Książka to analiza liryki Rymkiewicza pod kątem tematyki metafizycznej. Autorka skupia się na zmaganiach poety z Milanówka z pytaniami prymarnymi: o obecność/nieobecność Boga, duszę, nieśmiertelność, cierpienie, śmierć, dobro i zło oraz sens istnienia. Autorka analizuje ewolucję poezji Rymkiewicza od pierwszego tomu „Konwencje” (wydanego w 1957 r.) po utwory z „Pastuszka Chełmońskiego” (2014).

To poezja niezwykle spójna, mimo formalnej ewolucji (od eksperymentów z wierszem wolnym i białym, poprzez różne odmiany wiersza stroficznego i sylabotonicznego) i nieustannie podejmowanych na nowo dialogów i dyskusji z filozofią (Heraklit, Platon, Spinoza, Kant, Husserl, Nietzsche, Wittgenstein, Heidegger) i tradycją literacką (Wergiliusz Owidiusz, Naborowski, Morsztyn, Baka, Mickiewicz, Słowacki, Leśmian, Mandelsztam, Iwaszkiewicz, Miłosz). Obsesyjnie powraca temat śmierci ujmowanej zarówno w wymiarze biologicznego rozkładu jak i kulturowym - filozoficznym i religijnym. Przejścia istnienia w nicość lub inną nieznaną formę istnienia to temat tej poezji przewodni, a nicość jest kategorią dla tej poezji centralną. Wokół niej poeta koncentruje swoje wysiłki, od lat próbując uchwycić jej istotę. Wiersze Rymkiewicza są rodzajem próby wyjścia poza dostępne doświadczenie, przekroczenia. Projekt ten jest realizowany praktycznie od początku jego drogi poetyckiej. Program Rymkiewicza kojarzy się naturalnie najbardziej z XX wiecznym klasycyzmem, ale tradycjonalizm formalny (szczególnie ostatnich wierszy) jest odwrotnie proporcjonalny do ich nieraz dramatycznie nihilistycznego tonu. Poszukiwanie odniesień w przeszłości w poezji Rymkiewicza nigdy nie miało charakteru leniwego umoszczenia się w dawnych formach, a raczej poszukiwania miejsca do dyskusji o tematach najważniejszych. Dialog z „Wielkimi Duchami” przeszłości to ciągła próba wskrzeszenia i kontaktu zarówno dzieł jak i ludzi, próba zakwestionowania obejmującej wszystko prawa rozpadu, a zarazem próba zrozumienia tego prawa.

Woźniak-Łabiniec przedstawia tę podróż Rymkiewicza prowadząc czytelnika przez jego poezję za pomocą drogowskazów tematycznych (formułowanie koncepcji klasycyzmu, dialogowanie z przeszłością, zmagania poety z językiem, obraz sytuacji człowieka w świecie). Zabrakło mi trochę dokładniejszych analiz, poszczególnych utworów, głównie trudniejszych dla mnie wierszy z pierwszego okresu twórczości, które w warstwie symbolicznej bywają dla mnie nieczytelne. Bardzo cenne są z kolei klarownie omówione konteksty filozoficzne ukazujące intelektualne bogactwo tej liryki, która teraz domaga się kolejnej lektury.

Książka to analiza liryki Rymkiewicza pod kątem tematyki metafizycznej. Autorka skupia się na zmaganiach poety z Milanówka z pytaniami prymarnymi: o obecność/nieobecność Boga, duszę, nieśmiertelność, cierpienie, śmierć, dobro i zło oraz sens istnienia. Autorka analizuje ewolucję poezji Rymkiewicza od pierwszego tomu „Konwencje” (wydanego w 1957 r.) po utwory z „Pastuszka...

Omówienie twórczości poetyckiej Jarosława Marka Rymkiewicza, skupiające się przede wszystkim na zadawanych przez niego egzystencjalnych pytaniach o miejsce człowieka w świecie i jego, mocno osadzone w filozofii, próby odpowiedzi poetyckiej, to kolejne wyzwanie podjęte przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego w ramach serii „Egzystencja i literatura”. W książce „Rymkiewicz. Metafizyka” Marzena Woźniak-Łabieniec niezwykle wnikliwie pochyliła się nad tym tematem, wprowadzając wiele cytatów i przykładów, analizując twórczość poety wieloaspektowo, biorąc pod uwagę zarówno zagadnienia, jakie go zajmowały, jak też formę przekazu, strukturę wiersza, metafizyczne poszukiwania – skąd przyszliśmy i w jakim kierunku zmierzamy, a także fascynację Rymkiewicza „drugą stroną” – przemijaniem i śmiercią, która stale jest obecna w jego poezji, poruszana wręcz obsesyjnie.

Z dużą radością powitałam to opracowanie, gdyż cenię bardzo twórczość Jarosława Marka Rymkiewicza, i to zarówno tę poetycką, jak i prozatorską, eseistyczną. Jednak do tej pory podchodziłam do niej w sposób intuicyjny, a teraz otrzymałam szansę uporządkowania swojej wiedzy i przemyśleń.

Oczywistym jest, że wszystkich nas łączy przeszłość, wspólne symbole i utrwalone prawdy, one pozwalają nam na pojęcie zależności, na porozumienie. To zdaje się bardzo ważne również dla Rymkiewicza.

Czy w jego poezji więcej jest klasycyzmu, barokowych figur czy romantycznego ducha? Do jakich wniosków dochodzi autorka analizując konkretne fragmenty wierszy przekonamy się w trakcie lektury opracowania. No i możemy sami zdecydować, czy zgadzamy się z tą interpretacją czy też mamy inne zdanie. Ważne, że możemy śledzić ewolucję twórczości poety, od wczesnych wierszy po te ostatnie, przechodzenie od ogółu do szczegółu, a także łączenie wielu literackich tradycji, począwszy od starożytności przez średniowiecze, barok, romantyzm aż do współczesności. To ważne, by te wszystkie płaszczyzny czasowe w zetknięciu ze współczesnym odbiorcą były przezeń rozumiane, by to, co najlepsze w tym dziedzictwie, mogło być kontynuowane, przekształcane i podziwiane. I nie sposób się z tym nie zgodzić.

Autorka podkreśla też wielką rolę języka w porozumieniu z drugim człowiekiem, z samym sobą, a nade wszystko z Bogiem. To również jeden z wiodących tematów w twórczości Rymkiewicza. Mnóstwo tu odniesień do filozofii, do różnych szkół, i poszukiwań ich wydźwięku w rymkiewiczowskich strofach.

Nie jest to łatwa lektura, szczególnie dla kogoś takiego, jak ja, mało zorientowanego w filozofii. Ale zarazem to wielka pokusa dla czytelnika, który chce pojąć więcej zarówno z wierszy, jak i z poglądów poety. Taka trochę praca detektywistyczna, przedzieranie się przez tylko po części zrozumiałe wcześniej wersy, by dociec ich pełnego sensu. Trudne wyzwanie, ale jakże w końcu satysfakcjonujące.

I tylko można ubolewać, jak czyni to poeta, nad tym, że język jest zbyt ubogi, by mógł oddać to, co niewyrażalne, ulotne, metafizyczne. Jesteśmy jednak na niego skazani, gdyż oprócz języka i obrazu nie mamy innych środków, by wyrazić transcendencję. Dlatego też nigdy do końca nie pojmiemy natury Boga.

Widzimy, że zjawisko śmierci w jakiś sposób fascynuje Rymkiewicza, jego myśli krążą wokół niej, jakby przyciągane niewidzialnym magnesem, a niektóre poetyckie wizje porażają czytelnika swym naturalizmem:

„Kości me jak lód się kruszą
Czym się będziesz żywić duszo

Dusza ma jak śniegi taje
Już się z ciałem nie poznaje

Z czego siebie mną uczynię
Ciało me jak strumień płynie

(…)

Gdzie ta strona gdzie ta łąka
Gdzie me ciało cieknąc wsiąka

I gdzie w glinie się zagrzebie
Drugi raz nie wstąpię w siebie”

Czemuż to właśnie śmierć jest taką obsesją autora, czemu stale pochyla się nad tym zagadnieniem, czy szuka w ten sposób ucieczki czy też ukojenia?

Jestem przekonana, że wielu admiratorów poezji chciałoby dowiedzieć się więcej o tym, jakie przekonania i poglądy na wiele spraw ma autor, jaką drogę przeszedł w swych literackich i intelektualnych poszukiwaniach, co jego poezja mówi nie tylko o świcie, ale też o nim samym. Często wiersze są na tyle hermetyczne, że trudno nam dotrzeć do samej ich istoty, trochę je czujemy, trochę się domyślamy… Warto wtedy sięgnąć po takie opracowanie, aby później czytać tę poezję bardziej świadomie i móc wycisnąć z niej jak najwięcej żywotnego soku, który nas ubogaci.
Książkę mogłam przeczytać dzięki portalowi: https://sztukater.pl/

Omówienie twórczości poetyckiej Jarosława Marka Rymkiewicza, skupiające się przede wszystkim na zadawanych przez niego egzystencjalnych pytaniach o miejsce człowieka w świecie i jego, mocno osadzone w filozofii, próby odpowiedzi poetyckiej, to kolejne wyzwanie podjęte przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego w ramach serii „Egzystencja i literatura”. W książce „Rymkiewicz....

Jest to książka, która pomogła mi uporać się z ogromną materią poetycką, jaką przez lata generował (i wciąż generuje) Jarosław Marek Rymkiewicz.

Po przeczytaniu tej publikacji, jestem teraz w stanie uchwycić to, co najistotniejsze. Autorka wyciąga bowiem esencję tej poezji: rozumiane dwojako zagadnienie metafizyki; dialogi z filozofami, Bogiem, obraz człowieka, a nade wszystko temat królewski - śmierć.

Twórczość Rymkiewicza jest bardzo intertekstualna i na pewno nie można jej określić mianem ,,lekkiej". Konieczne jest przyswojenie sobie koncepcji neoklasycyzmu przedstawionej w szkicu ,,Czym jest klasycyzm", aby zrozumieć przekaz.

Dzięki Małgorzacie Woźniak-Łabieniec czuję się pewniej w odczytywaniu poezji Rymkiewicza. Za to jej dziękuję.

Jest to książka, która pomogła mi uporać się z ogromną materią poetycką, jaką przez lata generował (i wciąż generuje) Jarosław Marek Rymkiewicz.

Po przeczytaniu tej publikacji, jestem teraz w stanie uchwycić to, co najistotniejsze. Autorka wyciąga bowiem esencję tej poezji: rozumiane dwojako zagadnienie metafizyki; dialogi z filozofami, Bogiem, obraz człowieka, a nade...

× www.majuskula.blogspot.com ×

Jarosław Marek Rymkiewicz w ostatnich latach wzbudza spore kontrowersje, głównie za sprawą swych wypowiedzi. Zaangażowany politycznie, pewnemu gronu ludzi kojarzy się właśnie z tym okresem jego twórczości. Jednak warto zajrzeć trochę głębiej, cofnąć i popatrzeć z dystansu, naukowego punktu.

Poeta, eseista, krytyk, dramaturg, profesor. Syn prozaika Władysława Szulca, pochodzenia niemiecko-polskiego i lekarki Hanny, pochodzenia tatarsko-niemieckiego. Po wojnie rodzina zamieszkała w Łodzi, pod wpływem wojennych przeżyć zmieniając nazwisko. Laureat wielu ważnych nagród, debiutował tomikiem noszącym tytuł „Konwencje”. Twórczość Rymkiewicza jest bardzo charakterystyczna, dogłębnie poszukująca połączenia między ciałem i umysłem, eksplorująca tajemnice niedostępne dla człowieka. Marzena Woźniak-Łabieniec w swojej książce skupia uwagę na metafizycznym aspekcie tej specyficznej poezji. To klucz do całego dorobku literackiego. Dostrzegamy kolejne koncepcje filozoficzne mające realny wpływ na interpretację danych wierszy, pomagające lepiej zrozumieć sens oraz inspiracje. Pojawia się mnóstwo zawiłości, a odpowiedzi bywają zaskakujące.

Kilka miesięcy temu wspominałam o „Projekcie: Egzystencja i Literatura”. Wówczas recenzowałam pierwszy wolumin, poświęcony Witkacemu i jego stosunku do etyki. Osobom, które nie trafiły na tamten wpis powinnam przybliżyć tę sprawę. Całe przedsięwzięcie polega na stworzeniu serii książek dotykających tematu polskich pisarzy, ich doświadczeń. Tym razem czytelnicy skupiają się na postaci Jarosława Marka Rymkiewicza, z naciskiem na krążącą ciągle wokół metafizykę. To zagadnienie ciężkie, lecz przyciągające, ucieszyłam się, gdy tylko zauważyłam zapowiedź tej pozycji. Mogę nadmienić, że w przygotowaniu jest tom o zmarłej niedawno Julii Hartwig. Cała seria już jawi się jako zbiór niezwykle zróżnicowany, choć także spójny, więc niecierpliwie wypatruję następnych elementów tej układanki. Aktualnie świadomość zarezerwujmy dla pracy Marzeny Woźniak-Łabieniec. Dość długo analizowałam każde zdanie, nie z powodu komplikacji, a pojawiającej się jasności.

Sam wstęp mną poruszył. Autorka podkreśla publikacji, będący próbą przywrócenia społeczeństwu Rymkiewicza-poety. Dlatego również apeluję, aby podejść do książki unikając uprzedzeń, za to z otwartym umysłem. Wtedy bez problemu zauważymy meritum wniknięcia w tak bogaty dorobek artystyczny, czerpiący garściami z klasyków, ale nadający oryginalny rys nawet pojedynczym literom. Czy my także nie zadawaliśmy sobie momentami pytań o istotę istnienia? Czy nie próbowaliśmy odnaleźć odpowiednią drogę, na próżno, przy okazji zwracając uwagę na fakt, że szukanie jest najważniejsze? Rymkiewicz niejednokrotnie udowadniał, iż należy zawsze pytać, otwierać na transcendencję, jakkolwiek to złożone i skazane na porażkę.

Frapująca kwestia to filozoficzne zapędy Rymkiewicza. Można zauważyć ducha Nietzschego płynącego z poszczególnych strof. Nie łączy się z pojęciem Übermensch, a raczej w związku z uśmierceniem Boga. Dekadencki rozpad, duchowy, jak i fizyczny, ukazuje skłonność poety do świadczenia o upadku. Równie zajmująco przedstawia się problematyka filozofii języka. Dzięki temu nauczyłam się nazywać to, co chodziło mi od dłuższego czasu po głowie — „pojęcia ogólne (…) są bezradne wobec cudów natury”. Proszę zaopatrzyć się w karteczki lub ołówek. Warto pozaznaczać takie urywki.

Uważam, iż Marzena Woźniak-Łabieniec wysoko postawiła sobie poprzeczkę, lecz wyszła z tego obronną ręką. Wykonała tak trudne zadanie, w sposób dobitny i klarowny ukazując ciekawiącą nas dziedzinę. Jeśli ktoś po lekturze nadal będzie czuł niedosyt, to może sięgnąć po bibliografię i na własną rękę poszerzyć wiedzę w sferze danego wątku. Autorka traktuje odbiorcę z szacunkiem, pozostawiając pole do przemyśleń, nie narzucając swojego zdania, ale posiłkując się merytorycznymi informacjami. Obszerne fragmenty wierszy, esejów, wywiadów są ważnym elementem publikacji, podobno indeks osób i rozdzielenie na krótkie podrozdziały. To bardzo pomocne, gdy chcemy użyć książki w formie pomocy naukowej, a jestem pewna, że paru ludziom się przyda.

„Rymkiewicz. Metafizyka” rzuca zupełnie inne światło na osobę poety. To wspaniała publikacja, dopieszczona w najmniejszych detalach. Osoby zainteresowane literaturoznawstwem będą zachwycone, aczkolwiek książkę mogę z czystym sumieniem polecić też miłośnikom twórczości samego Rymkiewicza. Każdy posiada jakieś zdanie na temat tej persony, pozytywne lub negatywne, jednak trzeba przyznać, iż głęboko uderza wydźwięk jego słów: „Ja w tych wierszach mówię – nie myślcie, moi drodzy, że dowiecie się czegokolwiek więcej, wiecie tyle, ile wiecie. Więcej wiedzieć nie będziecie”.

× www.majuskula.blogspot.com ×

Jarosław Marek Rymkiewicz w ostatnich latach wzbudza spore kontrowersje, głównie za sprawą swych wypowiedzi. Zaangażowany politycznie, pewnemu gronu ludzi kojarzy się właśnie z tym okresem jego twórczości. Jednak warto zajrzeć trochę głębiej, cofnąć i popatrzeć z dystansu, naukowego punktu.

Poeta, eseista, krytyk, dramaturg, profesor. Syn...