Inni, wegetujący gdzieś na marginesie rzeczywistości. Niewidoczni, choć cieleśni. Pozbawieni życia, mimo że ciągle żyjący. Ukrywają się w ciemnościach i brudzie czterech ścian swoich mieszkań. Bezwładni, z ciałami pokrytymi odleżynami. Dzieci i staruszkowie.

Nagle między nimi pojawia się Hanna Chrzanowska, prekursorka domowego pielęgniarstwa w Polsce, i zabiera się do pracy, której niewiele osób chciałoby się podjąć. Jej miłość do chorych jest wyzbyta przesadnej czułości, za to pełna wiary, stanowczości i poświęcenia.

Paweł Zuchniewicz w „Siostrze naszego Boga” opisuje ważniejsze wydarzenia z życia Chrzanowskiej, jej relacje z bliskimi, przyjaciółmi i chorymi, a także determinację w walce o domowe pielęgniarstwo. Przywołuje problemy, z którymi Hanna musiała się zmierzyć, by idea służby chorym w domach mogła przeobrazić się w rzeczywistość. Co istotne, autor nie poprzestaje na pozbawionym emocji przytaczaniu kolejnych faktów, ale ożywia swoją opowieść poprzez wprowadzenie dialogów i zastosowanie czasu teraźniejszego w relacjonowaniu zdarzeń z przeszłości. Zabiegi te wytwarzają w czytelniku iluzję uczestnictwa w życiu bohaterki biografii. Ciekawy jest tytuł książki Zuchniewicza – nawiązuje bowiem do tytułu dramatu Karola Wojtyły o bracie Albercie i sugeruje paralelę między postawą Hanny i Adama Chmielowskiego (brata Alberta) pracującego wśród najuboższych w ogrzewalniach krakowskich.

Hanna wspomina w swoim pamiętniku (cytowanym w książce Zuchniewicza) pytanie ciotki Zofii Szlenkier, fundatorki szpitala, skierowane do niej przed wielu laty: „Prawda, że i Ty zrobisz kiedyś coś wielkiego?”. Chrzanowska odpowiedziała twierdząco na to pytanie całym swoim późniejszym życiem. Na samym początku pielęgniarskiej kariery nie wiązała swojej pracy ze służbą bliźnim w duchu chrześcijańskim, dopiero później stała się kobietą głęboko wierzącą i dbającą o to, by tę wiarę przekazać chorym. Jej religijność można traktować jako podstawową przyczynę oddanej i intensywnej działalności wśród cierpiących. Z drugiej strony zaangażowana postawa Chrzanowskiej na pewno po części pozostanie tajemnicą; nie da się jednoznacznie odpowiedzieć, co tak naprawdę sprawia, że człowiek przerasta samego siebie, swój egoizm i staje się sługą – w przypadku Hanny walecznym, a nie cichym i zupełnie pokornym.

W czasach kultury hołdującej ego książka o poświęceniu raczej ma niewielkie szanse na to, by stać się bestsellerem. Mimo to silna i wyrazista osobowość Hanny – wyrosła między innymi na gruncie prowadzącej jej przez życie pasji – może wzbudzić zainteresowanie dzisiejszych odbiorców. Pasja to słowo modne i nadużywane; nie każdy nazywający siebie pasjonatem jest nim rzeczywiście. Tymczasem Chrzanowską należy właśnie tak nazwać –pasjonatką i realizatorką przesłania ewangelicznego.

Magdalena Paździor

*cytat z „Siostry naszego Boga”, s. 312, „Dusza musi być ze złota” to tytuł jednego z rozdziałów.