Więziennictwo jest hierarchiczną, umundurowaną i uzbrojoną formacją, która wykonuje karę pozbawienia wolności i tymczasowe aresztowanie. W przypadku tymczasowego aresztowania głównym zadaniem więziennictwa jest zabezpieczenie prawidłowego toku śledztwa czyli izolowanie osadzonego od wspólników i ludzi, którzy mogą mu ułatwić mataczenie, zarówno przebywających na wolności jak i aresztowanych tak jak i on. Natomiast w przypadku odbywających karę bezwzględnego pozbawienia wolności głównym celem jest "wzbudzenie w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego i tym samym powstrzymania się od powrotu od przestępstw" (Kkw art. 67 par. 1 Kkw). Mówiąc nie językiem prawnym tylko potocznie chodzi o resocjalizację poprzez : pracę, naukę, zajęcia sportowe etc.
W Polsce Ludowej więziennictwo było wpisane w system represji państwa totalitarnego. Więziennictwo wykonywało polecenia Policji, Służby Bezpieczeństwa, pomimo formalnej niezależności i podlegania od 1956 roku pod Ministerstwo Sprawiedliwości. Więźniowie stanowili rezerwuar taniej siły roboczej, pracowali: w kopalniach, w fabrykach samochodów, hutach, gospodarstwach rolnych, etc. Praca była ustawowym obowiązkiem, a za jej odmowę karano.