Pozornie romansidło, jednak jeśli zagłębić się w treść okaże się to bardzo głęboka powieścią. Warstwa symboliczna jest niesamowicie rozwinięta, pomaga bardzo piękna proza, którą posługiwał się autor. Malowniczość obrazów w jakich rozgrywa się akcja jest oszałamiająca. Doskonała powieść.

Pozornie romansidło, jednak jeśli zagłębić się w treść okaże się to bardzo głęboka powieścią. Warstwa symboliczna jest niesamowicie rozwinięta, pomaga bardzo piękna proza, którą posługiwał się autor. Malowniczość obrazów w jakich rozgrywa się akcja jest oszałamiająca. Doskonała powieść.

Do „Triumfu śmierci” zabrałem się nie z zamiłowania do romansów, które nie należą do moich ulubionych książek, ale dlatego, że chciałem przeczytać cokolwiek napisanego przez Gabriele D’Annunzio. Postacią pisarza, poety, uwodziciela i przywódcy zainteresowałem się trochę wcześniej, prawdopodobnie słuchając albumu „Le ceneri di Heliodoro” zespołu Rome. Trudno przejść obojętnie obok człowieka, któremu w 1919 roku w Europie udało się przez ponad rok sprawować rządy we własnym mieście-państwie, a co więcej wypełnić ten okres kultem swojej osoby, przedziwną ideologią, orgiami i zażywaniem kokainy.

Przechodząc od osoby autora do treści książki, fakt, że D’Annunzio był poetą, przejawia się w „Triumfie” w cudowny sposób, od opisów przyrody, architektury, do ludzi: ich wyglądu, zachowania, zwyczajów i uczuć. Niemal każda scena staje się obrazem namalowanym doskonale za pomocą zróżnicowanego języka. Oznacza to również, że w niektórych momentach pisarz balansuje na krawędzi między podniosłym pięknem, a niezręcznym patosem, ale prawie zawsze udaje mu się zostać po właściwej stronie.

Początek dzieła, mniej więcej do wyjazdu Giorgia z domu rodzinnego może nudzić, a dialogi, co już wspomniałem w poprzednim akapicie, kojarzyć się z brazylijską telenowelą. Warto je wytrzymać, by móc potem przebywać w Abruzji, obserwując życie jej mieszkańców i powolną wewnętrzną przemianę bohatera przeżywającego z wielką intensywnością każde ze swoich uczuć. Gdy wraz z biegiem akcji zagłębiamy się w myśli nadczłowieka i zaczynamy je rozumieć, każda jego decyzja wydaje się najlepszym ze wszystkich złych wyjść.

Po przeczytaniu „Triumfu śmierci” można mieć wrażenie, że narcyzm i samozachwyt D’Annunzio był uzasadniony. Najkrócej można powiedzieć: książka w kolorze.

------------------------------------------------

Rewiduję nieznacznie swoją opinię po dwóch latach. Zdążyłem przez ten czas poznać inne dzieła D'Annunzio, przetłumaczyć niektóre z jego wierszy, oraz, co najważniejsze, przeczytać „Triumf śmierci” w oryginale.

Język, którym posługuje się autor jest absolutnie niesamowity, niemożliwy do oddania w przekładzie. W ogromnym zasobie słów pojawiają się z pełną swobodą i naturalnością dziesiątki archaizmów. Zdania świadomie zostały skonstruowane w celu uzyskania jak najlepszego, praktycznie muzycznego brzmienia i rytmu, powieść w wielu momentach wchodzi więc w prozę poetycką.

Psychologiczny rozwój Giorgia poprowadzony jest perfekcyjnie i wbrew temu, co pisałem przed dwoma laty, początek książki pasuje do całości.

Po nałożeniu na siebie „Triumfu śmierci” oraz wierszy, szczególnie z „Intermezzo di rime” i „Alcyone”, myślę, że zaczynam powoli rozumieć głoszoną przez D'Annunzio wizję człowieka i przyrody.

Do „Triumfu śmierci” zabrałem się nie z zamiłowania do romansów, które nie należą do moich ulubionych książek, ale dlatego, że chciałem przeczytać cokolwiek napisanego przez Gabriele D’Annunzio. Postacią pisarza, poety, uwodziciela i przywódcy zainteresowałem się trochę wcześniej, prawdopodobnie słuchając albumu „Le ceneri di Heliodoro” zespołu Rome. Trudno przejść...

Gabriele D’Annunzio - "Triumf śmierci"

UWAGA PONIŻEJ ZNAJDUJE SIĘ STRESZCZENIE ISTOTNYCH FRAGMENTÓW UTWORU

“Tak jak na dawnych “Triumfach śmierci” malarze przedstawiali zgromadzone Powaby życia, tak jak w tym “Triumfie” niejednokrotnie “dźwięków, barw i kształtów święta sławiłem” - tymi słowami Gabriele D’Annunzio opisuje swoją powieść w przedmowie do wydania włoskiego. Wprawdzie celem autora było napisać książkę na wskroś nowoczesną, ale trzeba przyznać, że ząb czasu niezbyt dobrze się z nią obszedł. Powieść ta jest kwintesencją czegoś co nazywamy “Młodą Europą” - teatralne i pesymistyczne dzieło, które jednak na pewnych płaszczyznach wyłamywało się ze schematów typowej dekadenckiej twórczość tamtych czasów. I właśnie te płaszczyzny pozostają w “Triumfie śmierci” najciekawsze.

Ktoś mądry powiedział kiedyś, że literatura piękna zawsze stawia czytelnikowi intelektualny opór. D’Annunzio opierał mi dzielnie się przez trzy tygodnie. Nie czytam szczególnie szybko, ani szczególnie wolno ale 488 stron na 21 dni to dla mnie zdecydowanie za wolne tempo. Trudno jednak przebić się przez całe akapity rozważań głównego bohatera na tematy wszelakie. A myśli on o wielu sprawach: o ciele swojej ukochanej, o “Tristanie i Izoldzie” Wagnera, o wierze i sztuce, o zdradzie i miłości, o cierpieniu, o ludzkim losie i rzecz jasna o śmierci. Wszystkim tym sprawom małym i dużym poświęca wiele czasu odziedziczył bowiem całkiem sporą fortunę, która pozwala mu nie zajmować się niczym do końca żywota. Giorgio Aurispa (czyżby literackie powinowactwo Giovanniego Auripsy?),bo tak nazywa się nasz bohater, cierpi nie mogąc odnaleźć w swym życiu niczego co mogłoby ocalić go przed niechybną śmiercią. Chwyta się jednak niczym tonący brzytwy każdej szansy na to aby znaleźć cokolwiek co pozwoli mu trwać dalej na tym przeklętym łez padole. Ma jednak pecha bo jest bohaterem powieści z przełomu wieków czyli los jego pozostaje przesądzony już od pierwszej strony.

Tu jednak przyznać, że D’Annuzio udało się mnie zaskoczyć. Gdy już przemęczyłam się z Giorgiem przez ponad dwieście strony, około połowy powieści narrator poinformował mnie niemal beztrosko, że całe to Giorgiowe jojczenie to spuścizna przodków. Ot po prostu nasz biedny Aurispa urodził się z nieco nadwrażliwym układem nerwowym i choćby na głowie stanął będzie cierpiał - wyjścia nie ma. Szczerze mówiąc, takiego (nieco naturalistycznego) zagrania się ze strony autora nie spodziewałam. Zresztą przyznać trzeba, że miłujący piękno D’Annunzio najlepiej radzi sobie w wątkach właśnie naturalistycznych. Opis potwornej pielgrzymki do Casalbordino na zawsze chyba pozostanie w mej pamięci. Kapitalne partie z wizją dziesiątków biednych pół-ludzkich, a prawie już zwierzęcych istot, które powodowane niemal biologicznym paroksyzmem tłoczą się wokół świątyni (przy okazji “okradane” przez pazernych zakonników - ach ten naiwny antyklerykalizm) to kawał naprawdę dobrej prozy (mimo jej sztuczności i teatralności). Rzeczywiście, powinowactwo duchowe pomiędzy D’Annunzio, a moich ukochanym Maupassantem jest tu widoczne aż nazbyt dobrze.

Przyznać trzeba jednak, że nasz włoski pisarz i poeta z lubością zapędza się w takie rejony, które autora “Bel Ami” nie interesowały. Odbiór sztuki (tego nośnika idei i ponadzmysłowych wrażeń) to zdaniem autora najlepszy probierz człowieczeństwa. Ludzkość w większości przyzwyczajona jest do prostych rozrywek i zaspokajania popędów. Z rzadka tylko człowiekowi udaje się sięgnąć wyżej (śpiewy pracujących chłopów),ale nawet w takich sytuacjach ludzkie zwierzę nie jest w stanie dostatecznie dobrze zrozumieć tego z czym ma do czynienia. Zapytacie zatem dlaczego Aurispa w ostatecznym rozrachunku ponosi klęskę?

Otóż jego miłość, Ippolita, okazuje się mityczną Nieprzyjaciółką. Giorgio odbiera ją (prawie niewinną) mężowi i odmienia dzięki płomiennemu romansowi. Problem polega jednak na tym, że nowa Galatea okazuje się Salome. Ippolita doskonale zdaje sobie sprawę z tego jaki wpływ wywiera na Giorgiu i ze swej mocy korzysta nader chętnie. A Aurispa miast cieszyć się kochanką zaczyna coraz mocniej nienawidzić swej uległości. Gdyby interesowały mnie proste rozwiązania powiedziałabym za Klausem Theweleitem, że D’Annunzio to po prostu mizogin i protofaszysta (no to drugie to może akurat prawda),który swą nienawiść do kobiet przelał na karty powieści. Jest jednak poważny problem - jedyną żyjącą osobą, którą Giorgio stawia na równi ze sobą jest również kobieta (jego cierpiąca siostra). Nie jest więc tak, że autorem powodowała jakaś niechęć czy próba uprzedmiotowienia kobiet. Po prostu popęd seksualny okazuje się siłą dość przyziemną, a jeśli nasz Giorgio chce wzlecieć ku niebu musi się wszystkiego co przyziemne pozbyć. Tyle, że nie potrafi. I to właśnie ten rozdźwięk pomiędzy ubermenschowskim pragnieniem przekroczenia ludzkich granic, a prostym podnieceniem doprowadzi do tragicznego (i rzecz jasna teatralnego) finału.

Osobna sprawa to język - poetycki, chwilami sztuczny, często już archaiczny czasem jednak prawdziwe piękny - był dla autora jedną z przyczyn do napisania powieści. D’Annunzio zdawał sobie sprawę, że włoski jego czasów nie był językiem o takiej sile jak włoszczyzna(?) Boccaccia. Podjął więc próbę pokazania, że tworząc po włosku można również pisać w sposób kwiecisty, wyszukany i wysublimowany. I trzeba mu przyznać, że na tym polu odniósł pełny sukces. Spójrzcie zresztą sami: “Jeden z tych chłopców, chudy, wybladły opierał się jedną ręką na drewnianej kuli, a drugą zbierał wosk, utykając u boku olbrzymiego człowieka z kapturem na twarzy, który w potężnych rękach mocno ściskał świecę. (...) Być może jest we mnie coś takiego, co czyni mnie podobnym do tego chłopca. Moje prawdziwe życie jest we władzy kogoś, kogoś tajemniczego, nierozpoznanego, kto je ściska w twardej ręce z żelazną siłą. A ja widzę, jak ono się wypala, i wlokę się tuż obok tego kogoś, wciąż tuż obok, i trudzę się, aby zebrać choćby niewielką tego życia część. A każda zebrana kropla parzy moje nieszczęsne ręce”.

Zdaję sobie sprawę, że “Triumf śmierci” nie jest powieścią łatwą, nie jest też powieścią do końca udaną. Historia brutalnie zweryfikowała rojenia o artystach-nadludziach. Zresztą czy sam D’Annuznio pisząc swoją powieść mógł przypuszczać, że za kilkanaście lat zostanie asem lotnictwa, w powietrznych piruetach straci oko, wzbudzi podziw brawurowym lotem nad Wiedeń, a wreszcie wypowie wojnę całemu światu i zajmie Rijekę chcąc stworzyć tam swoją republikę? Czy umierając w swej fantasmagorycznej willi wiedział, że już za rok znienawidzony przez niego “niemiecki klaun” podpali świat? Wierzę, że nie i wolę widzieć w nim oderwanego od rzeczywistości awanturnika, śniącego swe sny o potędze. Zapewne “Triumf śmierci” nie spodoba się każdemu (czy w ogóle komukolwiek tutaj?) nawet jednak jeśli po książkę nie zdecydujecie się sięgnąć to pamiętajcie o jednym - jeśli kiedyś będziecie nad jeziorem Garda KONIECZNIE jedźcie do “Vittoriale degli Italiani” - 16 euro za bilet do rezydencji pisarza (koniecznie opcja z wejściem do środka willi!) będzie najlepiej wydanymi pieniędzmi podczas tej wycieczki.

Gabriele D’Annunzio - "Triumf śmierci"

UWAGA PONIŻEJ ZNAJDUJE SIĘ STRESZCZENIE ISTOTNYCH FRAGMENTÓW UTWORU

“Tak jak na dawnych “Triumfach śmierci” malarze przedstawiali zgromadzone Powaby życia, tak jak w tym “Triumfie” niejednokrotnie “dźwięków, barw i kształtów święta sławiłem” - tymi słowami Gabriele D’Annunzio opisuje swoją powieść w przedmowie do wydania włoskiego....

W cieniu jednego z najbardziej upajających poematów o ludzkiej namiętności jakim jest "Tristan i Izolda", narodził się nowy mit. To nowa legenda, która przy wtórze morskiej symfonii znad adriatyckiego wybrzeża, namalowała miłość jako nieczystą piękność. Przywołała postacie z prastarych opowieści a wspaniałe i jednocześnie straszliwe historie, naznaczyła pogardą dla pospolitego życia. Z niewiarygodną intensywnością opisała piętno nieodwołalnej fatalności, zawieszonej gdzieś pomiędzy muzyką Felixa Mendelssohna a zaratusztrianizmem. Dzięki legendzie o Giorgio i Ippolicie mogłem zobaczyć życie wyższej miary, zapatrzone w duchowość na zawrotnych wysokościach. Odczuwałem radość z przeżywania chwil, których zapewne nigdy w swoim życiu nie doświadczę. A jeśli nawet przydarzą mi się odczucia na podobnym poziomie, to nie sądzę aby dorównywały subtelnością tym wykreowanym w "Triumfie śmierci". Warto było spróbować mrocznej miłości smakującej jak śmierć.

Kiedy pisanie o uczuciach zamienia się w wytworny nawyk to wiem, że z chęcią sam wejdę w pułapkę zastawioną na mnie przez pisarza. Nie inaczej się stało tym razem. Gabriele D’Annunzio zauroczył mnie zagłębianiem się w świat wzruszeń. Jego miłość pali. Jego miłość leczy. Jego miłość przeraża. Jego uwielbienie tworzy słodycz i przeżywa męczarnie. Czytając "Triumf śmierci" zastanawiałem się, czy to co widziałem oczami wyobraźni, nie zawierało w sobie żadnego nadprzyrodzonego elementu. Tak wielka była siła magnetyzującego urzeczenia słowem pisanym, smakowanym przeze mnie w ciągu ostatnich kilku dni. Moje odczucia są tak trudne do opisania, że nazwę je po prostu mieszaniną nieuchwytnych i osobliwych obrazów, z reguły towarzyszącym tak ekspresyjnym dziełom.

Jak wygląda miłość? Według włoskiego pisarza to jeden z najdotkliwszych ziemskich smutków, obnażający swoje monumentalne szaleństwo. Rozkosz kochania nie jest przeznaczona dla ludzi cechujących się wybujałym egotyzmem. Dla nich pozostaje tylko zmysłowa gorycz, która sączy się powodującą przerażające osamotnienie trucizną. Kiedy człowiek zaczyna się zbyt mocno wsłuchiwać w swoje myśli, to efektem takich zabiegów może być zazdrość i niepewność. Miłość D’Annunzio pali się pięknym płomieniem. Jednak gdy się wypali, to grozi jej upadek z najwyższych przybrzeżnych urwisk. W takich wypadkach, najdroższe uczucie zbyt łatwo zamienia się w nienawiść.

Tak samo jak miłosny napój z wagnerowskiego dramatu doprowadził do tragedii jego bohaterów, tak pragnienie bez granic zaprowadziło Giorgio i Ippolitę na skraj szaleństwa. Wyidealizowana miłość powróciła do swej cielesności, tworząc tajemnicę podpatrzoną jedynie przez fale Adriatyku. Chcecie zobaczyć chorobę rozwijającą się w głębi ludzkiego istnienia? Uzbrójcie Wasze serca w zaostrzoną wrażliwość. Będzie to Wam potrzebne, żeby zrozumieć radość i ból "Triumfu śmierci". Aby żyć życiem Gabriele D’Annunzio, trzeba pojąć i przyzwyczaić się do zaprawionej elokwencją zmysłowej estetyki. Jego twórczość to prawdziwa szkoła absolutu zwanego miłością.

W cieniu jednego z najbardziej upajających poematów o ludzkiej namiętności jakim jest "Tristan i Izolda", narodził się nowy mit. To nowa legenda, która przy wtórze morskiej symfonii znad adriatyckiego wybrzeża, namalowała miłość jako nieczystą piękność. Przywołała postacie z prastarych opowieści a wspaniałe i jednocześnie straszliwe historie, naznaczyła pogardą dla...

"Przenikało ich drżenie, które obojgu przypominało niektóre subtelne przezycia z pierwszych dni miłości. I tak już trwali w uniesieniu, zamyśleni, nieco odurzeni ciepłem, kołysani jednostajnym i nieustannym rytmem pociągu"

"Uwierz w kształty widzialne i w słowa wypowiedziane. Nie szukaj niczego innego oprócz świata pozorów tworzonego przez twoje własne, wspaniałe myśli. Uwielbiaj złudzenia"

piękna książka, w której fundamentem są przeżycia psychiczne zakochanej pary, aż do momentu...

"Przenikało ich drżenie, które obojgu przypominało niektóre subtelne przezycia z pierwszych dni miłości. I tak już trwali w uniesieniu, zamyśleni, nieco odurzeni ciepłem, kołysani jednostajnym i nieustannym rytmem pociągu"

"Uwierz w kształty widzialne i w słowa wypowiedziane. Nie szukaj niczego innego oprócz świata pozorów tworzonego przez twoje własne, wspaniałe myśli....

Dziś nikt już tak nie pisze...
Wybujały egotyzm i szczegółowe opisy emocji. Umiejętność posługiwania się słowem posunięta do granic wytrzymałości.Jak u prestidigitatora, który wyciąga sprawnie bukiety i króliki z kapelusza! A jednocześnie znakomite opisy, pełne energii albo melancholii. Wczuwałam się w tę prozę i co rusz doznawałam innych wrażeń. Bywało, że usypiała jak braki tlenu. A innym razem kojarzyła mi się z pudełkiem wykwintnych czekoladek. Aż dziw brał, że smakowanie trwało i trwało... Bo nie można było zjeść naraz więcej, niż...dwadzieścia stron.Teraz jestem rozkojarzona i poobijana, jak garnek, który spadł mi z szafy, gdzie miałam bałagan; i krążył kręcąc się po podłodze kuchni, czyniąc przy tym niesamowity hałas. Wciąż mi dudni w uszach echo po tej niezwykłej miłości, pełnej żaru i smutku, skazanej niejako od samego poczatku... Miłości dziwnej, bo zmiennej, chociaż bardzo stałej. W końcu to tylko o miłości można bezkarnie wymyślać paradoksy, wiedząc, że żaden nie będzie pozbawiony racji bytu!Dlatego sięgam po Whartona, z nadzieją, że zaleczy i zabliźni dziwne rany, jakie mi pozostały po tej zniewalającej lekturze.

Dziś nikt już tak nie pisze...
Wybujały egotyzm i szczegółowe opisy emocji. Umiejętność posługiwania się słowem posunięta do granic wytrzymałości.Jak u prestidigitatora, który wyciąga sprawnie bukiety i króliki z kapelusza! A jednocześnie znakomite opisy, pełne energii albo melancholii. Wczuwałam się w tę prozę i co rusz doznawałam innych wrażeń. Bywało, że usypiała jak...