Günter K. Koschorrek

Książka przewrotna... Dobrze się ją czyta, choć właściwie nie jest w żadnym elemencie odkrywcza - kto przeczytał jakiekolwiek frontowe wspomnienia, ten już wie, co dostanie tutaj (i dostaje to). Gdzie więc przewrotność? Otóż mamy do czynienia (jak zazwyczaj we wspomnieniach niemieckich nazistów czy sowieckich komunistów) z postacią "młodego, pełnego dobrych chęci i ideałów, oszukanego przez system człowieka" - taki tam dobry chłopak, co to tylko dbał o kolegów i wykonywał rozkazy - jakie to niemieckie, prawda? Nie chcę się na ten temat rozwodzić, bo kto wie, o co chodzi, temu tłumaczyć nie trzeba, a kto nie wie, ten i tak nadal będzie płakał nad losem tego "fajnego chłopaka"... Za podsumowanie niech wystarczy scena z zakończenia książki, w której przygodny Czech latem 1945 roku zabiera naszemu bohaterowi buty - i filozoficzne rozważania autora wspomnień na temat tego, jak długo taka nienawiść (reprezentowana przez owego Czecha!) będzie trwała i jak trudno będzie ją wyplenić. Tak, tak - tak sobie ten hitlerowiec rozmyślał. Humanista...:-/