Josef Kroutvor

„Europa Środkowa jest dziś pojęciem zrozumiałym chyba tylko dla meteorologów. Niekiedy dowiadujemy się, że w Europie Środkowej wystąpi zachmurzenie duże lub małe, będzie pochmurnie lub słonecznie. Żadnych innych doniesień. Czasem mają wystąpić opady. Komunikat jest suchy i zbyt ogólnikowy. Należy dążyć do sprecyzowania pojęcia.” Kroutvor wypowiada się w tej sprawie z perspektywy Czecha. I przybliża zainteresowanych o krok do rozwiązania zagadki wspólnoty narodów i ludzi, którzy próbują odnaleźć swoją tożsamość w obrębie tej krainy. Geograficznej. Kulturowej. A po przeczytaniu tego eseju - co raz mniej politycznej. Bo Josef Kroutvor to (kolejna) osoba, która w latach 70/80. mówi: Europa Środkowa nie jest już wspólnotą polityczną. Straciła szansę na to wraz z upadkiem monarchii austriackiej, a raczej już wtedy gdy ta stała się monarchią austro-węgierską i odrzuciła Słowian. Istnieje za to zestaw cech, sposób myślenia człowieka środkowoeuropejskiego. Ten człowiek w czystej postaci pojawia się w kulturze. Węgierskiej, czeskiej, polskiej, Żydów środkowoeuropejskich. I tam go znajdziemy. U Kafki, Haska i Kosztolanyiego, Schulza, którzy tworzyli w momencie jego bujnej młodości. Nieco starszego i mniej rzucającego się w oczy znajdziemy dziś w sposobie myślenia. W melancholii i podejściu do przeznaczenia. Czasem, z niedostatku bardziej inspirujących bodźców - w podejściu do ojczyzny. Ironicznym i zdystansowanym, albo takim, które z narodu czyni wartość nie do odrzucenia. W każdym razie - człowiek środkowoeuropejski żyje do dziś i ma się jeszcze dobrze, czasem się w nas odzywa - bez względu na to, czy jesteśmy bardziej Wchodem czy bardziej Zachodem, a raczej - bez względu na to, czym chcielibyśmy być. Najlepiej widać go w świetle żarówek pociągu relacji Budapeszt-Warszawa.