Włodzimierz Korolenko

Tytułowy bohater nie jest jedyną ważną postacią w książce, tak jak i fabuła nie skupia się na muzycznym aspekcie jego życia, tylko zapuszcza się w wyjątkowo kręte meandry ludzkiej psychiki. Cierpienie jest wpisane w egzystencję każdej ziemskiej istoty, choć można się pokusić o stwierdzenie, że niektóre z tych istot cierpią mniej, a inne bardziej. Jednak okazuje się (nie po raz pierwszy),że w przypadku ludzi cierpienia tego nie można zmierzyć obiektywnie. Tytułowy bohater, wychowujący się w zamożnej rodzinie i otoczony miłością, na pewnym etapie życia tak nurza się w swoim nieszczęściu, dodatkowo próbując nim usprawiedliwiać swoje zachowanie, że doprowadza go to do duchowej izolacji. Nie jest jedynym, który potrzebuje czasu, by dojrzeć emocjonalnie... Równie ważną postacią jest przyjaciółka niewidomego Piotra, która z dziecięcej naiwności przechodzi przez momenty zwątpienia aż do świadomej i dobrowolnej decyzji dotyczącej własnego losu. Trzecią, chyba najbardziej niesamowitą, postacią i wywołującą łzy wzruszenia, jest Maksym - energiczny hulaka, zabijaka, ochotnik w oddziałach Garibaldiego, który wraca z pola bitwy okaleczony i czuje się bezużyteczny, wręcz określa się mianem zawalidrogi, bo przecież życie polega na walce, więc tacy jak on nie powinni istnieć. Budzi się w nim jednak zacięcie pedagogiczne, z czasem widzi coraz większy sens swoich działań, jest najrozsądniejszą osobą z całego towarzystwa i bardzo, bardzo potrzebną... Jak widać nie nam osądzać czyje życie jest bezużyteczne... Książka dobra do samego końca, a nawet jedna gwiazdka więcej za zakończenie.