Chris Womersley

Posępna ballada w stylu noir. Australijski danse macabre wyrzutków i straceńców na melodię melancholijnych ballad Nicka Cave’a. Rzecz, podobnie jak on pochodząca z Antypodów i podobnie jak jego muzyka inspirowana Ameryką. Chris Womersley to w prostej linii spadkobierca gigantów taniej brutalnej prozy lat 40. I 50., „dostojewskich za 99 centów” – m.in. Jima Thompsona, Charlesa Williamsa czy kompletnie zapomnianego W. R. Burnetta, którego, po mistrzowsku sfilmowana „Asfaltowa dżungla”, to niedoścignione (i niestety szerzej nieznane) arcydzieło gatunku. Australijczyk, podobnie jak jego starsi o dwa pokolenia koledzy zza Oceanu, korzysta z mocno zużytego schematu dramaturgicznego i wyświechtanego katalogu bohaterów, wśród których trudno znaleźć kogoś dobrego czy uczciwego. To chciwcy – z wyboru, słabości lub rozpaczy, ludzie świadomi tego, że są skazani na klęskę. Jedyne, co mogą zrobić, to ją odroczyć. Świat Womersleya tonie w barwach beznadziei – czerni i szarości. Ale choć wszystkie karty w „Złej drodze” są znaczone, powieść Australiczyka jest czymś więcej niż tylko doskonałym czarnym kryminałem. To poruszający swoją głębią i goryczą, melancholijny traktat egzystencjalny. Opowieść o zmarnowanych szansach, rozpaczy, głupocie i, przede wszystkim, samotności. Drugorzędna historia staje się pod piórem Womersleya wielką literaturą, historia kilku drobnych straceńców uniwersalną opowieścią o życiu jako paśmie kolejnych przegranych potyczek w drodze do nieuchronnej klęski. Z banału pisarz buduje wielkie sceny – z operacją wyjmowania kuli i rozpisanym na kilka części odtruwaniem zatrutego narkotykami organizmu na czele. Ale i tak żadna z nich nie może się równać z przerażającym swoją bezsensowną brutalnością finałem, krwawą operą przemocy i rozpaczy, Ma ona w sobie ze słynnego końcowego „baletu śmierci” z „Dzikiej bandy” Sama Peckinpaha. Może nie jest tak efektowna, ale za zdecydowanie bardziej przejmująca i brutalna. Ale „Zła droga” to nie tylko mistrzowskie, dopracowane w każdym znaku i każdym ujęciu sceny. Złowieszczy klimat historii podkreślony jest niezwykłym, nieco przypominającym Cormaca McCarthy’ego, językiem – pięknym w swojej surowości, lapidarnym i specyficznie zrytmizowanym, precyzyjnym i sugestywnym, pozbawionym ozdobników a jednocześnie bardzo poetyckim. Fascynującym w tych pozbawionych językowego piękna czasach. Wielka, przejmująca proza. Rzecz do wielokrotnego smakowania.