W anglosaskich publikacjach powieści zawierające motywy autobiograficzne lub całkowicie się na nich opierające zyskały miano autofiction. Choć w polskich księgarniach można znaleźć je w dziale fikcji, można wysnuć przypuszczenie, że wkrótce staną się oddzielnym gatunkiem. Pisanie o sobie, szczerze, zbyt szczerze, z chorobliwą, narcystyczną autentycznością, ze swojej perspektywy i o swoich doświadczeniach staje się bowiem coraz silniejszym trendem wśród literatów. Pisze w ten sposób nie tylko Knausgård – niekwestionowany współczesny mistrz tej formy – ale również Emmanuel Carrère czy – jak można podejrzewać – Elena Ferrante. Prekursorów tego gatunku należy szukać jednak we wcześniejszych czasach. Kogo można wymienić w tym gronie? Oto kilka propozycji.

Stendhal, Życie Henryka Brulard (książka powstawała w latach 1835-36; została opublikowana w 1890)

Powieść autobiograficzna Stendhala, który tak naprawdę nazywał się Marie-Henri Beyle. Ciekawa, emanująca szczerością, uwielbieniem dla matki (z pochodzenia Włoszki), Napoleona i Italii. Dla miłośników osobowości i serca Stendhala.

Colette, Klaudyna w szkole, Klaudyna w Paryżu, Małżeństwo Klaudyny, Klaudyna odchodzi (1900-1904)

W latach, gdy cykl się ukazał (1900-1903), był zaliczany do literatury odważnej obyczajowo. Jego akcja rozpoczyna się, gdy Klaudyna ma piętnaście lat. Mieszka z ojcem we wsi Montigny, razem z koleżankami przygotowuje się do dyplomu nauczycielskiego. Na tle prowincjonalnych uczennic wyróżnia się niezależnością i buntowniczym charakterem. Inteligentna i oczytana wzbudza wśród nich podziw; urodą i wdziękiem zaskarbia sobie uczucia niemal każdego, kogo los stawia jej na drodze: nauczycielki Aimée – swojej pierwszej miłości, czy nauczycielki z sąsiedniej szkoły męskiej. W dzienniku Klaudyna opisuje szkołę, przyjaciółki, ojca zainteresowanego tylko swoją praca naukową. Pozornie zwykła historia dojrzewającej dziewczyny wyróżnia się swoboda i śmiałością opisów. Powieść napisana lekkim i pełnym humoru językiem mieści w sobie esencję młodości, jej radość i świeżość. W kolejnych częściach Colette opowiada o swojej młodości, małżeństwie i skandalizującej decyzji o rozwodzie.

Marcel Proust, W poszukiwaniu straconego czasu (1871–1922)

Słynny cykl francuskiego pisarza jest tym, do którego najczęściej porównuje się twórczość Knausarga – tak ze względu na rozległość obu dzieł, jak i na ich skoncentrowaną na autorze i jego przeżyciach narrację.

James Joyce, Portret artysty w wieku młodzieńczym (1916)

Historia emocjonalnego, intelektualnego i artystycznego rozwoju Stephena Dedalusa w Irlandii na przełomie XIX i XX wieku to powieść w dużej mierze autobiograficzna. Śledząc burzliwy proces wyzwalania się bohatera od więzów z rodziną, religią i narodem oraz kształtowania się jego wrażliwości artystycznej, obserwujemy narodziny pisarskiego geniuszu – Dedalusa i Joyce a. Kolejne fazy dojrzewania Stephena, od wczesnego dzieciństwa do ukończenia studiów i pełni rozkwitu talentu, opisane są językiem tak bogatym i zróżnicowanym, że „Portret...” od blisko stu lat niezmiennie słynie jako stylistyczne arcydzieło.

Ernest Hemingway, Pożegnanie z bronią (1929)

To pierwsza wielka powieść Hemingwaya - i pierwszy jego ogromny sukces literacki. Autor ukończył ją we wrześniu roku 1928, będąc już uznanym nowelistą i poetą. Ale jeszcze przez kilkanaście miesięcy cyzelował jej tekst z ogromną wnikliwością i starannością (zakończenie powieści przerabiał trzydziestokrotnie!) 
„Pożegnanie z bronią” tkwiło korzeniami we własnych doświadczeniach autora wyniesionych z parotygodniowej zaledwie służby przy Amerykańskim Czerwonym Krzyżu na froncie włosko-austriackim w końcowej fazie I wojny światowej.

Curzio Malaparte, Kaputt (1944)

Włoski pisarz, dziennikarz i dyplomata napisał „Kaputt” - książkę reportażową, w latach 1941-1943, bezpośrednio pod wpływem działań wojennych oraz związanych z nimi zbrodni niemieckich. Książka szokuje okrucieństwem opisywanych w niej scen, jednak jeszcze bardziej wstrząsający jest brak reakcji ówczesnych sfer wyższych na doniesienia o zbrodniach. Wśród bohaterów książki znajdują się Hans Frank, Galleazo Ciano, Ante Pavelić, generałowie Wehrmachtu, bokser Max Schmeling oraz przedstawiciele śmietanki towarzyskiej Rzymu, Berlina i Sztokholmu.

James Baldwin, Głoś to na górze (1953)

Powieść o Afroamerykanach z najuboższych dzielnic Nowego Jorku, którzy żyją jak w wirze, druzgocącym i wzniosłym, i okrutnym zarazem.

Tematyka książek Baldwina dotyczy głównie problemów rasizmu i prześladowania homoseksualizmu, widzianych z perspektywy osobistych doświadczeń (sam był homoseksualistą). 

Philip Roth, Cień pisarza (1979)

"Cień pisarza", pierwszy tom sagi o Zuckermanie, to książka o napięciach między literaturą a życiem, o prawdzie artystycznej i zwykłej przyzwoitości, a także o ludziach nietuzinkowych, którzy żyją, podporządkowując wszystko jednemu celowi.

Powieść przedstawia Nathana Zuckermana w latach 50. jako początkującego pisarza, zafascynowanego Wielkimi Książkami, odkrywającego konflikt między literaturą i doświadczeniem podczas gościny w odciętym od świata wiejskim domu w Nowej Anglii jego pisarskiego idola, E.I. Lonoffa. Poznajemy tam Bellette, intrygującą młodą kobietę, nie całkiem określonego cudzoziemskiego pochodzenia, która była studentką Lonoffa, a może jego kochanką. Zaintrygowany tajemniczą kobietą i obdarzony żywą młodzieńczą wyobraźnią Zuckerman zaczyna zastanawiać się nad jej pochodzeniem i rolą w rodzinei gospodarzy.

Marguerite Duras, Kochanek (1984)

Sajgon, lata trzydzieste. Pochodząca z ubogiej rodziny piętnastoletnia Francuzka nawiązuje perwersyjny romans z dużo starszym od siebie, bogatym Chińczykiem. Względy finansowe sprawiają, że wszystko odbywa się za cichym przyzwoleniem matki dziewczyny.
Oparta na wątkach autobiograficznych książka jest nie tylko studium ludzkiej namiętności, ale też bezlitosną wiwisekcją relacji panujących w rodzinie. Miłość i zatrata, rozkosz i pohańbienie, niewinność i perwersja splatają się tu w nierozerwalny węzeł.
Czysty, napięty jak cięciwa styl powieści pulsuje erotyzmem i dochodzi do granicy tego, co wypowiadalne.
"Kochanek" to najsłynniejsza powieść Marguerite Duras, została wyróżniona Nagrodą Goncourtów. W 1992 roku książka została przeniesiona na ekran przez Jeana-Jacques’a Annaud.

Herve Guibert, Przyjacielowi, który nie uratował mi życia (1991)

„Przyjacielowi, który nie uratował mi życia" miała być ostatnią książką Hervé Guiberta. Chory na AIDS, u kresu sił fizycznych i psychicznych, autor ogłosił, że przestaje pisać. Przekonany o bliskiej śmierci nie znajdował już tematu powieściowego, jakiego zawsze dostarczało mu życie. Szeroki oddźwięk, jaki wywołała ta książka - spontaniczna, gorąca i masowa reakcja czytelników nakłoniła go jednak do zmiany decyzji.

Catherine Millet, Życie seksualne Catherine M. (2001)

Autobiograficzna spowiedź z pogranicza pornografii i literatury. Catherine Millet pisze o swoim życiu seksualnym w sposób niezwykle realistyczny, jednoznaczny, pozbawiony śladów pruderii. Nie szczędząc czytelnikowi najbardziej intymnych szczegółów, mówi o dziesiątkach partnerów, z którymi uprawiała seks we wszystkich odmianach i pozycjach, o uczestnictwie w niezliczonych orgiach seksualnych. Wyznając lakonicznie obojętność na użytek, jaki robi ze swojego ciała, przełamuje bariery i uprzedzenia wobec seksu, oddzielając go całkowicie od sfery emocjonalnej. Jej książka, uznana za sztandarowy manifest kobiety wyzwolonej, wywołała szeroki oddźwięk w wielu krajach i nieprzerwanie utrzymuje się na międzynarodowych listach bestsellerów.

J. M. Coetzee, Zapiski ze złego roku (2007)

Opowieść o miłosnej kolizji światów. Dystyngowany starzejący się pisarz JC poznaje sąsiadkę Anyę, filipińską piękność, i pod wpływem impulsu nakłania ją, by przepisywała notatki do jego esejów. Początkowo obojętna wobec mechanicznej pracy sekretarki Anya powoli zanurza się w świat poglądów pisarza i zaczyna z nim polemizować.

"Zapiski ze złego roku" to rozpisana na trzy głosy, niepozbawiona humoru polemika między staroświeckim umiłowaniem szczerości a bezlitosnym pragmatyzmem wolnego rynku. Obecne w powieści motywy autobiograficzne powodują, że głos Coetzee'ego brzmi czysto i porażająco szczerze. Jego bohater, zawieszony między pożądaniem i niemocą, honorem i śmiesznością, przeprowadza bilans swoich stanowczych przekonań, a zarazem doświadcza ostatniej wielkiej miłości życia. 

Jakich jeszcze pisarzy dodalibyście do tego zestawienia?