Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Iliada to początek literatury epickiej. Epos to pierwsze europejskie dzieło fabularne z ciągłą, spójną narracją, dialogami, przedstawiające losy grupy bohaterów.
Iliada opowiada część greckiego mitu o wojnie trojańskiej, dotyczącą starcia najwybitniejszych żołnierzy konfliktu - Achillesa i Hektora. Narrator przedstawia wydarzenia jako ciąg przyczynowo-skutkowy, rozpoczynając od konfliktu Agamemnona i Achillesa o brankę Bryzeidę, a kończąc na wyprawie Priama do greckiego obozu. Reszta historii wojny o Ilion, w szczególności geneza konfliktu, jest wyłącznie wzmiankowana, epos nie jest kroniką historyczną i zakłada wiedzę czytelnika o tle wydarzeń czy panteonie greckich bogów.
Książka liczy prawie 3000 lat i jej szczęście polega na tym, iż przetrwała do współczesności, w przeciwieństwie do innych dzieł literackich Grecji archaicznej. Aktualnie, jest to dzieło dla badaczy i zainteresowanych, nie dla każdego czytelnika. Treść pełna jest archaizmów, porównań homeryckich i opisów opóźniających postęp akcji. Iliada jest skarbem wiedzy o ludziach sprzed tysięcy lat, początkiem epiki, który nie należy do łatwych i przyjemnych lektur.

Iliada to początek literatury epickiej. Epos to pierwsze europejskie dzieło fabularne z ciągłą, spójną narracją, dialogami, przedstawiające losy grupy bohaterów.
Iliada opowiada część greckiego mitu o wojnie trojańskiej, dotyczącą starcia najwybitniejszych żołnierzy konfliktu - Achillesa i...

Rozwiń

Zwiń

Fikcyjna historia o amerykańskiej szachowej mistrzyni, która w stereotypowym sierocińcu ulega fascynacji “królewską grą”.
Ośmioletnia Beth Harmon zostaje osierocona po wypadku samochodowym matki i trafia do domu dziecka w Kentucky. Dzieciom podawane są leki uspokajające, stosowana jest wobec nich przemoc fizyczna i psychiczna. Wzorowa uczennica, Beth poznaje szachy za sprawą woźnego i jest to początek jej błyskotliwej kariery.
Powieść ma zadatki na bildungsroman - bohaterka w wieku 18 lat zostaje właścicielką domu, jest zawodową sportsmenką i zmaga się z uzależnieniem od substancji psychoaktywnych. Wątek dorastania nie jest jednak należycie rozwinięty - polskie wydanie ma zaledwie 360 stron, wiele kart powieści to opisy meczów szachowych, więc “dojrzałość” to zjawisko, które manifestuje się nagle, wtedy, gdy chce tego autor, bez złożonego tła psychologicznego.
Opisy gry w szachy to najmocniejsza strona Gambitu królowej - mecze są pełne napięcia i emocji, przekazują pasję i punkt widzenia wytrawnego szachisty. O samej fabule trzeba jednak powiedzieć, że jest fantastyczna, oderwana od realiów sportowych. W historii dyscypliny najwyżej notowaną kobietą w rankingu FIDE była Judit Polgar, która osiągnęła ósme miejsce, również w turnieju o mistrzostwo świata w 2005 roku. Jednak nie była równie bliska tytułu jak Beth, co czyni fabułę niewiarygodną, szczególnie wobec rzeczywistej siły systemu szkolenia szachistów w Związku Radzieckim. Ponadto, dzieje Beth są inspirowane postacią Bobby’ego Fischera, którego losy były ciekawsze od książkowej postaci, co daje wyobrażenie o niewykorzystanym przez Waltera Tevisa potencjale.
Z przyjemnością czytałem lekturę, w której pierwszy plan stanowią rozgrywki szachowe, jednak trzeba przyznać, że to nie jest przypadek, iż Gambit królowej w Polsce zyskał czytelników dopiero po premierze serialu Netflixa. Poza interesującą dla fanów dyscypliny tematyką, jest to przeciętna, prosta konstrukcyjnie powieść.

Fikcyjna historia o amerykańskiej szachowej mistrzyni, która w stereotypowym sierocińcu ulega fascynacji “królewską grą”.
Ośmioletnia Beth Harmon zostaje osierocona po wypadku samochodowym matki i trafia do domu dziecka w Kentucky. Dzieciom podawane są leki uspokajające, stosowana jest wob...

Rozwiń

Zwiń

Klasyka literatury psychologicznej. Choć Kwiaty dla Algernona opierają się na pomyśle fantastyczno-naukowym, traktują głównie o marzeniach i dążeniach ludzi, to historia uniwersalna.
Powieść ma charakter dziennika Charliego Gordona, pracującego w piekarni 32-latka o IQ równym 68. Bohater otrzymuje propozycję wzięcia udziału w eksperymencie naukowym, który ma podnieść jego iloraz inteligencji. Przebieg tego eksperymentu i jego konsekwencje to dramatyczna, wzruszająca podróż.
Przez całą książkę świat obserwujemy z perspektywy Charliego - to wrażliwy, refleksyjny i spostrzegawczy narrator. Tok opowieści niesie w sobie ciężar i doniosłość. W życiu bohatera zobrazowane jest szczególne dążenie człowieka - by być lepszym, silniejszym, mądrzejszym, bogatszym, sprytniejszym i w zamyśle, szczęśliwszym. Kwiaty dla Algernona dostarczają gorzkiego, depresyjnego komentarza na temat tego, iż owo pokonywanie własnych słabości, wznoszenie się na wyższym poziom wcale nie dostarcza szczęścia, a wysiłek bywa okupiony cierpieniem tak znacznym, iż jego podjęcie należy uznać za błędną decyzję. To, co ma przynieść Charliemu spełnienie, okazuje się wielkim rozczarowaniem.
Drugi filozoficzny wydźwięk dotyczy wartości intelektualizmu, intelektualnego rozumienia rzeczywistości w opozycji do empiryzmu, a więc poznawania świata poprzez doświadczenie, bodźce zmysłowe. Daniel Keyes staje po stronie tego drugiego poglądu - kiedy bohater pogrąża się w manii badań naukowych, doświadcza poczucia emocjonalnej pustki wobec niedostatecznych relacji z otoczeniem. Dla Charliego Gordona idee okazują się wtórne wobec doświadczenia, dopiero odkrycie własnej przeszłości pozwala mu na ukończenie pracy naukowej na własny temat. Krótka powieść, ale z bogactwem treści, na ocenę wpływa to, na ile zgadzamy się z przemyśleniami narratora na temat jego własnego życia.

Klasyka literatury psychologicznej. Choć Kwiaty dla Algernona opierają się na pomyśle fantastyczno-naukowym, traktują głównie o marzeniach i dążeniach ludzi, to historia uniwersalna.
Powieść ma charakter dziennika Charliego Gordona, pracującego w piekarni 32-latka o IQ równym 68. Bohater o...

Rozwiń

Zwiń

6.5 Ziemia trwa opowiada historię w odpowiedzi na pytanie - “co by było gdyby…?”.
Student ostatniego roku geografii, Isherwood Williams, wybiera się w góry, by zebrać obserwacje do swojej pracy magisterskiej, a także przyjemnie, choć samotnie spędzić czas. Kiedy wraca ze swojej wielodniowej wyprawy, odkrywa, że pobliskie miasteczko całkiem opustoszało. Odnajduje gazetę, która donosi o przyczynach wyludnienia. Mówi o nich także opis fabuły na okładce książki, jednak ich ujawnienie odbywa się za sprawą stopniowania napięcia i osiągnięcia punktu kulminacyjnego, więc znajomość dramatycznego wydarzenia przed lekturą zabiera część przyjemności odkrywania treści książki.
Ziemia trwa została po raz pierwszy wydana w 1949 roku i to jedyne dzieło z gatunku science fiction Georga Stewarta. Pomysł jest ciekawy i z pewnością wzrosło nim zainteresowanie w XXI wieku, w czasie epidemii koronawirusa. Ostatecznie jednak, dzieło wyszło skromnie. Autor snuje dywagacje na temat tego, co stałoby się, gdyby zdziesiątkowana ludzkość musiała się organizować od początku. Właśnie na obyczajowym wątku i zmaganiach z codziennością koncentruje się książka. Nie odniesiemy wrażenia, że dzieło powstało w innych realiach kulturowych, natomiast brakuje krytycznych momentów, które wyrwałyby narrację ze zdystansowanego, chłodnego stanowiska. Narrator nie wierzy w wielkość człowieka, ostatecznie przekonuje, iż ludzi do innowacji motywuje wola przetrwania, a postęp cywilizacyjny osiągany jest przypadkiem, jako skutek uboczny.

6.5 Ziemia trwa opowiada historię w odpowiedzi na pytanie - “co by było gdyby…?”.
Student ostatniego roku geografii, Isherwood Williams, wybiera się w góry, by zebrać obserwacje do swojej pracy magisterskiej, a także przyjemnie, choć samotnie spędzić czas. Kiedy wraca ze swojej wielodniowe...

Rozwiń

Zwiń

8.5 Wyjątkowa powieść science-fiction, ale przede wszystkim, Niezwyciężony to fantastyka grozy.
Tytułowy krążownik “Niezwyciężony” ląduje na planecie Regis III, ziemi nieznanej, na której kilka lat wcześniej lądował bliźniaczy krążownik “Kondor”. Ponieważ po poprzedniej misji nie pozostał ślad, kosmonauci dowodzeni przez astrogatora Horpacha otrzymują zadanie zbadania jej losu. I cóż to był za los - załodze przyjdzie zmierzyć się z tajemniczym zagrożeniem.
Stopniowanie napięcia przywodzi na myśl słynny film Obcy – ósmy pasażer Nostromo. Planeta okazuje się niegościnna, czai się na niej zło, które odkrywane jest wraz z kolejnymi poszlakami. Wkrótce dochodzi do eskalacji konfliktu, a położenie załogantów Niezwyciężonego wydaje się beznadziejne, to sytuacja rodem z horrorów.
Powieść Lema to dzieło krótkie - autor skupił się na akcji, w minimalnym stopniu wspominając o tle wydarzeń czy życiu kosmonautów poza obowiązkami służbowymi. Wielu twórców pokusiłoby się o obudowanie znakomitego pomysłu obszernym wstępem i kontekstem. Książka jest jednak pełna emocjonującej akcji i skupia się na walce bohaterów o przetrwanie. Świetnie się bawiłem, czytając Niezwyciężonego, koncepcja odkrywania obcej planety poprowadzona jest z rozmachem i patosem.

8.5 Wyjątkowa powieść science-fiction, ale przede wszystkim, Niezwyciężony to fantastyka grozy.
Tytułowy krążownik “Niezwyciężony” ląduje na planecie Regis III, ziemi nieznanej, na której kilka lat wcześniej lądował bliźniaczy krążownik “Kondor”. Ponieważ po poprzedniej misji nie pozostał ...

Rozwiń

Zwiń

Thomas Harris napisał 4 thrillery, które łączy ta sama postać - psychopatycznego mordercy Hannibala Lectera. W każdej kolejnej odsłonie, jego rola jest coraz większa, aż w końcu w Hannibalu. Po drugiej stronie maski zostaje jedynym głównym bohaterem.
Powieść opowiada o tragicznym dzieciństwie Hannibala na Litwie w trakcie II wojny światowej. Kolejne rozdziały traktują o jego pierwszych morderstwach, gdy bohater ma 13 i 18 lat. Wydawać by się mogło, że najciekawszy byłby opis wydarzeń sprzed uwięzienia Hannibala, gdy pracował jako psychiatra, a tymczasem książka pozostawia przyszłego doktora w czasach, gdy jeszcze jest studentem medycyny.
Hannibal. Po drugiej stronie maski to przede wszystkim historia zemsty - bohater postanawia zabić tych, którzy spowodowali śmierć jego rodziny. W tej koncepcji niewiarygodne są 2 elementy - po pierwsze, policja jest na tropie zabójcy, inspektor Popil wskazuje Hannibala jako głównego podejrzanego, a jednak unika on kary. Po drugie - Hannibal dokonuje swych mordów ze szczególną łatwością, radzi sobie z kilkoma uzbrojonymi przeciwnikami.
Słabością ostatniej odsłony serii jest psychologiczna konstrukcja postaci, która była siłą poprzedniczek. Poza samym Hannibalem, brak bohaterów o rozbudowanym życiu wewnętrznym, a sam młodzieniec jest introwertykiem prześladowanym przez wspomnienia, który nie buduje wyrazistych relacji z otoczeniem. Jest to zatem portret nudny i jednostajny.
Książka, która mogła nie powstać i jako czytelnicy, nie stracilibyśmy ciekawej części życia słynnego bohatera. Okazuje się, iż wojenne losy dziecka nie dopełniają wizerunku inteligentnego, eleganckiego, sprytnego, ale krwiożerczego psychopaty.

Thomas Harris napisał 4 thrillery, które łączy ta sama postać - psychopatycznego mordercy Hannibala Lectera. W każdej kolejnej odsłonie, jego rola jest coraz większa, aż w końcu w Hannibalu. Po drugiej stronie maski zostaje jedynym głównym bohaterem.
Powieść opowiada o tragicznym dziecińst...

Rozwiń

Zwiń

Słynna już powieść fantasy brytyjskiego autora traktująca o mitologicznych bogach w Ameryce.
Początkowy zaraz fabuły Amerykańskich bogów jest obiecujący - skazany za ciężkie pobicie bohater, występujący pod imieniem Cień, wkrótce po opuszczeniu więzienia otrzymuje ofertę pracy od tajemniczego Wednesdaya, mającego zdolność teleportacji. Przyjęcie oferty okazuje się być początkiem przygody, której głównym motywem staje się konflikt między tradycją a nowością.
Książce nie udaje się wypełnić początkowej obietnicy. Po spektakularnym, emocjonalnym początku, rozwiązanie akcji okazuje się być rozczarowaniem. Powieść opiera się na oryginalnym pomyśle, jednak Neilowi Gaimanowi nie udało się rozwinąć jego potencjału. W szczególności brak w fabule wyrazistego punktu kulminacyjnego, słaba strona to nierównomierne rozłożenie akcji.
Amerykańscy bogowie to dzieło sprawnego, zręcznego pisarza, jednak nie udaje mu się osiągnąć nadzwyczajnego poziomu. W książce pojawiają się pospolite elementy, takie jak “bóg z maszyny”, czyli wyjątkowe szczęście głównego bohatera, czy też zagadka morderstw, którą Cień rozwiązuje bez wysiłku.

Słynna już powieść fantasy brytyjskiego autora traktująca o mitologicznych bogach w Ameryce.
Początkowy zaraz fabuły Amerykańskich bogów jest obiecujący - skazany za ciężkie pobicie bohater, występujący pod imieniem Cień, wkrótce po opuszczeniu więzienia otrzymuje ofertę pracy od tajemnicz...

Rozwiń

Zwiń

Śmierć w Wenecji to słynne opowiadanie początku XX wieku, pamiętne dzieło, które doczekało się ekranizacji, opery i baletu.
Bohaterem jest pięćdziesięcioletni Gustaw von Aschenbach, wdowiec, znany pisarz, który ze względu na twórczy impas wyjeżdża na wakacje do Wenecji. Tam jego uwagę zwraca 14-letni polski chłopiec, Tadzio, który urzeka go swą urodą. W ciągu swojego pobytu, Gustaw popada w obsesję i śledzi poczynania chłopca i jego rodziny.
Thomas Mann waha się pomiędzy wątkiem kultu piękna a miłości homoseksualnej dojrzałego mężczyzny do chłopca. Brak w opowiadaniu odpowiedzi na dylemat moralny, piękna forma wraz z cytatami z Platona unika rozstrzygnięcia. To niewątpliwie odważne i nowatorskie dzieło, ale z drugiej strony traktujące temat z delikatnością i subtelnością.
Drugie opowiadanie, Mario i czarodziej zawiera perspektywę rodziny udającej się na pokaz “czarodzieja” Cipolli, który okazuje się być seansem hipnozy. Jednak drugi wątek tego krótkiego dzieła to nacjonalizm - autor daje wyraz zmianom, jakie zaszły we Włoszech w stosunku do cudzoziemców w czasach rządów Mussoliniego.
Oba opowiadania Thomasa Manna wyróżniają się literacką formą - w toku opowieści niewiele jest wydarzeń, a na pierwszy plan wysuwają się spostrzeżenia bohaterów. Ocena czytelnika zależy od jego opinii na temat zdominowania treści przez formę. Osobiście odczułem ulgę, że opowiadania są krótkie. Autor przekazał oryginalną perspektywę, jednak nie ubogacił opowiadań złożonym tłem czy większą liczbą pełnowymiarowych postaci.

Śmierć w Wenecji to słynne opowiadanie początku XX wieku, pamiętne dzieło, które doczekało się ekranizacji, opery i baletu.
Bohaterem jest pięćdziesięcioletni Gustaw von Aschenbach, wdowiec, znany pisarz, który ze względu na twórczy impas wyjeżdża na wakacje do Wenecji. Tam jego uwagę zwra...

Rozwiń

Zwiń