Tekst także tutaj: http://kotfranz.blogspot.com/2016/03/rozum-rozkosz-10.html a wincy rzeczy tutaj: https://www.facebook.com/archiwumkotafranza/ enjoy!

Kolejny dialog Platona, znów z Sokratesem w roli głównej. Zupełnie jednak inny niż te, na które trafiałem wcześniej – tamte orbitowały wokół procesu i śmierci Sokratesa, wielkiego wydarzenia w dziejach starożytnej filozofii. Zatem przenoszenie treści filozoficznych było tylko jedną z ich ról – przede wszystkim jednak miały zaświadczać o postaci mistrza, utrwalać go z jego poglądami, jego postawą w obliczu śmierci. Poglądy Platona, jako takie, były doczepiane w różnych miejscach, niby gapowicze dosiadający się do całej treści. Rzecz jasna stanowiły one bardzo ważny i znaczący element, jednak w takim Fedonie albo Obronie Sokratesa chodziło o samą postać, samego bohatera przede wszystkim.

Z Filebem sprawy inaczej się mają. Dialog zawieszony jest w próżni, nie odnosi się do żadnego konkretnego zdarzenia, jest jedynie pretekstem do zawarcia w nim poglądów samego autora. Również tytułowy Fileb nie jest prawdziwą postacią, ma on jedynie uosabiać pewną postawę, z którą Platon, ustami Sokratesa rozprawiać się będzie. Samo imię Fileb oznacza tyle co „miłośnik uroków młodości” (czego dowiadujemy się za sprawą wspaniałych przedmowy i komentarzy tłumacza – Władysława Witwickiego). Cała rozprawa toczy się tutaj wokół konfliktu między Sokratesem a Filebem – co jest lepsze i szlachetniejsze: umysł czy rozkosze? Ten pierwszy stoi rzecz jasna po stronie rozumu, drugi już na samym początku stwierdza, że nie ma w świecie rzeczy lepszej niż rozkosze i przyjemności. Po wypowiedzeniu swego zdania, natychmiast odsuwa się w cień, pozostawiając na polu boju mistrza i niezdecydowanego jeszcze Protarcha.

Można by się spodziewać, że zatarg ten zostanie rozwiązany szybko i skutecznie, kilkoma celnymi uwagami, i pewnie byłoby tak, gdyby ów dialog był rozmową rzeczywistą. Całość jest jednak wykreowanym spektaklem w którym Platon zasiewa swoje poglądy. Szybko przechodzi więc do natury samej rozkoszy – udowadnia, że jest rozkosz dobra ale jest i zła, nie jest zatem rozkosz sama w sobie czystym dobrem. We wszystkim jest bowiem jakaś mieszanina rozpadania się i powstawania, a zatem dobra i zła właśnie.
Rozmówcy szkicują jaskrawe sytuacje, w których żyje się tylko rozkoszą, albo tylko rozumem, i żaden z tych żywotów nie jest życiem godnym przeżywania. Najlepsze jest powiem życie mieszane, takie w którym i mądrość i uciechy idą w parze... ale która domieszka większa? Co powinno brać górę – rodzi się kolejne pytanie.
Dalej podziwiamy samą naturę rzeczy, stanów i odczuwania. Potem szukać będziemy tego, co piękne i odpowiadać na pytania czy więcej piękna w złożoności czy w prostocie...

Platon traktuje ten dialog trochę jak poligon dla swoich myśli – te gonią się wzajemnie, bohaterowie podpuszczają się, zadają sobie pytania, stale powtarzają i wracają, do tego, co już powiedziano i stale rozszerzają każde z zagadnień. Witwicki we wstępie stwierdza, że tekst robi wrażenie jakby był pisany przez mistrza szkoły, na potrzeby kształtowania uczniów. I trudno oprzeć się temu wrażeniu – rytmika stałych powtórzeń, retorycznych pytań, poddawania w wątpliwość objaśnionych już prawd, wszystko to każe czytelnikowi wysilać się, gimnastykować rozum.

Lektura Fileba męczy, wymaga stałego skupienia. Nie podobna czytać go „na raty”, stale bowiem utrzymywać się musi tempo i natężenie platońskiej myśli... z drugiej jednak strony całe to natężenie zmusza do przerw w celu regeneracji skupienia. Platon igra z nami, gra nam na nosie, jest stale obecny w zręczności, zawiłości i pewnej zaciętości swej myśli. Na koniec słowa tłumacza: „...wracać do niej trzeba i wsłuchiwać się w to, co właściwie mówi i jak mówi ten człowiek osobliwy; mówi... jakby nie umarł.”

Tekst także tutaj: http://kotfranz.blogspot.com/2016/03/rozum-rozkosz-10.html a wincy rzeczy tutaj: https://www.facebook.com/archiwumkotafranza/ enjoy!

Kolejny dialog Platona, znów z Sokratesem w roli głównej. Zupełnie jednak inny niż te, na które trafiałem wcześniej – tamte orbitowały wokół procesu i śmierci Sokratesa, wielkiego wydarzenia w dziejach starożytnej...