Jak wygląda Polska po roku 89, a jak wyglądała wcześniej? W chwili upadku systemu komunistycznego miałem siedem lat. Byłem w pierwszej klasie szkoły podstawowej i może to dość osobliwe, ale z tamtego momentu zapamiętałem tylko tyle, jak to pewna pani weszła na lekcję i powiedziała, że teraz już nie istnieje Polska Rzeczpospolita Ludowa, tylko nastała Rzeczpospolita Polska. Dla siedmioletniego dziecka wielkiego znaczenia ów fakt nie miał, ale dziwnym trafem utkwił w mojej świadomości. Przywołuję to wspomnienie tylko po to, aby pokazać, że moja pamięć odnosząca się do czasów komuny i tych chwilę po jej upadku, jest raczej niewielka. Wiedza dotycząca tamtych czasów, którą posiadam, pochodzi albo ze wspomnień rodziny, albo z filmów lub książek. Książka Szczygła zaczyna się, kiedy lat miałem już osiem, był to czas pierwszej komunii.

Reportaże zaprezentowane w tomie dotyczą najnowszej historii Polski, „dzikiego kapitalizmu”, opowiadają o pierwszych sklepach, w których można było kupować bez kolejek. Są to historie smutne, ale i zabawne. Pokazują Polaków, którzy próbowali nauczyć się żyć na nowo, którzy musieli poznać nowe zasady, wykształcić w sobie nowe cechy, posiąść nowe fachy. Słowo nowe, wydaje się być kluczem. Nowe cieszy, nowe kusi, ale też onieśmiela. Zmusza do przyjęcia innej postawy, wybudza z rutyny. Polacy poznają świat kolorowych neonów, kolorowych gazet i też kolorowych owoców na półkach sklepowych.

Tom zaczyna się od wspomnień Mariusza Szczygła, który w formie dziennika przywołuje początek lat 90-tych. Wzrusza i śmieszy opis sytuacji, kiedy bez problemów zdobywa kawałek upragnionej szynki, a następnie tuli się do niej. Reszta reportaży zamieszczonych w książce nie odbiega poziomem od tego wspomnianego. Pojawiają się i tematy bardziej kontrowersyjne i „ciężkie”, jak na przykład tekst dotyczący aborcji, reportaż napisany przez ucznia szkoły Rydzyka, czy artykuł o księdzu geju. Poznajemy także współczesnych herkulesów, którzy na siłowniach, w nie do końca legalny sposób, pracują nad tężyzną fizyczną. Bardzo współczesny jest reportaż o rzeczywistości wirtualnej, i romansach czatowych.

Nie sposób przedstawić wszystkich tekstów zamieszczonych w tomie, gdyż jest ich aż 26 i każdy zasługuje na uwagę i skupienie.

Podtytuł mówi, że to 20 lat, które wydarzyło się naprawdę. To słowo „naprawdę” jest bardzo istotne, gdyż reportaże przedstawione w tomie opowiadają czasami tak niezwykłe historie, że niektórzy czytelnicy mogą sądzić, że to fikcja literacka, nadmierne działanie wyobraźni autora. W moim odczuciu te teksty są i śmieszne i tragiczne i smutne. Reportaże są takie jak ich bohaterowie, którzy często przemawiają do nas wprost z kartek, a każda postać posługuje się swoim własnym barwnym językiem.

Co też istotne, jak wspomina Szczygieł we wstępie, nie ma w tej książce wielkiej polityki, nie ma patosu, opowiedziane są historie ludzi zwyczajnych, którzy próbują sobie jakoś radzić.

Jak wygląda Polska po roku 89, a jak wyglądała wcześniej? W chwili upadku systemu komunistycznego miałem siedem lat. Byłem w pierwszej klasie szkoły podstawowej i może to dość osobliwe, ale z tamtego momentu zapamiętałem tylko tyle, jak to pewna pani weszła na lekcję i powiedziała, że teraz już nie istnieje Polska Rzeczpospolita Ludowa, tylko nastała Rzeczpospolita Polska....