fragment ze wstępu

Polityka jako forma aktywności społecznej człowieka jest związana z daną przestrzenią geograficzną i jej właściwościami. Z uwagi na rolę przestrzeni dla działalności człowieka (w tym także tej politycznej) istotne znaczenie w analizach politologicznych przypisuje się geografii, która jako nauka o ludzkiej przestrzeni jest niezwykle istotnym czynnikiem postaw, zachowań oraz aktywności politycznej człowieka1. Nauka od zarania swego istnienia zajmowała się geograficznymi uwarunkowaniami wielorakiej działalności człowieka, społeczeństw i państw. Już w starożytności dostrzegano związki, jakie zachodzą pomiędzy działalnością polityczną a przestrzenią, na której ta działalność przebiega. Prace takich greckich historyków, jak Herodot z Halikarnasu, czy też Tukidydes z Aten były świadectwem z jednej strony zainteresowania łączeniem wiedzy o procesach historycznych i politycznych z opisami geograficznymi i etnograficznymi, jak miało to miejsce u Herodota. a z drugiej praktycznym wykorzystaniem tejże wiedzy, jak miało to miejsce u Tukidydesa, który pisa! swoje dzieła głównie z myślą o przyszłych politykach, którzy dzięki znajomości minionych lat będą wiedzieli później, jak postępować. Wiedza o związkach pomiędzy działalnością polityczną człowieka a przestrzenią geograficzną, która go otacza, stanowiła zawsze ważny element analiz politycznych. W dobie kształtowania się nowożytnej nauki wiedza ta zaczęła uzyskiwać stopniową autonomię i zaczęto określać ją jako geografię polityczną lub geopolitykę.
Termin geopolityka wszedł do obiegu za sprawą szwedzkiego prawnika Rudolfa Kjellena (1864-1922),który chciał nadać geopolityce charakter nauki. Punktem wyjścia dla rozważań Kjellena było uznanie państwa za indywidualny, żywy organizm biologiczny, wymagający w swym naturalnym, organicznym rozwoju odpowiedniej przestrzeni geograficznej. Geopolitykę Kjellen uznawał za naukę o państwie pojmowanym jako zjawisko przestrzenne, geograficzne2. Za twórców geopolityki jako odrębnej dyscypliny naukowej uchodzą ponadto Amerykanin Alfred Thayer Mahan. Brytyjczyk Halford Mackinder oraz Niemiec Karl Haushofer. Podstawą ich rozważań było deterministyczne założenie, że zjawiska polityczne można wyjaśnić czynnikami fizyczno-geograficznymi, które w dużym stopniu decydują o sile państw. Punktem wyjścia było dla nich nie odosobnione państwo, ale już szerszy układ międzynarodowy, obejmujący liczne państwa.