Jako fanka Sherlocka Holmesa nie mogłam przejść obojętnie obok powieści „Xango z Baker Street”. Uwielbiam wszystko, co dotyczy brytyjskiego detektywa, mistrza dedukcji oraz – nie ukrywajmy – kultowej już postaci, która ciągle wzbudza zainteresowanie kolejnych pokoleń. Już po lekturze pierwszych recenzji książki Jô Soaresa wiedziałam, że na pewno przeczytam tę pozycję. Nie chodzi tylko o pojawienie się mojego ulubionego bohatera, ale przede wszystkim o fakt, że ktoś odważył się na wyśmianie wszystkiego, co odbiorcy lubią w Sherlocku.

„Xango z Baker Street” zaczyna się od przedstawienia dwóch skandalicznych wydarzeń, które miały miejsce w Rio de Janeiro i wstrząsnęły miejscową społecznością – kradzieży cennych skrzypiec Stradivariusa oraz brutalnego morderstwa młodej prostytutki. Sherlock Holmes i jego wierny przyjaciel doktor Watson dostają zaproszenie do Brazylii od samego cesarza, aby mogli pomóc policji w Rio w wyjaśnieniu tych przestępstw. I tak rozpoczyna się niezwykła podróż dwóch Brytyjczyków do Ameryki Południowej, gdzie poznają odmienną kulturę, ludzi oraz ogromny spryt przestępcy, który wydaje się mieć wiele wspólnego z kradzieżą oraz kolejnymi zabójstwami...

Jô Soaresa można określić jako brazylijskiego człowieka-orkiestrę: jest muzykiem, aktorem komediowym, prowadzącym talk-show, producentem teatralnym oraz satyrykiem. Po przeczytaniu „Xango z Baker Street”, jego literackiego debiutu z 1995 roku, czytelnik zauważy, że w ostatniej wymienionej przeze mnie roli ten znany Brazylijczyk czuje się najlepiej. Jak inaczej mogę nazwać to, co Soares zrobił z Sherlockiem Holmesem? Część fanów brytyjskiego mistrza dedukcji ośmieszenie ich ulubionego bohatera może odebrać z niesmakiem, ponieważ – nie ukrywajmy – genialny XIX-wieczny śledczy został pokazany jako narcyz z kompleksem wyższości, który ciągle myli się w swoich dedukcjach, a swoim zachowaniem prędzej przypomina inspektora Clouseau niż dżentelmena z opowiadań sir Arthura Conan Doyle'a.

Mimo tego wszystkiego ja osobiście nie czuję zażenowania z tej parodii, jaką mi dał Jô Soares w swojej książce. Ba, mogę z czystym sumieniem stwierdzić, że dobrze się bawiłam podczas poznawania losów Holmesa i Watsona w Rio de Janeiro. Zderzenie przedstawicieli dwóch kontynentów – rozważnych Brytyjczyków i namiętnych Francuzów oraz ognistokrwistych Brazylijczyków – dało całej historii niesamowitą mieszankę wybuchową, gdzie nic nie jest tak oczywiste, jak mogłoby się wydawać. Sam autor bardziej skupił się na pokazaniu absurdów swojej rodzimej kultury niż na zagadce kryminalnej – w końcu na okładce widnieje zdanie „Sherlock Holmes w Brazylii” i niektórym odbiorcom może skojarzyć się z kryminałem, ale to nie przeszkodziło mi w lekturze „Xango z Baker Street”. Ten typ humoru, dość prosty i bezpośredni, od razu mnie ujął. Wszystkie pomyłki w dedukcji Holmesa, jego przechwalania się oraz konstrukcja postaci (zwłaszcza cesarza oraz jego arystokratycznych przyjaciół) sprawiły, że wielokrotnie uśmiałam się przy czytaniu poszczególnych rozdziałów. Osobiście lubię, kiedy jakiś autor „odbrązawia” kultową już postać – Jô Soares (w końcu!) nie robił z Sherlocka Holmesa chodzący ideał, jak to opisywał Arthur Conan Doyle z perspektywy Watsona, ale kogoś namacalnego i jednocześnie zabawnego.

Wracając do zagadki kryminalnego, to trzeba przyznać, że autor w „Xango z Baker Street” zaskoczył w kwestii rozwiązania fabularnego. Poza tym postawił śmiałą tezę odnośnie jednego z najbardziej tajemniczych przestępców w historii...

Przy lekturze powieści Jô Soaresa radzę mieć ogromny dystans do historii w niej zawartej, a zwłaszcza do postaci Holmesa. Inaczej zamiast rozbawienia poczujemy niesmak. A nie o to chodzi w parodii, nieprawdaż?

Anna Wolak