Granice państwowe to te miejsca, na których zaczynają się wojny – napisał kiedyś Primo Levi. Lecz mogą także stać się pomostami, czyli miejscami, gdzie dochodzi to ciągłej wymiany kulturowej. Każdy, kto zajmuje się badaniami nad tym, jak narody i państwa podtrzymują swe odrębne tożsamości adaptując się jednocześnie do nowych idei i doświadczeń, zdaje sobie sprawę, że granice państwowe znacznie ułatwiają prowadzenie analiz dotyczących „swoich” i „obcych”. Granice państwowe odzwierciedlają niewidzialne podziały między narodami i ludami, które mogą mieć ze sobą niewiele czy wręcz nic wspólnego, i przez to wywierają ogromny wpływ na to, co ludzi myślą i robią oraz określają te myśli i działania. Gdyby nie istniały granice, czy to fizyczne czy symboliczne, nie mógłby istnieć nacjonalizm; lecz i granice państwowe nie mogłyby istnieć bez nacjonalizmu.

Zdumiewa w związku z tym, że tak niewielu ludzi podejmuje wysiłek dokonania systematycznego czy wspólnego przeglądu sposobów doświadczania narodu i państwa na lokalnym poziomie państwowych granic. Czerpiąc z przykładów Stanów Zjednoczonych i Meksyku, Irlandii Północnej, Izraela i Palestyny, Hiszpanii i Maroka, a także różnych części Południowo-Wschodniej Azji i Afryki, książka ta trafia w swój czas i dostarcza porównawczej perspektywy dla badania kultury na granicach państwowych. Autorzy omawiają w niej rolę państwa, etniczności, transnacjonalizmu, granicznych symboli, rytuałów i tożsamości, a wszystko to po to, by zrozumieć, w jaki sposób nacjonalizm kształtuje postawy i zachowania na poziomie lokalnym, narodowym i międzynarodowym. Przykłady żołnierzy, celników, przemytników, turystów, sportowców, zakupowiczów i prostytutek dostarczają wiele mówiącego wglądu w relacje władzy obecne w codziennym życiu oraz pozwalają zrozumieć, co relacje te mówią nam o samych granicach.

To przeglądowe omówienie istotnego znaczenia granic dla konstruowania tożsamości i kultury stanowi niezbędną lekturę dla studentów i badaczy zajmujących się antropologią, socjologią, politologią, geografią, nacjonalizmem i badaniami nad migracjami.

Hastings Donnan i Thomas M. Wilson pracują na Królewskim Uniwersytecie Belfastu (The Queen’s University of Belfast)