Chiny to kraj, który nieodmiennie fascynuje, zwłaszcza nas, ludzi Zachodu. Światowe mocarstwo, jeden z najbardziej zaludnionych krajów świata. Uważany za kraj kontrastów, gdzie tradycja styka się z nowoczesnością, a szybki rozwój z brakiem demokracji i biedą. Kultura, której nie sposób zrozumieć. Każda kolejna książka o Chinach wzbudza więc zainteresowanie, intryguje tym, co możemy znaleźć na jej kartach. Duncan Jepson w swoim literackim debiucie obnaża chińską rzeczywistość piętnując jej brutalność na przykładzie jednostki, tworząc intymny portret doświadczonej przez los kobiety.

Aż trudno uwierzyć, że tę powieść napisał mężczyzna. „Wszystkie kwiaty Szanghaju” to pisana w pierwszej osobie relacja tak osobista i wiarygodna, jak gdyby powstała w oparciu o wspomnienia żyjącej kobiety. Nietrudno jednak uwierzyć, że taki scenariusz faktycznie mógł mieć miejsce. Nastoletnia Feng pochodząca ze średnio zamożnego domu zostaje zmuszona do ślubu z bogatym biznesmenem z cesarskiego rodu. Są lata 30. XX wieku. Korzystne zamążpójście córki to w oczach matki dziewczyny życiowy sukces. Nie liczy się zdanie Feng, ani to, że zakochana jest w innym chłopcu, chłopcu który rozumie ją i podziela jej pasje. Dziewczyna rozstaje się z rodziną, a jej głównym celem staje się urodzenie dziedzica rodu Sang. Tylko do tego jest potrzebna. Przy czym jej naiwność, nieświadomość i strach nie ułatwiają wypełniania małżeńskich obowiązków. Tak wyglądały losy tysięcy chińskich dziewcząt. Może się więc wydawać: historia jakich wiele. Proza Jepsona jest jednak o tyle wyjątkowa, że przedstawia bardzo ciekawy aspekt funkcjonowania kobiet w chińskim społeczeństwie. Transformację od nic nie znaczącej młodej dziewczyny, po dzierżącą władzę Pierwszą Żonę, z którą muszą się liczyć wszyscy członkowie rodziny. Od uległej żony do kobiety, która rządzi mężczyznami. Matka rządzi ojcem Feng, rządzi całą rodziną, podobnie jak matka męża Feng rządzi całym domem i sieje strach w sercu Feng. Synowie bezwzględnie słuchają się matek, a mężowie nie mają przy nich nic do powiedzenia. Jednocześnie kobieta zmienia się wewnątrz – od nieśmiałej, zalęknionej ofiary do pewnej siebie, dumnej kobiety, która wie jak osiągać swoje cele. Widać to na przykładzie Feng. Jej historia nie jest typowa, bo szybko bierze ona odwet za swój los, raniąc najbliższych, a następnie ponosi karę za swoje postępowanie. Nie da się bowiem zatrzymać przeznaczenia, a konsekwencje takich prób nie kończą się dobrze, co uświadamia nam Jepson w przejmujący sposób.

Tło historyczne książki nie ogranicza się do pokazania tradycji i kultury ówczesnych Chin. Przewija się w nim także wojna z Japonią, jednak najwięcej miejsca poświęcono przemianom politycznym związanym z przejęciem władzy przez komunistów. Nowy porządek polityczny sprawia, że ludzie bogaci wyjeżdżają na Zachód, a biedni jeszcze bardziej biednieją. Głód i zimno są bezwzględne, doprowadzając tysiące ludzi do śmierci. To właśnie w takich warunkach zastajemy Feng, gdy zaczyna swoją opowieść. Jak się znalazła w tym miejscu? Do kogo kieruje swoje słowa? Jej swoista spowiedź odkrywa przed nami stopniowo kolejne tajemnice, a ciekawość budowana jest między wierszami.

Odmienność kulturowa jest fascynująca. Gdy do tego dochodzi szczera, emocjonalna narracja, książkę czyta się jednym tchem. Tak jest właśnie w przypadku „Wszystkich kwiatów Szanghaju”. Ta pasjonująca powieść to kolejna cegiełka do naszej wiedzy o Chinach, a jednocześnie uniwersalna opowieść o tym, co w życiu najważniejsze.

Malwina Sławińska