Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Jego nazwiskiem nazwano wiele ulic, jest patronem kilku szkół. Do dziś uważa się go jednego z najważniejszych krzewicieli kultury śląskiej. Tworzył podręczniki, śpiewniki, pisał o historii, przysłowiach i powiedzeniach. Większość badaczy i historyków nie bez powodu twierdzi, że Józef Lompa jest jednym z prekursorów odrodzenia narodowego na Górnym Śląsku.
Józef Piotr Lompa przyszedł na świat 29 czerwca 1797 roku w Oleśnie. Jego ojciec był krawcem. Edukację rozpoczął w wieku sześciu lat. Uczęszczał wtedy do Katolickiej Szkoły Ludowej w rodzinnym mieście. Za namową ojca, który chciał, by młody Józef w przyszłości został księdzem, naukę kontynuował w gimnazjum ojców Pijarów w Wieluniu. W tym czasie pracował także jako organista – od dziecka był bardzo muzykalny (śpiewał nawet w chórze). Niedługo jednak uciekł ze szkoły. W 1815 wstąpił do Seminarium nauczycielskiego we Wrocławiu. W wieku 21 lat ożenił się z Marią Bensiówną. Młoda para zamieszkała w Lublińcu. Po roku Lompa wraz z żoną przeprowadzili się do Lubszy. Po zmianie miejsca zamieszkania Józef zaangażował się w działalność na rzecz stworzenia szkoły podstawowej, w której sam uczył 250 dzieci (w tym czasie wychowywał także sześcioro własnych). Choć sama szkoła została przeniesiona w inne miejsce, budynek możemy oglądać do dzisiaj. Niedaleko podstawówki Lompa założył ogród botaniczny, w którym posadził kilkaset odmian drzew owocowych i innych roślin – przy każdym gatunku znajdowała się tabliczka z nazwą. Kupił także nowy zegar na wieżę kościelną i pomógł w sprowadzeniu nowych organów. W 1836 zmarła Maria. Po raz kolejny Józef ożenił się rok później. Z drugą żoną, Weroniką Kostorz, również miał sześcioro dzieci. Lompa należał do wielu grup naukowych i towarzystw rolniczych. Założył Towarzystwo Pracujących dla Oświaty Ludu Śląskiego, w ramach którego w kilku śląskich miastach powstały czytelnie. Współpracował między innymi z „Tygodnikiem Polskim dla Włościan”, „Szkołą polską” oraz „Dziennikiem Górnośląskim”. Sytuacja Józefa zmieniła się w 1850 roku, kiedy to jego przeciwnicy oskarżyli go o pijaństwo i buntowanie chłopów. Został zawieszony w obowiązkach nauczyciela. Niewiele później przeniósł się do Woźnik, gdzie zmarł 29 marca 1863. Wśród najważniejszych dzieł Lompy warto wymienić „Pielgrzyma w Lubopolu”, „Historyę o Gryzeldzie i margrabi Walterze”, „Kwiaty moralne zbierane na Górze Świętej Anny w Górnym Szląsku, wydawające najprzyjemniejszą wonność i posiłek dla dusz pobożnych chrześciańskich: bukiet pierwszy”. Lompa jest także autorem pierwszego podręcznika o historii Śląska w języku polskim – „Krótkiego wyobrażenia historyi Szląska” (1821) oraz pierwszego zbioru śląskich pieśni religijnych. Mimo że interpretatorzy wskazują na toporność i prostotę stylu pisarza, zaznaczają, że w żadnym przypadku nie przekładają się one na treść i wymowę utworów. Zwracają także uwagę na fakt, że wartości, które propaguje są szczególne bliskie ludowi, dlatego Lompa przez wielu uważany jest za kogoś w rodzaju duchowego przywódcy Ślązaków. Obecnie przez województwa śląskie i opolskie biegnie Szlak Józefa Lompy. Droga prowadzi przez miejscowości, w których działał (między innymi Woźniki, Lubszę oraz Olesno). Na koniec cytat z jednej z książek. Oto jak Wielki Ślązak pisał o Katowicach na dziesięć lat przed uzyskaniem przez nie praw miejskich: „Miejsce to nosi nazwę wsi, ale [...] pożycie tutejsze ma barwę wielkiego miasta [...] Katowice będą wzrastać jako miasto amerykańskie [...] Już dziś zasługują [...] na miano miasta i mają ku temu warunki, różniąc się mało od innych miejsc miastami zwanych”.