Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Bardzo dobra książka, w przystępny sposób pozwalająca zrozumieć co nieco z Rumunii: dlaczego to oczywiste że ich samochód nazywa się Dacia; czemu w górskich dolinach Rumunii nie ma wsi; kim byli w latach 90 „Rumuni” znani w Polsce z kultowej (sic) „Pieśni o smutnym Rumunie”; dlaczego łatwo im rozumieć włoski, ale w drugą stronę nie bardzo — ogółem świetne wprowadzenie do historii, kultury i nawet specyficznego sposobu myślenia. Książka ma też parę wad. Przede wszystkim są to dwie książki tego samego autora wydane razem. Pierwsza dla czytelnika zagranicznego, druga na użytek wewnętrzny. Pierwsza jest bardziej przystępna i stanowi niezły wstęp do bardziej posępnej i rozliczeniowej książki drugiej, ale że obie prowadzą zasadniczo ten sam wywód, bardzo trudno oprzeć się wrażeniu powtórzenia. Następnie - czasy współczesne opisane są najgorzej; próbując przedstawić w zarysie losy poszczególnych rządów, parlamentów, partii i prezydentów młodej rumuńskiej demokracji, autor sieje jeno wielki zamęt (być może celowo, w takim razie na plus). Trzeci zarzut najtrudniej wyrazić. W książce spojrzenie wiele razy pada ku Polsce i Polakom. Nie wiem czy Rumuni, czy sam autor, ale darzeni jesteśmy tam podziwem, jako ci, którzy nie ustąpili, dopięli swego, lepiej wyszli. Otóż czytając książkę, uświadomiłem sobie, że rzeczywiście - przynajmniej pod jednym względem to prawda. Jesteśmy lata do przodu w dyskursie na temat katastrof XX wieku. Naprawdę! U Boi temat przeorania społeczeństwa przez komunizm jest jeszcze zarysowany jako tako, ale udział Rumunii w wojnach światowych i przede wszyskich potraktowanie tematu Holocaustu… mój Boże, zostawiło moje oczy wielkie jak spodki. „Mordowaliśmy w Transnistrii i deportowaliśmy tam Cyganów i Żydów na śmierć, ale nie wydaliśmy później reszty swoich Żydów Hitlerowi, więc bilans jest nierozstrzygnięty, a sytuacja niejasna”. Żyjąc w Polsce, nie wiedziałem że w XXI w. tak się jeszcze da o tym pisać.