Zimny chów w odwrocie

Czasy zimnego chowu i poradników rodzicielskich sugerujących wypłakiwanie dzieci, ograniczanie wyrazów czułości i surową dyscyplinę na szczęście minęły bezpowrotnie. Ich miejsce zajmuje rodzicielstwo bliskości, uważane przez niektórych za najbardziej naturalną i intuicyjną formę opieki nad małym człowiekiem. Sam termin „attachment parenting” spopularyzowali William i Martha Sears na początku XXI wieku, systematyzując w swoich książkach koncepcję intuicyjnego rodzicielstwa, opartego na budowaniu bliskiej relacji z dzieckiem, rozpoznawaniu i realizacji potrzeb całej rodziny oraz otwartości na całe spektrum ludzkich emocji.

Po okresie przejściowym, w którym nie brakowało nadinterpretacji i wypaczania koncepcji Searsów (co niosło ze sobą wypalenie rodzicielskie), rodzicielstwo bliskości przestaje być traktowane jak kolejny nowomodny wymysł. Coraz większe rzesze rodziców odwracają się od tego, jak sami byli traktowani w dzieciństwie, zdobywają oni wiedzę w zakresie rozwoju dzieci i podążają w życiu codziennym za ich aktualnymi możliwościami.

Dorośli z narzędziami

Najnowsze badania psychologiczne i neurobiologiczne pokazują, że relacja czułego przywiązania z rodzicami jest elementem niezbędnym do zaspokojenia potrzeb życiowych dziecka i rozwinięcia jego potencjału. Niezbędnymi elementami budowania takiej relacji – nie tylko w rodzinie – są zrozumienie emocji, umiejętność samoregulacji, zaufanie i otwartość na innych oraz non violent communication (NVC), czyli porozumienie bez przemocy.

Sceptycy zarzucają tej współczesnej filozofii wychowawczej trzymanie dzieci w bezpiecznej bańce, osłanianie ich przed stresującymi sytuacjami i w konsekwencji wypuszczanie w świat przewrażliwionych dorosłych, którzy doznają szoku w zetknięciu z prawdziwym życiem. Jednak uczenie się rozpoznawania emocji, znajomość sposobów łagodnego ich przeżywania, umiejętność asertywnego (nieagresywnego!) stawiania granic i otwartej komunikacji są kompetencjami, nad którymi wiele osób pracuje w terapii po latach niepotrzebnego cierpienia. Jeśli jest szansa wyposażyć dzieci w odpowiednie narzędzia na wczesnym etapie rozwoju, to dlaczego z tego nie korzystać?

Skąd się bierze bunt dwulatka?

Rozpoznawanie emocji, a na dalszym etapie – kontrolowanie sposobu ich okazywania i rozładowywania, to dla małych ludzi taka sama kompetencja, jak chodzenie i mówienie. Trzeba się tego nauczyć, a moment przyswojenia danej umiejętności jest określony widełkami czasowymi. 

Niemowlę nie jest w stanie czegokolwiek „wymuszać” płaczem – nie ma umiejętności świadomego działania dla osiągnięcia własnych celów, może tylko komunikować na jedyny znany sobie sposób własne potrzeby. Dwulatek nie będzie w stanie spokojnie poczekać na zrealizowanie swojej potrzeby (tu ważna uwaga: to, co dziecko odczuwa jako potrzebę, może znacznie różnić się od dorosłego zrozumienia tego pojęcia) i wpadnie w furię. Umiejętność kontroli emocji i sposobów ich wyrażania pojawia się typowo dopiero między 4. a 5. rokiem życia. Niestety – trzeba po prostu poczekać, aż mózg dziecka dorośnie. Na szczęście – nie trzeba czekać bezczynnie. Rynek wydawniczy jest pełen książek dla (nawet bardzo małych) dzieci, nasyconych dobrymi relacjami, skuteczną komunikacją i zdrowymi sposobami radzenia sobie z emocjami.

Awantura o łopatkę

Wiek 3–5 lat to trudny okres, w którym dzieci odkrywają swoją odrębność i bardzo dobitnie bronią własnych granic. Te wszystkie „musisz”, „to moje”, „nie możesz” i inne wyrazy dziecięcej wojny o swoje będą się pojawiać, ale to nie znaczy, że nie można pokazywać innej drogi. Tak samo ważne, jak przykład płynący z codziennych kontaktów z członkami rodziny (w tym to, jak komunikujemy się z dzieckiem), są historie fikcyjne.

„Przestańcie się kłócić” Caroline Pellissier i Virginie Aladjidi to nowość wydawnictwa Papilon. Spodoba się rodzicom starającym się stosować NVC… i wszystkim, którzy mieli do czynienia z przedszkolakami. Bohaterom książki, dotychczas żyjącym na sawannie we względnej zgodzie, nagle odbija… nie palma, tylko akacja.

Konflikt o ulubione drzewo przybiera w pewnym momencie formę znaną każdemu, kto kiedykolwiek widział awanturę o łopatkę w piaskownicy. Ktoś się obraża, ktoś kogoś przezywa, ktoś inny chciałby coś powiedzieć, ale boi się krzyków. Z pomocą trójce zwaśnionych przyjaciół przychodzi żyrafa Teresa, która pokazuje, że można wyrażać swoje potrzeby i emocje wprost, ale łagodnie, bez kłótni i wzajemnych oskarżeń.

Ta krótka historia podpowiada, jak można rozwiązać konflikt bez kłótni. Jest punktem wyjścia do rozmów z przedszkolakami o sytuacjach, w których zdrowa komunikacja może się przydać, a w przypadku konfliktu – fajnym sposobem na przypomnienie dziecku, że może wyrazić się inaczej niż krzykiem.

Skutki uboczne NVC? Relacje międzyludzkie!

Nieoczywistym efektem stosowania porozumienia bez przemocy jest otwarcie się na innych. NVC uczy wzajemnego zrozumienia, szacunku, uznania odmiennych opinii, potrzeb czy emocji dotyczących tej samej sprawy. Pomaga pozbyć się uprzedzeń i lęków, stawia na kompromisy i dążenie do harmonii, a nie na narzucanie własnego zdania.

„Dziękuję! Jak dobrze mieć sąsiadów” jest pozycją wydawnictwa Papilon pokazującą, jak wiele można zyskać dzięki zdrowej komunikacji. To historia sąsiadów, którzy zupełnie się nie znają, ale są przekonani, że wiedzą o sobie wszystko. Mama kura jest pewna, że poważny sąsiad w garniturze nie znosi jej dzieci, mała myszka w lęku przed kotem codziennie udaje smoka, a świnka wynalazczyni buduje roboty, bo nie ma z kim porozmawiać.

Na szczęście niespodziewana awaria wyciąga sąsiadów z domów, pozwala im się poznać i pokazuje, że nawiązanie więzi może zmienić wszystko.

Inny skutek uboczny zdrowej komunikacji pokazuje książka „Szym Pansik nie śpi całą noc”. Chociaż tytuł może kojarzyć się z awanturą o pójście spać, dostajemy historię o bliskościowej relacji, opartej na akceptacji i szacunku. W rodzinie Szym Pansika rodzice ufają dzieciom, potrafią okazywać im uczucia i akceptować ich potrzeby (na przykład potrzebę zabawy). I nawet z irytującym młodszym bratem można się dogadać.

Przewodniki po uczuciach

NVC i rodzicielstwo bliskości są bardzo kuszącymi drogami, jednak szanse na ich powodzenie maleją, kiedy członkowie układu nie rozumieją, czym są i jak działają emocje.

„Wszystko o emocjach” to kompendium wiedzy z ćwiczeniami, adresowane do starszych przedszkolaków i dzieci wczesnoszkolnych. Książka prowadzi czytelników przez świat uczuć, mowy ciała i empatii.

Dzięki prostym zadaniom pomaga rozpoznawać emocje, rozumieć je i znajdować zdrowe sposoby ich wyrażania. Tłumaczy też koncepcję mieszanych uczuć i radzi, jak być dobrym dla siebie.

„Fergal się złości” skupia się na jednym stanie emocjonalnym. To pozycja dla młodszych dzieci. Główny bohater nie bez powodu jest smokiem. Kiedy się złości, zieje ogniem i niszczy wszystko wokół.

Co prawda psycholodzy są zgodni, że nie ma złych emocji, ale nie ma wątpliwości, że pewne sposoby przeżywania niektórych z nich są destrukcyjne – jak ziejący ogniem smok. Metafora jest wystarczająco prosta, żeby młodzi czytelnicy ją zrozumieli, a perypetie impulsywnego smoka łatwo przełożyć na wydarzenia z życia kilkulatka. Fergal uczy się od swoich przyjaciół różnych sposobów na wyciszenie i dowiaduje się, że energię zmarnowaną na wybuchy złości można wykorzystać do przyjemniejszych rzeczy. Co jest ważną nauką dla wszystkich, bez względu na wiek.

Przeczytaj fragment książki „Przestańcie się kłócić”:

Przestancie

Issuu is a digital publishing platform that makes it simple to publish magazines, catalogs, newspapers, books, and more online. Easily share your publications and get them in front of Issuu's millions of monthly readers.

Wspomniane powyżej książki są już dostępne w sprzedaży.

Artykuł sponsorowany