Jesteśmy społecznością, która kocha książki

[...] starałem się o niej nie myśleć i przez to samo myślałem o niej stale.

[...] starałem się o niej nie myśleć i przez to samo myślałem o niej stale.

Tobie może to trudno zrozumieć, ale w tamtych czasach Polacy byli pijani polskością, Ukraińcy - ukraińskością, także Niemcy i Czesi, wszyscy - nawet Słowacy, Litwini i Łotysze upajali się, a dla nas całym tym karnawale po prostu nie było miejsca, byliśmy obcy i niepożądani.

Tobie może to trudno zrozumieć, ale w tamtych czasach Polacy byli pijani polskością, Ukraińcy - ukraińskością, także Niemcy i Czesi, wszyscy...

Jasne, że zdawaliśmy sobie sprawę, jak trudno się żyje w Palestynie: wiedzieliśmy, że jest bardzo gorąco, tu pustynia, tam bagna, nie ma pracy, wiedzieliśmy, że na wsi mieszkają biedni Arabowie, ale z wielkiej mapy wiszącej w klasie mogliśmy odczytać, że Arabów jest niewielu - wtedy było ich w Palestynie może pół miliona, na pewno poniżej miliona - i mieliśmy całkowitą pewność, że jest jeszcze dosyć miejsca dla kilku milionów Żydów, a chociaż tych Arabów ktoś chyba podżega przeciwko nam, tak samo jak prosty lud w Polsce, to przecież będzie można im wszystko wytłumaczyć, przekonać ich, że będą z nas mieli tylko pożytek pod względem gospodarczym, medycznym, kulturalnym i w ogóle. Myśleliśmy, że już niebawem, za kilka lat, Żydzi będą w Palestynie stanowili większość - a wtedy zaraz damy przykład całemu światu, jak wzorowo się u nas postępuje z mniejszością narodową, z Arabami: my, którzyśmy zawsze sami byli prześladowani, mniejszość arabską z pewnością będziemy traktowali uczciwie, sprawiedliwie i wielkodusznie, będziemy się z nimi dzielić ojczyzną - wszystkim się z nimi będziemy dzielić - i w żadnym wypadku nie wystrychniemy ich na dudka. Mieliśmy piękny sen.

Jasne, że zdawaliśmy sobie sprawę, jak trudno się żyje w Palestynie: wiedzieliśmy, że jest bardzo gorąco, tu pustynia, tam bagna, nie ma pra...

Ponieważ nie mam rodzeństwa i ponieważ, od kiedy pamiętam, rodzicie gorliwie odgrywają rolę zachwyconej publiczności, nie pozostało mi nic innego, jak tylko wejść na scenę, samemu zająć ją całą i czarować szeroką publiczność. Tak więc począwszy już od trzeciego albo czwartego roku życia, jeśli nie jeszcze wcześniej, jestem monodramem. Teatrem jednego aktora. Nieustannym przedstawieniem. Samotną gwiazdą, która musi cały czas improwizować, fascynować, wzruszać, zadziwiać i bez ustanku bawić widownię. Od świtu do zmroku jestem zmuszony ciągle wybijać się na pierwszy plan.

Ponieważ nie mam rodzeństwa i ponieważ, od kiedy pamiętam, rodzicie gorliwie odgrywają rolę zachwyconej publiczności, nie pozostało mi nic i...

W Gruzji pieszy jest pełnoprawnym uczestnikiem walki na drodze.

W Gruzji pieszy jest pełnoprawnym uczestnikiem walki na drodze.

Ojciec traktował książki niezwykle zmysłowo. Uwielbiał ich dotykać, kartkować je, gładzić i czuć ich zapach. To był istny pies na książki, nigdy nie potrafił się opanować i od razu wyciągał rękę, nawet po nie swoje. A książki w owych czasach naprawdę były o wiele bardziej seksowne niż dzisiaj: było co powąchać, popieścić i pogłaskać. Niektóre miały złote napisy na grzbietach pachnących, nieco szorstkich, skórzanych opraw, których sam dotyk przyprawiał o drżenie, tak, jakby po omacku natknąć się na rzecz ukrytą przed wzrokiem i nieznaną, na lekką wypukłość, coś, co wzdryga się pod dotknięciem palców. Były też książki, które oprawiano w tekturowe okładki obciągnięte płótnem, tchnące zmysłowym zapachem kleju. Każda z nich posiadała własną woń, tajemniczą i podniecającą. Niekiedy płótno odklejało się nieznacznie od tektury, odstawało niczym wyzywająca spódniczka, i trudno się było powstrzymać, by nie zajrzeć w ciemną przestrzeń między ciałem a tkaniną i nie wchłonąć w nozdrza oszałamiającego aromatu.

Ojciec traktował książki niezwykle zmysłowo. Uwielbiał ich dotykać, kartkować je, gładzić i czuć ich zapach. To był istny pies na książki, n...

Może nasza wolność ogranicza się do tego, czy śmiać się ze swego losu, czy nad nim płakać, brać udział w grze czy spasować, próbować jako tako zrozumieć, co jest, a czego nie ma, czy poddać się i nie starać się niczego pojąć. Krótko mówiąc - wybór dotyczy tego, czy przejść przez życie, czuwając, czy też jakby we śnie.

Może nasza wolność ogranicza się do tego, czy śmiać się ze swego losu, czy nad nim płakać, brać udział w grze czy spasować, próbować jako t...

... z szeroko otwartymi oczami podziwiać tę drugą Jerozolimę: miasto starych cyprysów o czarnym, a nie zielonym kolorze, dzielnice kamiennych murów i okratowanych okienek, gzymsów i ciemnych ścian, Jerozolimę milczącą, dumną i okrytą woalem, miasto etiopskie, muzułmańskie, otomańskie, miasto pielgrzymów i misjonarzy, obce i niesamowite, pełne intryg miasto krzyżowców i templariuszy, miasto greckie, ormiańskie i włoskie, anglikańskie i prawosławne, miasto klasztorne, koptyjskie, katolickie, luterańskie, szkockie, sunnickie, szyickie, sufickie i alawickie, rozbrzmiewające dźwiękami dzwonów i zawodzeniem muezinów, porośnięte bujnymi sosnami, jednocześnie straszne i pociągające w swym nieuchwytnym uroku, w gęstym labiryncie swoich mrocznych zaułków, zakazanych dla nas i rzucających nam z ciemności nienawistne spojrzenia, miasto, co kryje w sobie tajemnicę, knujące coś złego, brzemienne w nieszczęścia, miasto, którego ulicami niby mroczne cienie przesuwają się wzdłuż kamiennych murów rozmaici pielgrzymi i kapłani w czarnych habitach i czarnych kapturach oraz kobiety w czarnych sukniach i kwefach.

... z szeroko otwartymi oczami podziwiać tę drugą Jerozolimę: miasto starych cyprysów o czarnym, a nie zielonym kolorze, dzielnice kamiennyc...

Niemniej jednak nie złościłem się na nią, przeciwnie, obwiniałem samego siebie: gdybym tylko był lepszym, bardziej oddanym synem i nie rozrzucał rzeczy po podłodze, nie męczył jej i nie nudził, odrabiał lekcje o właściwej porze, co wieczór chętnie wynosił śmieci, tak aby nie musieli mnie upominać, nie uprzykrzał im życia, nie hałasował, nie zapominał wyłączyć światła, nie wracał w podartej koszuli, nie kręcił się po kuchni w ubłoconych butach... Gdybym miał choć trochę więcej zrozumienia dla jej migreny albo przynajmniej starał się zgodnie z jej wolą wyglądać mniej anemicznie i blado, jeść wszystko co ugotowała, nie sprawiać jej tyle kłopotu, być przez wzgląd na nią chłopcem bardziej towarzyskim, a nie takim samotnikiem, nie takim wątłym i chucherkowatym, ale opalonym i sprawnym, tak jak ona by chciała! A może właśnie na odwrót? Gdybym był znacznie słabszy, chorowity, sparaliżowany i przykuty do wózka inwalidzkiego, chory na gruźlicę albo nawet niewidomy od urodzenia? Przecież dobroć i wielkoduszność w żadnym razie nie pozwoliłyby jej zaniedbać dzieka dotkniętego nieszczęściem, pozostawić go własnemu losowi i pójść sobie! Gdybym tylko był niepełnosprawnym dzieckiem bez nóg, gdybym tylko zawczasu wbiegł pod koła przejeżdżającego samochodu, został przejechany i amputowano bbym mi obie nogi, może mama by się zlitowała? Nie porzuciłaby mnie? Zostałaby, żeby dalej się mną opiekować? Skoro mama zostawiła mnie w ten sposób, nie oglądając się za siebie, to pewny znak, że nigdy mnie nie kochała. Kiedy się kogoś kocha, sama mnie tak uczyła, kiedy sie kocha, wybacza się wszystko oprócz zdrady. Przebacza się nawet rozmaite przykrości i zgubioną czapkę, a także kabaczki zostawione na talerzu.

Niemniej jednak nie złościłem się na nią, przeciwnie, obwiniałem samego siebie: gdybym tylko był lepszym, bardziej oddanym synem i nie rozrz...