Kilka miesięcy temu booktuberka Tola Grupa przyznała się, że przeczytała „My, dzieci z dworca ZOO” pomimo zakazu jej siostry, również zapalonej czytelniczki. Tytuł ten pojawił się w ich nagraniu ponownie kilka tygodni temu. W wideo „Najlepsze i najgorsze książki półrocza” Tola opisuje, jakie uczucia wywołała w niej lektura.

„My, dzieci z dworca ZOO” na TikToku

Siostry wspólnie prowadzą konto Zaksiążkowane. Są jednymi z najpopularniejszych booktokerek w Polsce – uzyskały tytuł Człowieka Książki 2022 w Plebiscycie Lubimyczytać, zdobywając ponad 21 tys. głosów. Na YouTube mają 206 tys. obserwujących, pod filmikami można znaleźć dziesiątki, często nawet setki komentarzy. Ich czytelnicze wybory odbijają się też echem w bookmediach, a dane tytuły przewijają się następnie na innych kanałach. Tak jest też teraz z książką „My, dzieci z dworca ZOO”.

„Tolu, ja mówiłam, że masz tego nie czytać” – strofuje na wideo młodszą siostrę Zuza Grupa. „Mnie nikt nie ostrzegł i zrobiłam błąd, czytając ją. Wy bądźcie mądrzejsi niż moja siostra i mnie posłuchajcie. To nie jest książka dla czternastolatków!”, apeluje. Wiadomo jednak, że nic tak dobrze nie zachęca, jak zakaz. Teraz więc publikacja „My, dzieci z dworca ZOO” trenduje na booktoku (czyli wśród społeczności czytelników, która wytworzyła się na TikToku). Ci, którzy jeszcze jej nie znali, chcą ją przeczytać. A po lekturze – dowiedzieć się więcej o jej bohaterach i ich dalszym życiu.

Hashtag #mydziecizdworcazoo ma na TikToku 4,9 miliona wyświetleń. W serwisie Lubimyczytać książka „My, dzieci z dworca ZOO” ma 46 468 czytelników, była oceniona 28 212 razy, wystawiono jej 1930 opinii. Statystyki serwisu świadczą też o tym, że w ostatnim czasie internauci częściej wyszukują właśnie ten tytuł. Przybywa zarówno kliknięć na podstronie książki, jak i samych opinii czytelników.

„Ta książka, nie wiadomo jakim cudem, zawsze trafia w ręce młodych ludzi”

„My, dzieci z dworca ZOO” to pozycja, która mimo upływu lat wciąż wzbudza zainteresowanie. Opowieść Christiane F., czyli Christiane Felscherinow, o nałogu narkotykowym, napisana jest szczerze i brutalnie. Osobiste przeżycia głównej bohaterki i koszmar jej uzależnienia to wciąż uniwersalny obraz narkomanii.

Jak doszło do powstania tej książki? Jej treść to wspomnienia mieszkającej w Berlinie Zachodnim w latach siedemdziesiątych Christiane, spisane z nagrań na kasetach magnetofonowych. Słowa nastolatki przeplatane są wypowiedziami jej matki i osób pracujących z młodzieżą dotkniętą narkomanią. Autorami publikacji są dziennikarze niemieckiego „Sterna”, Kai Hermann i Horst Rieck. Rozmawiali z Christiane około dwóch miesięcy, a dziewczyna opowiedziała im historię swojego nałogu, rozpoczętego, gdy jako dwunastolatka sięgnęła po haszysz. Niedługo później uzależniła się od heroiny, a częścią jej życia stały się kradzieże i prostytucja. W książce zamieszczono fotografie dokumentujące młodą narkomankę, a także grono jej znajomych. Wyłania się z nich obraz Berlina lat siedemdziesiątych, czasu, który jednocześnie przeraża i fascynuje – w tamtym okresie w Niemczech lawinowo narastała liczba narkomanów. Christiane i jej przyjaciele, Axel, Babsi i chłopak Detlef, wchodzą w okres dojrzewania i buntu, poznają siebie, testują granice. Niestety ich przekroczenie nie skończy się dla nich dobrze.

„Książka nieziemsko brudna”, ocenia Tola z Zaksiążkowanych. Faktycznie „My, dzieci z dworca ZOO” szokuje, ukazując rzeczywistość narkomanów gotowych na wszystko, byle tylko zdobyć pieniądze na kolejną działkę. Christiane sprzedaje swoje ciało, a na tytułowym dworcu Berlin Zoologischer Garten czeka na klientów. Idzie na odwyk, potem wraca do nałogu, bo „przecież jeden raz nic nie zmieni”. I tak w kółko.

Film „My, dzieci z dworca ZOO” i album muzyczny Bowiego

Książka miała premierę w Niemczech w 1978 roku i wywołała duże poruszenie. Problem narkomanii zyskał wówczas konkretną twarz – twarz młodej dziewczyny, której heroina zniszczyła życie. Książka zyskała rozgłos za granicą, przetłumaczono ją na 30 języków. W Polsce wydano ją w latach osiemdziesiątych, najpierw w odcinkach w tygodniku „Gazeta Młodych”, a w 1987 roku już w formie książkowej (z późniejszymi wznowieniami).

W Niemczech opowieść szybko przeniesiono na ekran. Nakręcony w 1981 roku film fabularny „Christiane F. – My, dzieci z dworca ZOO” trafił do kolejnych odbiorców. Reżyserii podjął się Uli Edel, a w tytułową rolę wcieliła się piętnastoletnia Natja Brunckhorst, dla której był to debiut przed kamerą (w kolejnych latach studiowała aktorstwo, grała w filmach i serialach, w 2001 roku zdobyła także nagrodę Der Deutscher Drehbuchpreis za scenariusz). Poszczególne sceny kręcono w Berlinie, między innymi w lokalizacjach opisanych w książce, takich jak Gropiusstadt czy tytułowy dworzec. Obraz okazał się dużym sukcesem, a wpływ miała na to niewątpliwie oryginalna muzyka, napisana do filmu.

W produkcji pojawił się bowiem ulubiony piosenkarz Christiane, Dawid Bowie. Artysta wciela się w samego siebie, dając występ muzyczny. W filmowej scenie koncertu uczestniczy Christiane. Ścieżka dźwiękowa filmu została wydana przez artystę w 1981 roku na osobnym albumie „Christiane F.”. Na krążku znalazł się m.in. utwór „Helden”, czyli niemieckojęzyczna wersja utworu „Heroes”.

Teatr, serial, czyli książka wciąż żyje

Opowieść Christiane w 2021 roku trafiła również na mały ekran. Ośmioodcinkowy serial, wyprodukowany przez Constantin Television, Amazon Studios i Wilma Film dla HBO GO, wyreżyserowali Philipp Kadelbach i Sophie von Uslar. Przedstawia losy grupy znajomych, młodych mieszkańców Berlina. Christiane, Stella, Babsi, Axel, Michi i Benno starają się odnaleźć siebie, szalejąc na imprezach i poznając undergroundowe oblicze miasta. Główna bohaterka po rozstaniu rodziców ucieka z domu. Euforyczna, ekscytująca zabawa z przyjaciółmi wkrótce jednak zamienia się w piekło uzależnienia.

Serial wzbudził mieszane opinie, część widzów krytykowała go za nazbyt przesłodzone, cukierkowe wręcz ukazanie życia imprezującej młodzieży i brak autentyczności właściwej książce. W internetowym serwisie IMDb oceniono go na 6,3 / 10. Należy jednak pamiętać, że produkcja nie jest ekranizacją książki, została jedynie oparta na jej motywach. Więcej tu inspiracji niż bliskości do pierwowzoru. Serial został jednak nominowany do kilku nagród, między innymi do austriackiego Romy Gala za zdjęcia i scenariusz oraz do German Screen Actors Awards – nominacje aktorskie uzyskali Bernd Hölscher oraz Lea Drinda. Z kolei Bruno Alexander, odgrywający rolę Michiego, został nagrodzony niemiecką New Faces Award.

Warto odnotować, że „My, dzieci z dworca ZOO” trafiły również na deski teatru. Krakowski Teatr Barakah wystawił spektakl pod takim tytułem w listopadzie 2017 roku. W obsadzie znalazł się Dawid Ogrodnik, znany z takich filmów, jak „Ostatnia rodzina”, „Chce się żyć” czy „Jesteś Bogiem”. Spektakl ukazuje losy Christiane i jej przyjaciół, czyli – jak sama o nich mówiła – jej „heroinowej rodziny”. „Świat może być dobry, tak mówią, tak jest nauczane. Do świata trzeba się przystosować, grać według jego reguł. To też częste. Jednak nie wszyscy potrafią. Nie wszyscy mają wystarczająco siły, nadziei. Niektórzy wszystko widzą poprzez ciemne okulary. Takie są dzieci z dworca ZOO. Pragną uciec, pragną bliskości, światła, co często sprawia, że parzą się albo płoną. Świat może być dobry. Kiedy się dobrze przyćpa” – czytamy w opisie spektaklu.

Junkie-star, czyli przećpana gwiazda. Kim jest dziś Christiane F.?

Niestety nie mogę zakończyć tego artykułu optymistycznie, pisząc, że Christiane ostatecznie udało się pokonać nałóg, że jest czysta i od lat nie bierze. Jej życie to dowód na to, że z narkotyków wyjść bardzo trudno. Po ukazaniu się książki dziewczyna stała się sławna – niemieckie nastolatki kopiowały jej styl ubierania się, widząc w niej idolkę, symbol swoich czasów. Na szczęście honorarium ze sprzedaży publikacji pozwoliło jej na utrzymanie. Próbowała swoich sił jako piosenkarka, nagrała kilka singli. Zaliczała wzloty i upadki, wracając do nałogu, później znów do trzeźwości.

Po 35 latach od wydarzeń z „My, dzieci…” Christiane postanowiła po raz kolejny szczerze skonfrontować się ze swoim życiem i bolesną przeszłością. W książce „Życie mimo wszystko” zdaje relację z walki z uzależnieniem i dołączenia do programu metadonowego, który pozwolił jej na w miarę normalne życie. Opisuje też swoje macierzyństwo – jest mamą chłopca o imieniu Philip – które, jak mówi, odmieniło jej życie na lepsze.

Christiane w swojej książce pyta: „czy ktoś mógł przypuszczać, że dożyję pięćdziesiątki? Wiem, że śmierć przyjdzie któregoś dnia, ale nie chcę ciągle o tym myśleć”. I to może wystarczy jako zakończenie, które mimo wszystko niesie ze sobą nadzieję. Bo w końcu Christiane wciąż żyje. Mimo wszystko.

Przeczytaj fragment książki „My, dzieci z dworca ZOO”

Przeczytaj fragment książki „Christiane F. Życie mimo wszystko”