Jeżeli ktoś oczekuje pełnej i wyczerpującej historii konfliktu chrześcijan i muzułmanów na Płw. Iberyjskim od VIII do końca XV wieku, to będzie rozczarowany. Autor zajmuje się jedynie wyprawami podejmowanymi w okresie krucjat z błogosławieństwem papiestwa i Kościoła. Przedział czasowy to lata 1063-1248 - od pierwszej wyprawy, którą można uznać za krucjatę, czyli oblężenie Barbastro, po podbój Sewilli. Niestety O'Callaghan nie jest mistrzem historii narracyjnej. Jego opowieść o Hiszpanii wieków XI-XIII to rwana i chaotyczna wyliczanka walk, najazdów, bitew i oblężeń podejmowanych "pod znakiem krzyża". Brakuje tu klarownego wywodu, bo zamiast oceniać znaczenie przytaczanych faktów, autora bardziej interesuje to, czy dana wyprawa została poprzedzona papieską bullą, czy też nie. Treść książki najlepiej oddaje podtytuł - to akademicka analiza rekonkwisty jako elementu szerszego ruchu krucjatowego.

Niestety w tym obrazie brakuje kontekstu politycznego. O'Callaghan rzadko wspomina o walkach między chrześcijanami, co sprawia wrażenie, jakby "święta wojna" trwała cały czas i nie działo się tam nic innego. Niestety wiadomo, że królowie Aragonii, Kastylii, Leonu, Nawarry i Portugalii równie chętnie walczyli między sobą co z "niewiernymi", często w sojuszach z emiratami. O tej rywalizacji nie przeczytamy tu nic poza drobnymi wzmiankami, zatem warto przed lekturą podszkolić się w średniowiecznej historii Hiszpanii, bo naszkicowany tu obraz jest wyraźnie tendencyjny. Osobiście polecam "Królestwa Wiary' Briana Catlosa, a "Rekonkwistę" w formie uzupełnienia.

Dużo ciekawsza i bardziej wartościowa jest druga część książki - o układzie problemowym. Autor przedstawia tam m.in. bardzo szczegółowe ustalenia dotyczące sztuki wojennej, zobowiązań lenników, finansowania wypraw, liturgii krucjat i wpływu religijności na morale, roli relikwii, obrzędów "oczyszczania" zdobytych meczetów itd. Wbrew opiniom zamieszczonym poniżej, książka obfituje w masę szczegółów i dziesiątki przypisów, jednak jej naukowe walory osłabia chaotyczny sposób ich przedstawienia. Nie pomaga również koślawe tłumaczenie i redakcja. Warto przeczytać, ale to naukowa pozycja dla osób dłużej siedzących w temacie.

6,5/10

Jeżeli ktoś oczekuje pełnej i wyczerpującej historii konfliktu chrześcijan i muzułmanów na Płw. Iberyjskim od VIII do końca XV wieku, to będzie rozczarowany. Autor zajmuje się jedynie wyprawami podejmowanymi w okresie krucjat z błogosławieństwem papiestwa i Kościoła. Przedział czasowy to lata 1063-1248 - od pierwszej wyprawy, którą można uznać za krucjatę, czyli oblężenie...