O Delphine de Vigan usłyszałam dopiero przy okazji ekranizacji jej ostatniej powieści – „Prawdziwej historii”. Jednak ta francuska pisarka nie jest w Polsce zupełnie nieznana. Przetłumaczono pięć z ośmiu jej książek, a w 2009 roku w Krakowie uhonorowano ją polską wersją Nagrody Goncourtów. De Vigan debiutowała prawie osiemnaście lat temu powieścią autobiograficzną, zaś tytuł ostatniej wyraźnie sugeruje, że autorka ponownie odnosi się do wydarzeń ze swego życia.

Główną bohaterką i narratorką jest pisarka Delphine, którą zaskoczył niezwykły sukces jej najnowszej książki. Kobieta niezbyt dobrze sobie radzi nie tyle z tą popularnością, ile z wysokimi oczekiwaniami co do jej kolejnego dzieła. Wielokrotnie powtarzane pytanie „co można napisać po TYM?” prześladuje ją nawet w snach. Nagle w jej życie wkracza L., która zdaje się ją rozumieć jak nikt inny. Między kobietami rodzi się przyjaźń.

Blurb oraz prolog zapowiadają historię toksycznej relacji: przejmowania kontroli, układania cudzego życia według określonego celu i przekraczania granic prywatności. Wydawca podpiera się nawet nazwiskiem Hitchcocka. Po takich obietnicach spodziewałam się czegoś wciągającego, budzącego wewnętrzny niepokój, może nawet wywołującego dreszczyk grozy. Niestety, autorka pozbawiła książkę tych cech, budując narrację post factum. Trudno odczuwać jakiekolwiek napięcie, kiedy co parę stron bohaterka przypomina, że uwolniła się już spod destrukcyjnego wpływu L. Sama toksyczność owej relacji również jest dla mnie dyskusyjna. Owszem, L. przekracza granice, ale Delphine to nie przeszkadza, więcej – do pewnego momentu ta przyjaźń jej służy. Dopiero pod koniec książki można wyczuć pewien lęk i niepewność, które zaczyna odczuwać główna bohaterka.

W gruncie rzeczy te kilkanaście ostatnich stron stanowi zapowiadaną historię. Wszystko przed – nawiązanie znajomości z L., wycofanie się z życia towarzyskiego, retrospekcje, dążenie do poznania prawdy o tajemniczej przyjaciółce – jest opowieścią o pisaniu. De Vigan wiarygodnie i obrazowo przedstawia, co dzieje się z pisarzem, na którym ciąży presja przeskoczenia własnego sukcesu. Delphine cierpi na niemoc twórczą właśnie z powodu wygórowanych oczekiwań czytelników. Żyje w stanie permanentnego stresu, co doprowadza ją niemal do szaleństwa. Sporo miejsca zajmują jej sprzeczki się z L. o prawdę i fikcję w literaturze. Te fragmenty są znacznie ciekawsze i lepiej napisane od głównego wątku, czyli toksycznej przyjaźni.

„Prawdziwa historia” nie jest powieścią jednowymiarową. Można ją czytać jako zapis rozwoju destrukcyjnej relacji, przejmowania kontroli i dominacji (czy prawdziwej, czy alegorycznej – to temat do osobistej refleksji) albo opowieść o pisarstwie: braku weny, blokadzie twórczej, niemożności sprostania wymaganiom i zadowolenia wszystkich. W moim odczuciu, gdyby autorka skupiła się na tych aspektach, opisała je w bardziej bezpośredni i plastyczny sposób, książka znacznie by zyskała. Wątek przyjaźni z L. niepotrzebnie rozprasza uwagę.

Ewa Jemioł