„Niewiarygodne” to wielki znak zapytania. Przy czym należy go postawić? Można to zrobić przy historiach kobiet, którym nie uwierzono w zeznania. Jednak po zakończeniu reportażu, jak i w jego trakcie, chce się krzyczeć, że niewiarygodnymi są procedury oraz stosunek niektórych przedstawicieli organów ścigania wobec pokrzywdzonych.

Wychowująca się w domach zastępczych oraz domu dziecka nastolatka Marie Adler zgłasza się na policję. Padła ofiarą gwałtu, jednak jej zeznania nie są na tyle precyzyjne, by detektywi w nie uwierzyli. W trakcie licznych zeznań, gdy dziewczyna w kółko odtwarza przebieg traumatycznego zdarzenia, policjanci wywierają na nią presję, przez co wersje wyjaśnień się zmieniają. Ostatecznie pełni wątpliwości w zasadność zgłoszenia detektywi sugerują, że dziewczyna kłamie. W jej wersję wydarzeń powątpiewa również jedna z matek zastępczych. Pod presją otoczenia Marie wycofuje się z zeznań.

Ponad dwa lata później w innym ze stanów dochodzi do podobnego gwałtu. Sprawę obejmuje detektyw Stacy Galbraith. Składanie przed nią zeznań znacząco odbiega od tego, jak wyglądało przesłuchanie nastolatki. Pełna empatii, dająca wiarę słowom pokrzywdzonej detektyw, stara się zapobiec kolejnym napaściom gwałciciela, który jest na wolności. W toku postępowania natrafia na ślad podobnej sprawy i kontaktuje się z prowadzącą ją Edną Hendershot. Mimo nikłych dowodów dwie panie detektyw łączą kolejne fakty, wskazujące na seryjnego gwałciciela.

Równolegle ze sprawami bohaterek poznajemy historię tworzenia procedur oraz pojawiające się luki w amerykańskim systemie prawnym. „Niewiarygodne” są jednak przede wszystkim brutalnym w swej prawdziwości reportażem o tym, jak wiele zależy od tego, na kogo trafi ofiara podczas składania zeznań. Dwóch mistrzów dziennikarskiego śledztwa w sposób precyzyjny przestawiło historie zgwałconych kobiet przy zachowaniu niezwykłej i trudnej do wyważenia w opisywaniu tak dramatycznych wydarzeń delikatności. Znaleźli również niezwykły balans przy przedstawianiu scen gwałtu — z jednej strony otwierając czytelnika na doświadczenie traumy, a z drugiej zachowując komfort kobiet, których dotyczyły te wydarzenia.

To, co zasługuje jeszcze na podkreślenie, to ukazanie, jak niszczący może być brak zaufania najbliższych. Wsparcie w odbudowywaniu poczucia bezpieczeństwa dla ofiar jest kluczowym elementem podnoszenia się z ciężkich doświadczeń. Książka pokazuje również, że ofiary gwałtów wcale nie muszą swoim zachowaniem odpowiadać naszym wyobrażeniom. Jednak niezależnie od tego należy uszanować ich prawo do sposobu radzenia sobie z przeżyciami.

Bez cienia wątpliwości można powiedzieć, że to niezwykle trudna, ale potrzebna lektura. Pozostaje również pytanie, czy w naszym kraju jest równie źle…

Aleksandra Wróblewska