Zdrowie jest jedną z najistotniejszych wartości w życiu każdego człowieka, choć nie sposób go docenić, dopóki się go nie utraci. To paradoks, ale i niestety charakterystyczna właściwość współczesności. Dawniej medycyna była słabiej rozwinięta, dostępność do leczenia mocno ograniczona, przez co konsekwencje chorowania okazywały się często tragiczne. Teraz wiele chorób zupełnie wyeliminowano, po części działaniami edukacyjnymi, ale i w dużej mierze profilaktycznymi. Na większość schorzeń mamy radę, dlatego wydają się one błahostkami, którymi nie warto się przejmować. Dopiero przy poważniejszych przypadkach zapala nam się czerwona lampka. Wtedy zauważamy, że zdrowie było podstawą wszystkich naszych działań, a jego brak stanowi przeszkodę w realizacji właściwie większości życiowych planów.

„Nieobecność” to książka zainspirowana prawdziwymi wydarzeniami. Opowiada historię zachorowania, diagnostyki i leczenia boreliozy. To choroba, o której większość ludzi słyszało i którą kojarzy się z kleszczami oraz rumieniem po ich ukąszeniu. Przeciętny człowiek wie niewiele więcej. Co gorsza, przeciętny lekarz również. To przerażające, kiedy wiedza medyczna jest na tyle niewielka, że chorzy nie mogą liczyć na służbę zdrowia. Zanim zostanie postawiona trafna diagnoza, często upływa dużo czasu, w którym objawy chorobowe niestety ulegają znacznemu pogłębieniu. Ponadto próby niewłaściwego leczenia przy błędnym rozpoznaniu, czyli – mówiąc prościej – leczenia innej choroby niż ta, na którą w istocie pacjent choruje, najczęściej pogarszają sytuację.

Autorkami „Nieobecności” są Magdalena Piekorz i Ewa Kopsik. To koleżanki, z których jedna zachorowała na boreliozę i przeszła całą opisaną w książce trudną drogę do wyzdrowienia. Natomiast druga wsparła ją swoim doświadczeniem literackim, dzięki czemu wspólnie udało im się przenieść cały dramat choroby na karty powieści. To temat mało znany, ale niestety dotyczący sporej części społeczeństwa. Losy chorujących na boreliozę ludzi są często do siebie podobne. Łączy je bezsilność wobec objawów, która dotyczy nie tylko samych chorych, ale niestety również medyków. Często chorzy ci są postrzegani jako hipochondrycy, zupełnie niepotrzebnie leczeni psychiatrycznie albo po prostu zbywani. Walczą o siebie w osamotnieniu, bardzo cierpiąc fizycznie i nie mogąc przy tym liczyć na pomoc, dopóki ktoś w końcu nie rozpozna boreliozy.

Choć przeżycia Magdaleny Piekorz stały się inspiracją do tej książki, „Nieobecność” opowiada o losach postaci zupełnie fikcyjnej. Główna bohaterka jest baletnicą, utalentowaną, mocno skupioną na pracy i ambitną. Jej kariera dopiero nabiera rozpędu, marzenia o wielkich angażach czekają jeszcze na realizację. I kiedy wydaje się, że wreszcie uda jej się wybić, wytrenowane dotąd perfekcyjnie ciało zaczyna zawodzić. Pojawiają się bóle, dziwnie wędrujące po całym ciele. Jednego dnia dokuczają jej nogi, a innego ręce. Błąka się ona po lekarzach, ale wszelkie wykonane badania niczego niepokojącego nie wykazują. Jej natomiast coraz trudniej normalnie funkcjonować, z tygodnia na tydzień jest gorzej – w krótkim czasie zostaje wykluczona z życia, jakie dotychczas wiodła. Wszystkie plany stają się nieważne. Choroba, początkowo zupełnie lekceważona przez lekarzy i otoczenie, wpędza bohaterkę w poczucie winy. To w sobie szuka problemu, próbuje nie zwracać uwagi na objawy, ale tak się na dłuższą metę nie da. Ból jest nie do zniesienia, a problemy z poruszaniem sprawiają, że po pewnym czasie nie potrafi już samodzielnie egzystować. Zależna od innych, traktowana jak symulantka, zamyka się w świecie swoich przemyśleń, a jest to świat bardzo ponury i nieprzyjazny. Jest jej bardzo źle, a nam trudno nie utożsamiać się z nią w jej samotności.

Książka zbudowana jest na bazie krótkich rozdziałów, stanowiących pewien rodzaj pamiętnika. Są one pisane zwięźle i bez niepotrzebnego przejaskrawiania – nasuwają czytelnikowi wiele pytań, na które odpowiedź właściwie nie została przez autorki udzielona. Bohaterka opowiada o swoim życiu oraz chorobie bardzo spokojnie i właściwie tylko z jej perspektywy zostają nam przedstawione wydarzenia. Mamy tu też niewielką ilość dialogów, co jest charakterystyczne dla twórczości Ewy Kopsik, ale to wcale nie stanowi wady, zwłaszcza w przypadku „Nieobecności”. Czytelnikowi pozostawia się duże możliwości do interpretacji, zachęca się go do do samodzielnego zastanowienia się nad ukazanymi wydarzeniami.

Książka zasługuje na uwagę szczególnie z powodu tematyki – mało znanej i rzadko opisywanej. Zamieszczono w niej posłowie dr Radosława Bałaja – psychiatry, psychoterapeuty i współzałożyciela Ogólnopolskiej Sieci Centrów Terapii Boreliozy BioRife, oraz dr. hab. Tomasza Wielkoszyńskiego, który jest specjalistą w leczeniu boreliozy, a także zapis bardzo rzeczowej rozmowy z neurologiem dr. n. med. Katarzyną Toruńską-Stawińską. Całość daje obraz tej choroby mocno zapadający w pamięć, co jest szczególnie istotne z uwagi na to, że już co drugi kleszcz może być nosicielem boreliozy. Mówi się nawet, że ten pajęczak to jedno z najgroźniejszych zwierząt w naszym kraju.

Zastanawiając się nad tym, do kogo właściwie adresowano „Nieobecność”, doszłam do wniosku, że osoby chorujące przewlekle, zwłaszcza na choroby rzadkie i mało znane, odnajdą w tej książce źródło nadziei i siły do walki o własne zdrowie. Także ci, którzy oczekują od literatury nie tylko rozrywki, lecz także wiedzy oraz poszerzenia swoich horyzontów, będą wielce zadowoleni.

Izabela Straszewska