W piętnastym rozdziale "Księcia" Machiavelli pisze: „Wielu wyobrażało sobie takie republiki i księstwa, jakich w rzeczywistości ani nie widzieli, ani nie znali; wszak sposób, w jaki się żyje, jest tak różny od tego, w jaki się żyć powinno, że kto, chcąc czynić tak, jak się czynić powinno, nie czyni tak, jak inni ludzie czynią, ten gotuje raczej swój upadek niż przetrwanie; bowiem człowiek, który pragnie zawsze i wszędzie wytrwać w dobrem, paść koniecznie musi między tylu ludźmi, którzy nie są dobrymi. Otóż niezbędnym jest dla księcia, który pragnie utrzymać się, aby potrafił nie być dobrym i zależnie od potrzeby posługiwał się lub nie posługiwał dobrocią”.

Rozumowanie zawarte w powyższym fragmencie sprowadza się do następujących obserwacji i wniosków:
1) Wielu ludzi naiwnie wyobraża sobie organizmy polityczne jako baśniowe królestwa, w których rządzą dobro i sprawiedliwość.
2) Tymczasem realia życia daleko odbiegają od zasad i ideałów moralnych. Między „jest” a „być powinno” zieje przepaść.
3) Kto chce i próbuje postępować etycznie (zgodnie z tym, jak być powinno), ten niechybnie zmierza do klęski, ponieważ jest w mniejszości.
4) Jego szlachetna postawa nie ostanie się wobec postawy cynizmu i pragmatyzmu reprezentowanej przez większość. Ta druga postawa zapewnia przetrwanie.
5) Rozsądny władca (książę) powinien traktować dobroć instrumentalnie (utylitarnie, funkcjonalnie) – ma postępować etycznie tylko wtedy, kiedy uzna to za potrzebne (korzystne).

Diagnoza Machiavellego okazuje się bezlitosna, pozbawiona złudzeń odnośnie do powszechności i naturalności dobra – jego praktycznej realizacji w naszym życiu. Można by takie stanowisko nazwać pesymizmem etycznym, choć to rzadko spotykane określenie.

W piętnastym rozdziale "Księcia" Machiavelli pisze: „Wielu wyobrażało sobie takie republiki i księstwa, jakich w rzeczywistości ani nie widzieli, ani nie znali; wszak sposób, w jaki się żyje, jest tak różny od tego, w jaki się żyć powinno, że kto, chcąc czynić tak, jak się czynić powinno, nie czyni tak, jak inni ludzie czynią, ten gotuje raczej swój upadek niż przetrwanie;...