„Hazardzista” – Anna Falatyn

„Mecenas” Anny Falatyn wywrócił mój książkowy świat o przysłowiowe sto osiemdziesiąt stopni. Nigdy bowiem nie przypuszczałam, że zainteresuje mnie książka z motywem kryminalnym, a tymczasem stała się ona moim numerem jeden ubiegłego roku. „Hazardzista” jest jej bezpośrednią kontynuacją, a ja z czystym sumieniem mogę przyznać, że ta część jeszcze bardziej zawładnęła moim sercem. Co jest tak wyjątkowego w #KodeX?

⚖️ Własne przemyślania – może zawierać spoilery ⚖️

⚖️Czy można postawić poprzeczkę jeszcze wyżej? Otóż tak!

⚖️ „Hazardzista” to mocna, trzymająca w napięciu historia, która pozostawia piętno na każdym czytelniku. Autorka zaskakuje i po raz kolejny z niezwykłą precyzją łączy uwielbiane przez wszystkich wątki w postaci kryminału, romansu i zagadek psychologicznych.

⚖️ Co istotne Anna płynnie kontynuuje relacjonowanie zdarzeń zapoczątkowanych w „Mecenasie”, przez co rozpoczynając przygodę z „Hazardzistą”, bez najmniejszych problemów jesteśmy w stanie odnaleźć się w zobrazowanej rzeczywistości. Elementem równie istotnym i godnym uwagi jest ogólna kreacja bohaterów, która w przypadku dylogii bądź trylogii niejednokrotnie nie jest spójna. W przypadku „KodeX” główne postacie ewoluują, odkrywają własne ja i odnajdują odpowiedzi na zadane sobie przed laty pytania. Mimo wszystko jest to stopniowe, wyważone i niepowtarzalnie autentycznie. Personalnie miałam wrażenie, że zmieniam się wraz poszczególnymi postaciami, że wraz z nimi dojrzewam do pewnych decyzji i dostrzegam pewne schematy.

⚖️ Nie ulega jednak wątpliwości, że „Hazardzista” to tak naprawdę historia przedstawiająca prawdziwy upadek człowieka. Jest to moment, w którym poznajemy autentycznego Wojciecha Bieleckiego oraz realne piętno hazardu. Dostrzegamy jego sutki, konsekwencje wynikające z samego uzależniania, jak i stan, w którym dana osoba może się znaleźć - stan otępienia, ubezwłasnowolnienia, a przede wszystkim samotności. To właśnie w tym momencie odkrywamy, co skrywane jest pod maską pewnego siebie i „w pełni niezależnego” mecenasa.

⚖️ Patrząc na jego osobę i perspektywę ostatnich lat, które spędził poza granicami kraju, jestem w stanie stwierdzić, że jest to nic innego niżeli emocjonalna ucieczka, wegetacja, której mimo wszystko towarzyszy intensywny rozwój zawodowy, podyktowany czynnikami, których geneza sięga czasów jego dzieciństwa i okresu dojrzewania. Była to swoista ucieczka od rzeczywistości i próba sprostania wygórowanym wymogom w szczególności własnego ja. Nie zmienia to faktu, że prowadzony adrenaliną sądowych potyczek Wojciech nie potrafił uporać się z największym przeciwnikiem - własnym umysłem.

⚖️ Patrząc na postać Bieleckiego można zatem wyciągnąć błędny wniosek, że jest on osobą wątłą, słabą. Istotne jest, że wspomniana maska opada tylko i wyłącznie w określonym gronie. W codziennych sytuacjach nikt nie byłby w stanie powiedzieć, kim jest prawdziwy Wojciech Bielecki, nikt nie byłyby w stanie realnie ocenić, jakie demony skrywa jego przeszłość.

⚖️ Co więcej, przez pryzmat „Mecenasa”, gdzie Wojtek brylował niczym oszlifowany diament, wielu z nas nie dostrzegło, że jest on tak naprawdę samotnikiem. Jest osamotniony i przez lata szuka emocjonalnego wsparcia wśród niewłaściwych osób. W tym miejscu rodzi się zatem istota miłości, która ponownie rozkwitła w tomie pierwszym, a wraz z rozpoczęciem „Hazardzisty” zostaje wystawiona na próbę za pośrednictwem Idy.

⚖️ Już od pierwszego spotkaniu z jej postacią ciężko jest nam określić jej prawdziwe intencje. Dopiero w momencie, gdy dostrzegamy reakcję Wojciecha na jej obecności w formie niesmaku, niechęci i pewnej dozy strach, zauważamy, że jest ona absolutnym przeciwieństwem jego Zuzki. Ida dostrzegła potencjał w skrzywdzonym, niewinnym człowieku i doskonale wiedziała, w jaki sposób wykorzystać swoją pozycję, by zrealizować swoje ambicjonalne cele. Jest manipulantką, pozbawioną wszelkich granic. Ida ukazuje nam wszystkie słabości Bieleckiego, jego niepewność, rodzaj nieudolność, czy brak stanowczości, które przez lata pielęgnowała, uzależniając go na każdym możliwym kroku. Bezlitosne posunięcia, niejednokrotnie wykraczające poza granicę moralności, pozwoliły jej stworzyć marionetkę człowieka w sidłach mistrza. Jedyną przeszkodą okazały się niestety uczucia, którymi Bielecki nigdy jej szczerze nie obdarzył. Wszystko sprowadza się zatem do wspólnego mianownika, którym jest Zuza Wysocka, a która w tym tomie również przeszła swoją prywatną przemianę.

⚖️ Przede wszystkim konfrontuje się ze swoją matką, ostatecznie zamykając wyjątkowo burzliwy rozdział w swoim życiu. Bezpośrednie spotkanie stanowiło wewnętrzne oczyszczenie, a także pewnego rodzaju wybawienie. Mimo wszystko Zuzka musi stawić czoła czemuś zgoła trudniejszemu, czemuś z czym walczyła przed laty i już raz odniosła zwycięstwo. Ten przeciwnik jest jednak inny i o wiele bardziej wymagający.

⚖️ Istnieje również kwestia ponownego pojawiania się Wojciecha, co z kolei łączy się ze zbudowaniem prawdziwego zaufania i wiarą we wspólna przyszłość. Kobieta odkrywa rzeczy, które szokują, doprowadzają do konsternacji i to właśnie w tej chwili Wojciech pozwala jej dostrzec prawdziwe oblicze zranionego człowieka i tym razem to ona musi podnieść rękawice do walki („Chciałbym, żeby znalazł się ktoś silniejszy ode mnie, kto zamiast iść ze mną na dno, pociągnąłby mnie na powierzchnie…”). Mimo wszystko nie zrobiłaby tego, gdyby nie jeden istotny bohater, który choć w cieniu, tak za pomocą gorzkich słów wywołuje w niej pewnego rodzaju wstrząs. Osobiście uważam, że to jedna z kluczowych i bardziej angażujących scen w całej dylogii. Ciężko mi to przyznać, lecz mocna wymiana zdań w tej scenie również wpłynęła na mój odbiór i postrzeganie dalszych losów bohaterów (dla ciekawskich - Rozdział 20 😏).

⚖️ Biorąc pod uwagę powyższe aspekty, Wysocka niepodważalnie udowodniła swoją siłę i odwagę. I choć przez wielu czytelników może być nadal uważana za słabą, tak podtrzymuję swoją opinię, że aby w pełni ją zrozumieć, należy spojrzeć głębiej, zatracić się w jej osobowości i realnie ocenić trudności, którym musiała stawić czoła. Jestem więcej niż pewna, że większość z nas nie podjęłaby się takiego wyzwania nawet w imię miłości.

⚖️ Ostatnim elementem tej historii jest oczywiście kryminał, stanowiący fundament całej tej wspaniałej przygody. W tej części odkrywamy cały wachlarz kart skrywanych zarówno przez Bieleckiego, jak i samego Rzymianina. To właśnie one pozwalają nam stworzyć obraz psychologiczny zarówno jednej jak i drugiej strony (oczywiście z wiadomych przyczyn nie mogę zdradzić zbyt wiele o samym zabójcy 👀). Tak jak w tomie pierwszym ogromne wrażenie wywarł na mnie sam opis i przebieg procesu sądowego, tak w tym przypadku kolejne etapy dochodzenia do prawdy, zbierania dowodów, dokumentacji, stanowiły dla mnie centrum zainteresowania. Bez względu na to, czy jesteśmy fanami literatury kryminalnej czy też nie, dla jednych ten proces będzie okrojony dla innych bogaty. Dla mnie osobiście był on idealnie wyważony i jak przystało na tego typu historie, z każdym kolejnym rozdziałem chciałam więcej i więcej. Cała gratka polega na tym, by czytelnik odkrywał poszlaki wraz z wiodącymi bohaterami i w tym przypadku Anna Falatyn zdecydowanie sprostała głównemu założeniu. Co ciekawie, choć tożsamość zbójcy została odkryta, my wciąż pozostawaliśmy w pewnego rodzaju „strefie otwartej”. Mieliśmy świadomość, że sprawca pragnie osiągnąć swój cel, jednak do samego końca nie byliśmy pewni, kto stanie się ostateczną ofiarą. Emocje towarzyszyły nam do ostatniej minuty, lecz czy udało się pochwycić Rzymianina? A może to on wystawił kończącego grę asa? Czas byś i ty się przekonał 😁💛

⚖️ Nie jest tajemnicą, że wydanie „Hazardzisty” jest dla mnie jedynym z najlepszych wśród pozycji Wydawnictwa NieZwykłego. Książka nadal ma swoistą surową formę, jednakże wszystkie elementy wzbogacające, w tym niesamowity połysk między innymi w tytule, dodają jej pewnego rodzaju „szlachetności” i hardości. Specjalne zdobienie znajduje się również na grzbiecie, pięknie prezentując się na półce. Tak jak „Mecenas” nie posiadał żadnych dodatkowych wystawek i wciąż prezentował się rewelacyjne, tak to wydanie jest moją małą kwintesencją piękna i estetyki. Mimo zmian obie książki wciąć wzajemnie się uzupełniają. Wewnątrz znajduje się tematyczna wyklejka, a każdy rozdział oddzielony jest poprzez cztery asy. Zastosowano standardową dla wydawnictwa czcionkę, którą śmiało mogę określić jako jedną z korzystniejszych na obecnym rynku.

⚖️ Muszę przyznać, iż bardzo żałuję, że nie sięgnęłam po tę część bezpośrednio po „Mecenasie”, ale w dużej mierze wynika to z faktu, że nie chciałam kończyć tej wyjątkowej i niepowtarzalnej przygody. Konsekwentnie zdecydowałam się sięgnąć po tę książkę w nieco większym odstępie czasowym. Mimo wszystko emocje, które zrodziły się we mnie podczas pierwszego spotkania z Wojciechem Bieleckim i Zuzanną Wysocką, były niezwykle silne, a „Hazardzista” jedynie podsycił płomień mojego zamiłowania względem tej dwójki. Choć w tomie pierwszym feniksem z popiołów określiłam uczycie, które ponownie zrodziło się między bohaterami, tak w tej części tuż obok wzrasta o wiele silniejsza jednostka w postaci niezastąpionego profesora Wojciecha Bieleckiego.

⚖️ Liczę, że spotkamy się ponownie w sequelu dylogii „KodeX”, która jest zdecydowanie jedną z najbardziej wyczekiwanych przeze mnie historii w 2024 rok! Wiem, że Anna Falatyn skrywa jeszcze niejednego asa w rękawie.

⚖️ Ocena: 9.5/10 ⚖️

⚖️ Ocena dylogii „KodeX”: 9.45/10 ⚖️

Ps. Prawda jest taka, że o tej dylogii można napisać pracę na kilka pokaźnych stron. Powyższa recenzja jest jedynie namiastką tego, co rzeczywiście znajdziecie na kartkach „Mecenasa" i „Hazardzisty". Jako że tom drugi w zupełności zamyka kwestię Rzymianina, więcej tu refleksji i analizy. Mimo wszystko zachęcam Was do samodzielej wędrówki ulicami Krakowa w towarzystwie Wojtka i Zuzy! Jestem przekonana, że nie pożałujecie 💚

„Hazardzista” – Anna Falatyn

„Mecenas” Anny Falatyn wywrócił mój książkowy świat o przysłowiowe sto osiemdziesiąt stopni. Nigdy bowiem nie przypuszczałam, że zainteresuje mnie książka z motywem kryminalnym, a tymczasem stała się ona moim numerem jeden ubiegłego roku. „Hazardzista” jest jej bezpośrednią kontynuacją, a ja z czystym sumieniem mogę przyznać, że ta część...

Kocham wszystkie książki tej autorki i z tą nie jest inaczej. Bardzo polecam.

Kocham wszystkie książki tej autorki i z tą nie jest inaczej. Bardzo polecam.

Trzyma w napięciu, dobre, wciągające zwroty akcji. Momentami mocna, dobrze napisana.

Trzyma w napięciu, dobre, wciągające zwroty akcji. Momentami mocna, dobrze napisana.

Drugi tom jest o wiele lepszy od pierwszego. Tutaj role się odwróciły i to Zuzanna staje się księżniczką na białym koniu, która ratuje Wojciecha od wybojów życia. Wątek kryminalny się rozwiązuje, nie powiem, trochę mnie zaskoczył. Jak dla mnie ten seryjny mógłby być trochę bardziej demoniczny, ale jak się nie ma co się lubi, no to trudno, lubi się to co się ma. Zakończenie według mnie jest za lukrowate i takie trochę chyba nierealne, no ale cóż, z wizjami autorskimi się nie dyskutuje. Polecam.

Drugi tom jest o wiele lepszy od pierwszego. Tutaj role się odwróciły i to Zuzanna staje się księżniczką na białym koniu, która ratuje Wojciecha od wybojów życia. Wątek kryminalny się rozwiązuje, nie powiem, trochę mnie zaskoczył. Jak dla mnie ten seryjny mógłby być trochę bardziej demoniczny, ale jak się nie ma co się lubi, no to trudno, lubi się to co się ma. Zakończenie...

Krótko mówiąc, wspaniała książka.
Bardzo wzruszył mnie piękny opis muzyki.
Akcja książki bardzo się rozwinęła w porównaniu z pierwszym tomem. Wszystko zaczyna się powoli klarować. Widzimy głębie postaci Zuzy i Wojtka. Nie jest to lekka i przyjemna książka, trzyma w stanie ciągłego napięcia, strachu i wyrzutów adrenaliny.
Zawiłość historii i to, jak wszystko na końcu się klaruje, jest zachwycające.
Książka zapewniła mi całe spektrum emocji, ból, strach, niepewność, złość, ale także wzruszenie, radość, śmiech.
Trudno jest mi nawet opisać, jak bardzo jest ona doskonała. Porusza tak wiele ważnych kwestii jak miłość, żal, przebaczenie, zadośćuczynienie, ale właśnie przede wszystkim miłość. Oba tomy razem pokazują, jak wielką ma ona moc, że jest ponad wszystkim i wszystkimi i tylko ona daje siłę do walki, gdy wydaje się, że wszystko inne jest stracone.

Krótko mówiąc, wspaniała książka.
Bardzo wzruszył mnie piękny opis muzyki.
Akcja książki bardzo się rozwinęła w porównaniu z pierwszym tomem. Wszystko zaczyna się powoli klarować. Widzimy głębie postaci Zuzy i Wojtka. Nie jest to lekka i przyjemna książka, trzyma w stanie ciągłego napięcia, strachu i wyrzutów adrenaliny.
Zawiłość historii i to, jak wszystko na końcu się...

"Hazardzista" to dalsze losy naszych bohaterów z "Mecenasa". "Hazardzista" konczy ta swietna dylogie cyklu KodeX. Znacie Zuzę i Wojtka? Jeśli nie, to zapraszam ciut niżej, jest moja krótka recenzja 😊
Wracając do tomu drugiego. Co tu się zadziało? Zuza i Wojtek próbują nadrobić lata, które spędzili oddzielnie. Natomiast ktoś cały czas rzuca im klody pod nogi, a sprawa seryjnego mordercy stoi w miejscu. Na jaw wychodzą co i rusz nowe tajemnice mężczyzny. Dodatkowo, ktoś podtruwa Wojtka substancjami znalezionymi w ciałach ofiar. Zuza dalej walczy z depresją, co nie jest dla niej łatwe, ponieważ cały czas dostaje przysłowiowy policzek. Wojtek ucieka dalej w hazard. Relacja tej dwójki nie może wejść na stabilny tor, cały ktoś maci i miesza między nimi.
Czy uda im się rozwiązać sprawę seryjnego?
Czy ta dwójka zazna w końcu spokoju?

Pani Ania po "Mecenasie" postawiła sobie bardzo wysoko poprzeczkę. I oczywiście przeszła samą siebie, podnosząc ja jeszcze wyżej. Cała książka jest tak naładowana emocjami, że nie da się jej odłożyć. Z zapartym tchem śledzimy losy tej dwójki i im kibicujemy. Leją się łzy, jest mega złość, ale na końcu, czytając epilog jest wielki uśmiech na twarzy. Sięgajcie po KodeX! Te książki wbija Was w fotel!

"Hazardzista" to dalsze losy naszych bohaterów z "Mecenasa". "Hazardzista" konczy ta swietna dylogie cyklu KodeX. Znacie Zuzę i Wojtka? Jeśli nie, to zapraszam ciut niżej, jest moja krótka recenzja 😊
Wracając do tomu drugiego. Co tu się zadziało? Zuza i Wojtek próbują nadrobić lata, które spędzili oddzielnie. Natomiast ktoś cały czas rzuca im klody pod nogi, a sprawa...

Kiedy skończyłam czytać "Mecenasa" nie mogłam się doczekać, kiedy przeczytam "Hazardzistę". Bardzo chciałam wiedzieć co dalej i czy im się uda.

W tej części Wojtek walczy nie tylko z Rzymianinem, ale przede wszystkim ze sobą. Musi w końcu wyznać Zuzannie prawdę o swoim życiu przed ucieczką i o Niemczech. To wszystko to dla niego wielki ciężar. A do tego odkrywa, kto ma być następną ofiarą seryjnego. Tylko czy aby na pewno wszystkie informacje są prawdziwe? Czy wszyscy ludzie, którym ufa to jego przyjaciele?

Były momenty, że zwyczajnie się bałam. Bałam się o Wojtka i Zuzę, o każdego z nich z osobna, ale też o to, czy wytrwają, czy nałóg Wojtka jednak ich zniszczy. Czy ostatnia partia pokera będzie wygrana?

Zakończenie książki rewelacyjne. Rozczuliło mnie bardzo. A Amelka i Fakuś (o nie przepraszam Fikuś 😉) są genialni 😁

To mój kolejny #booktour. Książkę przeczytałam dzięki @livrocat.

Marta (@misiekimamaczytaja)

Kiedy skończyłam czytać "Mecenasa" nie mogłam się doczekać, kiedy przeczytam "Hazardzistę". Bardzo chciałam wiedzieć co dalej i czy im się uda.

W tej części Wojtek walczy nie tylko z Rzymianinem, ale przede wszystkim ze sobą. Musi w końcu wyznać Zuzannie prawdę o swoim życiu przed ucieczką i o Niemczech. To wszystko to dla niego wielki ciężar. A do tego odkrywa, kto ma być...

Mecenas zdecydowanie przyciąga swoją osobowością, bezczelnością i skrywanymi problemami. w przypadku Wojciecha pozory mylą.

Mecenas zdecydowanie przyciąga swoją osobowością, bezczelnością i skrywanymi problemami. w przypadku Wojciecha pozory mylą.

RECENZJA♥︎Anna Falatyn@annafalatyn"Hazardzista"
Kontynuacja losów Zuzanny, i Wojciecha oraz "seryjnego "który nadal jest zagadką nierozwiązaną wbiła mnie w fotel I to dosłownie. Powiem Wam ,że zakończenie pierwszego tomu spowodowało, że odczułam niesmak po tym jak poznałam sekret Wojtka. I nie absolutnie tu nie chodzi o uzależnienie bo to akurat jest choroba,ale o to ,że miał żonę i to ukrył.Sprawa z nim jest bardzo zagmatwana i prokurator Zuzanna ma prawo być wściekła, smutna I upokorzona .Uwielbiam w tym tomie Wojciecha, na początku mi go nie było żal, ale z biegiem historii jak go poznawałam coraz bardziej ,coraz bardziej mu kibicowałam. To był człowiek, który strasznie się męczył, stres,nerwy spowodowały, że wszystko zaczęło go przytłaczać. Jego kłamstwa i ukrywanie wszystkiego powoduje ,że związek z Zuzią wisi na włosku. Kobieta po odkryciu prawdy o swoim mężczyźnie uświadamia sobie ,że musi być silna za ich oboje i walczyć o nich .Ale jak to zrobić kiedy nic nie jest oczywiste,kiedy wszystko wokół jest nieprawdziwe.Dodatkowo ktoś grozi pani prokurator i zaczyna ją straszyć. Co z tego wyniknie???Co będzie z karierą Wojtka jak prawda wyjdzie na jaw,i kim w końcu jest seryjny???
To już musicie odkryć sami
Ja jestem w szoku😀
Książka jest fantastyczna 🥰
Zachwyciła mnie☺️
Ta dylogia jest FANTASTYCZNA
Historia jest mega wciągająca, intrygująca, i po prostu kosmiczna.
Przeczytajcie ,ja jestem zachwycona.
Uświadomiła mi jak życie jest pogmatwane, ale jesli masz koło siebie kogoś kto cię prawdziwie kocha to bedzie łatwiej.Autorka stworzyła coś extra.Ale pokazała też, że można stworzyć dobrą historię i nie musi ona ociekać erotyzmem ,a być cholernie dobra.Bardzo mi przykro, że tych bohaterów muszę już pożegnać, zżyłam się z nimi bardzo.I pokochałam Fakusia i Amelkę (((ci co przeczytali to wiedzą))😍

RECENZJA♥︎Anna Falatyn@annafalatyn"Hazardzista"
Kontynuacja losów Zuzanny, i Wojciecha oraz "seryjnego "który nadal jest zagadką nierozwiązaną wbiła mnie w fotel I to dosłownie. Powiem Wam ,że zakończenie pierwszego tomu spowodowało, że odczułam niesmak po tym jak poznałam sekret Wojtka. I nie absolutnie tu nie chodzi o uzależnienie bo to akurat jest choroba,ale o to ,że...

Mimo przeciwności losu Zuza i Wojtek starają się nadrobić stracony czas. Je dak czy da się zbudować związek beż porządnego fundamentu jakim jest szczerość? Mężczyzna skrywa wiele sekretów przed Zuzą. Dodatkowo okazuje się że Wojtek wrócił do nałogu i najprawdopodobniej jest na celowniku ...
Czy ta dwójką osiągnie kiedyś swoje wymarzone szczęście?

Wiem że widzieliście już moje zdanie na temat tej książki jednak uwierzcie mi że ciężko znaleźć słowa, które będą w stanie opisać jak dobra jest ta historia.
Zacznę od tego że już sama kreacja bohaterów.to mistrzostwo w każdym calu. Wojtek i Zuza których poznajemy w pierwszym tomie, tutaj ukazują się z zupełnie nowej strony.
W tej części bohaterowie muszą zmierzyć się nie tylko ze swoimi demonami, że swoją przeszłością ale też z teraźniejszością, która nie odpuszcza !
To jak autorka prowadzi fabułę to kolejny powód do zachwytu. Mówię tu o wątku kryminalnym, którego rozwiązanie poznajemy dopiero na koniec I szczerze ja sama nie miglan się domyślić kto tak naprawdę jest mordercą, a o to przecież właśnie chodzi.

Oczywiście znajdziemy tu też sporo namiętności między Zuza i Wojciechem ale też odjadziemy tę głębszą sferę jaką jest prawdziwa miłość.
Poruszone tu zostają też nieco ważniejsze tematy I problemy z którymi każdy z nas miał kiedyś do czynienia, może nie osobiście ale myślę że wszyscy wiemy czym jest brak szczerości wobec siebie.
To co tak ciężko jest budowane może zostać zniszczone w przeciągu jednej sekundy... jednego kłamstwa...
Co do stylu autorki to chyba nikt nie jest w stanie zarzucić że jest z nim coś nie tak. Idealny dobór słów i zwrotów gwarantuje że książkę się pochłania na raz.
Kochani jeśli macie ochotę na jazdę bez trzymanki pełną namiętności i niesamowitych zwrotów akcji polecam wam historię Zuzanny i Wojtka.

Mimo przeciwności losu Zuza i Wojtek starają się nadrobić stracony czas. Je dak czy da się zbudować związek beż porządnego fundamentu jakim jest szczerość? Mężczyzna skrywa wiele sekretów przed Zuzą. Dodatkowo okazuje się że Wojtek wrócił do nałogu i najprawdopodobniej jest na celowniku ...
Czy ta dwójką osiągnie kiedyś swoje wymarzone szczęście?

Wiem że widzieliście już...