Lubię jesień; jej smutek godzi się dobrze ze wspomnieniami. Gdy drzewa stoją już nagie, bez liści, gdy na wieczornem niebie pali się jeszcze luna zachodu, której rdzawe blaski złocą uwiędłe trawy, widzimy wtedy z zachwytem, jak gaśnie wszystko, co do niedawna jeszcze płonęło w sercu. Wróciłem przed chwilą z mojej przechadzki po opustoszałych łąkach, nad brzegami rowów, w których zimnych wodach przeglądają się wierzby. Ich ogołocone gałęzie szumiały na wietrze, który chwilami cichł, poczem nagle zrywał się od nowa; wówczas drobne listki, zwisające jeszcze na gałęziach, drżały na nowo, trawy chyliły się lękliwie ku ziemi, wszystko stawało się bledsze i zimniejsze. Na horyzoncie tarcza słońca zatraciła się w białawej barwie nieba i ożywiła na chwilę wszystko resztkami gasnącego życia. Zziąbłem i zdjął mnie lęk prawie. Schroniłem się za pagórek porosły trawą. Wiatr ucichł. Gdy tak siedziałem na ziemi, nie myśląc o niczem i spoglądając na dymy, ciągnące się z chat w oddali,— nie wiem, skąd i dlaczego stanęła przede mną nagle zjawa całego mojego życia i z wonią uwię- dłych traw i zamierających lasów uczułem gorzki posmak wszystkiego, co już minęło. Moje smutne lata przesunęły się przede mną jakby gnane w odmęcie zimowej wichury. Jakaś straszliwa moc pędziła je wskroś moich wspomnień, wścieklejsza od wichru miotającego zeschłe liście po pustych ścieżkach; jakaś dziwna ironja zdawała się podrywać je i obracać ku moim oczom, poczem zerwały się wszystkie razem i zginęły w pomroce wieczoru. - (fragment książki)