Historia Stanów Zjednoczonych do końca XIX wieku to w dużej mierze
dzieje przesuwania się granicy cywilizacji euroamerykańskiej ze wschodu
(znad wybrzeży Atlantyku) na zachód (ku brzegom Pacyfiku). Proces ten
miał nie tylko charakter historyczny i geograficzny, lecz również
kulturowy, osiągając wkrótce status narodowego mitu. Jako taki objawiał
się on w różnorodnych artefaktach, przede wszystkim piśmienniczych,
reprezentujących zarówno literaturę wysoką, jak i popularną,
beletrystykę (fiction) i tzw. literaturę faktu (non-fiction).





Ziemia niczyja, ziemia obiecana jest pierwszą polskojęzyczną pracą
prezentującą kompleksowo mit granicy (w różnej zresztą formie, od pełnej
akceptacji czy wręcz kreacji do jego całkowitej dekonstrukcji) obecny w
literaturze amerykańskiej. Horyzont czasowy książki jest bardzo szeroki.
Pierwsze omawiane w niej dzieła (zapiski kapitana Johna Smitha i
niektóre z tzw. Indian captivity narratives) pochodzą z XVII wieku, a
więc formalnie należą jeszcze do literatury brytyjskiej, ostatnie
natomiast powstały pod koniec ubiegłego stulecia.





Książka zachowuje układ chronologiczny, co umożliwia czytelnikowi
śledzenie i poznawanie kolejnych etapów przesuwania się granicy
cywilizacji euroamerykańskiej na zachód. Każdy rozdział rozpoczyna się
od nakreślenia tła historycznego, czasem biografii głównych bohaterów, a
następnie przedstawia dzieła, które o nich opowiadają. Dopiero potem
autor przechodzi do obszernej analizy kilku wybranych utworów. Jako
kryterium wyboru przyjmuje wagę poszczególnych pozycji mierzoną ich
wpływem na amerykańską opinię publiczną i świadomość zbiorową
Amerykanów. Pozwala to zachować swego rodzaju obiektywizm i
zminimalizować ewentualne kontrowersje dotyczące selekcji omawianych
tekstów.





Oprócz walorów literaturoznawczych i kulturoznawczych książka Łukasza
Plesnara ma także inną niebagatelną wartość: dzięki umiejętnie podanym
informacjom faktograficznym stanowi znakomite wprowadzenie do historii
Stanów Zjednoczonych (z uwzględnieniem okresu poprzedzającego powstanie
tego kraju).





Łukasz A. Plesnar – profesor w Instytucie Sztuk Audiowizualnych
Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierownik Katedry Historii Filmu
Powszechnego. Zajmuje się historią i teorią filmu oraz kulturą
amerykańską. Miłośnik i badacz westernów, autor monumentalnych Twarzy
westernu (2009). W dorobku ma siedem książek i blisko sto szkiców
zamieszczonych w tomach zbiorowych oraz czasopismach polskich i
zagranicznych.