...darem losu, paradoksalnie, jedynym - i to jeszcze takiej miary -
intelektualistą, w którego przeżyciach i przemyśleniach, w poezji i
eseistyce stale funkcjonują litewski krajobraz, historia i kultura, jest
Czesław Miłosz. Począwszy od Doliny Issy. W jego poezji, zwłaszcza w
utworach o tak wyjątkowej konstrukcji, jak tom Gdzie wschodzi słońce i
kędy zapada, bezpośrednio lub niebezpośrednio we wszystkich zbiorach
esejów, zaczynając od Zniewolonego umysłu aż po ostatnie książki, motywy
litewskie pełnią rozmaite funkcje - dodają autobiograficznego
autentyzmu, etnograficznego kolorytu, archetypowego charakteru, a może
nawet, powiedzielibyśmy, wielokulturowej perspektywy. W duchowej
ojczyźnie poety zawsze znajdzie swoje miejsce "legenda o Litwie jako
mateczniku staroświeckich cnót". Pielęgnując tę legendę, nie kto inny
jak Miłosz zasłużył się Litwie nie mniej niż W. Yeats czy J. Joyce
swojej ojczyźnie Irlandii.Donatas Sauka