Kobieta z kamienia

"Kobieta z kamienia" to kolejny, trzeci już tom Kwintetu Muzułmańskiego. Klimatem przypomina nieco "W cieniu drzewa granatu". Jest to pełna niespodzianek historia rodzinna, która rozgrywa się u schyłku XIX wieku, ale pełna jest odniesień do przeszłości zarówno przodków głównych bohaterów, jak i całego Imperium Osmańskiego. Główną bohaterką jest tym razem kobieta - odważna i inteligentna Nilefer, która dawno temu nie bała się sprzeciwić ojcu, poślubiając Greka, a teraz wraca w rodzinne strony. Świat dookoła zmienia się, ale kamienny posąg kobiety od lat wysłuchuje zwierzeń bohaterów, stając się powiernikiem miłosnych tajemnic. Uczucia splatają się z polityką i walką o kształt nowego państwa. Mam jednak odczucie, że wątek polityczny mógł zostać lepiej wykorzystany. Schyłek Imperium ukazany jest niemal tylko i wyłącznie w rozmowach, a świat przecież niemal wtedy wrzał. To z dialogów dowiadujemy się o planowanej rewolucji, wpływach europejskich, zapowiedziach tego, co za kilka lat wydarzy się z Ormianami... Trochę szkoda, ale mimo wszystko "Kobieta z kamienia" to godna polecenia lektura.

"Kobieta z kamienia" to kolejny, trzeci już tom Kwintetu Muzułmańskiego. Klimatem przypomina nieco "W cieniu drzewa granatu". Jest to pełna niespodzianek historia rodzinna, która rozgrywa się u schyłku XIX wieku, ale pełna jest odniesień do przeszłości zarówno przodków głównych bohaterów, jak i całego Imperium Osmańskiego. Główną bohaterką jest tym razem kobieta - odważna i...

Trzecia część pięcioksięgu Tariqua Alego, osadzona tym razem w Turcji końca 19 stulecia, broni się, moim zdaniem, najlepiej jako powieść: postaci przestają być papierowe, zyskują psychologiczną głębię, a to głównie chyba dzięki zabiegowi skupienia się autora na ich motywacjach i uczuciach, zamiast na akcji. Nie bez znaczenia jest tutaj niewątpliwie oddanie wewnętrznego monologu, jakim jest cała ta historia, postaci kobiecej (!) - Nilofer, córki pater familias Paszy Iskendera - dziewczynie niezależnej i myślącej (okaże się zresztą potem, że jest takich więcej). Dowiadujemy się w ten sposób wiele o rodzinie, o łączących i dzielących ją uczuciach, zamiast o bitwach, choć może też przez to powstaje wrażenie, iż intryga się czasem wikła, jak akcja w tureckim serialu ("Wspaniałe stulecie") o Churrem. W ogóle mężczyźni w powieści wydają się inni, niż w dotychczasowych częściach cyklu: jak gdyby byli wyposażeni w jakąś miękką, kobiecą stronę osobowości, okazują bowiem uczucia i w gruncie rzeczy szanują wolę kobiet. Może to kwestia statusu opisanej rodziny, która jest bogata, bywała w Europie i na świecie, ma też tam przyjaciół i tęskni trochę za demokratycznymi zmianami w kraju, mając w pamięci zarówno rewolucję francuską, Komunę Paryską jak i podziwiając działania Bismarcka, zmierzające z sukcesem do zbudowania potęgi Prus? Widzimy też niebezpieczeństwa takiego rozwoju wydarzeń, polegające na tendencjach odśrodkowych i z drugiej strony wzroście tureckiego nacjonalizmu - gdyby miało się rozpaść imperium, grozi to konfliktem z licznymi innymi zamieszkującymi je narodami: Grekami, Ormianami czy Kurdami.

Ciekawym zabiegiem literackim jest zróżnicowanie monologu jednej wiodącej postaci poprzez dodanie monologów innych członków rodziny - historyk Ali chyba się lepiej czuje w opisie, niż konstruowaniu dialogów. Kilkoro członków rodziny i służących spowiada się bowiem ni to skale, ni to starożytnej figurze kobiety, której zawsze wypłakiwała się cała żeńska część posiadłości. W powieści czynią to, o dziwo, także mężczyźni - równie często i szczerze, co pozwala poznać ich rozterki, zmartwienia, tajemnice, niepewność i słabości, jaka może ze względu na delikatność, a może raczej na brak takiej tradycji jest trudniejsza do wyobrażenia sobie pomiędzy żywymi kobietą i mężczyzną, nawet w rodzinie, a tym bardziej pewnie pomiędzy samymi mężczyznami. Zabieg ten był krytykowany, jak sam autor pisze w posłowiu, ponieważ spowiadanie się posągom w Turcji jest raczej nieznane i nieco przez to sztuczne. Jednak zyskuje w ten sposób bez wątpienia psychologia przedstawionych osób.

W trzeciej części wyraźnie już widać, że Ali próbuje sportretować historię islamu w jego przełomowych momentach: cz.1 upadek kalifatu Kordoby, cz.2 wojny z chrześcijanami i odzyskanie utraconych po wyprawach krzyżowych terenów, cz.3 rozpad imperium osmańskiego. Za każdym razem, jak dotąd, jest to zderzenie islamu z cywilizacją chrześcijańską, ale autor nie przedstawia ich, jako przeciwstawnych światów, lecz rzeczywistości przenikające się i czerpiące z siebie nawzajem.

Akcja powieści rozgrywa się w czasie jednych wakacji w 1899 roku w domu letnim bogatej, pochodzącej ze Stambułu rodziny, której przodkowie pełnili ważne funkcje na dworze sułtańskim. Otrzymujemy pogłębiony psychologicznie i zróżnicowany obyczajowo obraz rzeczywistości islamu w odmianie szyickiej, zresztą jak zwykle u tego autora niezbyt ściśle przestrzeganej. Pojawiają się także elementy tradycji sufickiej. Oglądamy od wewnątrz społeczeństwo tureckie z punktu widzenia Młodoturków w wydaniu pozytywistycznym i materialistycznym (Namık Kemal), o pokolenie przed rewolucją Atatürka. Interesujące spojrzenie.

P.S. Oczywiście, jak zwykle w powieściach Alego pojawia się akcent kulinarny: ciekawe, że nie wywodzi powstania potrawy "aszure" z legendy o Fatimie, która dowiadując się o śmierci syna Husajna (zapoczątkowało to powstanie odłamu szyitów), miała pomieszać składniki, lecz utrzymuje, że była spożywana jeszcze w czasach Noego, wiąże jej powstanie raczej z epoką przedislamską. Po samej nazwie można by sądzić, że pochodzi z Asyrii, a więc z dorzecza Eufratu i Tygrysu, czyli z obszaru, z którego Noe miał wypłynąć.

Trzecia część pięcioksięgu Tariqua Alego, osadzona tym razem w Turcji końca 19 stulecia, broni się, moim zdaniem, najlepiej jako powieść: postaci przestają być papierowe, zyskują psychologiczną głębię, a to głównie chyba dzięki zabiegowi skupienia się autora na ich motywacjach i uczuciach, zamiast na akcji. Nie bez znaczenia jest tutaj niewątpliwie oddanie wewnętrznego...

Tak, kolejna część Kwintetu, którą udało mi się przeczytać. Jestem jak najbardziej za, jak najbardziej 'happy', że się tak wyrażę.
Akcja tej książki, tak samo jak "W cieniu drzewa granatu", rozgrywa się w rodzinnym gronie, ma ten sam wydźwięk. Tutaj również wydarzenia historyczne są bardziej tłem - co nie jest jednakże żadnym minusem, skądże. Dobrze jest poznać punkt widzenia 'zwykłych' mieszkańców Imperium Osmańskiego na rewolucyjne zmiany, jakie miały w nim miejsce. Dobrze jest także poczytać o codziennym życiu tych ludzi, kiedyś, w dawnych czasach.
Zdecydowanie polecam i już sięgam po kolejną część.

Tak, kolejna część Kwintetu, którą udało mi się przeczytać. Jestem jak najbardziej za, jak najbardziej 'happy', że się tak wyrażę.
Akcja tej książki, tak samo jak "W cieniu drzewa granatu", rozgrywa się w rodzinnym gronie, ma ten sam wydźwięk. Tutaj również wydarzenia historyczne są bardziej tłem - co nie jest jednakże żadnym minusem, skądże. Dobrze jest poznać punkt...

Zapraszam do przeczytania mojej recenzji:

https://blankakatarzynadzugaj.wordpress.com/2014/12/16/anatomia-upadku-kobieta-z-kamienia-tariqa-alego/

:)

Zapraszam do przeczytania mojej recenzji:

https://blankakatarzynadzugaj.wordpress.com/2014/12/16/anatomia-upadku-kobieta-z-kamienia-tariqa-alego/

:)