Jesteśmy społecznością, która kocha książki

1929 r. liczba bezrobotnych Amerykanów 1,6 mln, 1933 r. 12,8 mln (25%). Produkcja spada o połowę. Produkcja samochodów spada z 5 mln sztuk w 1929 do 1,3 mln sztuk w 1932. Kursy akcji spadają do 1/10 poprzedniej wysokości. Wielki Kryzys w USA. Będąc dzieckiem uczono mnie w szkole, że w 1929 roku nastąpił w USA krach na giełdzie, a Roosevelt przyszedł ze swoim wspaniałym programem naprawczym New Deal. Ta książka pokazuje jednak te wydarzenia w nieco innym świetle. Startujemy krótko z opisem błędnej polityki podaży pieniądza, kierowanej przez FED, po czym płynnie wkraczamy w kryzys na giełdzie i kolejne posunięcia Hoovera, a po nim Roosevelta. Odkrywamy że Hoover nie był leseferystą, w zasadzie swoimi posunięciami zapoczątkował New Deal Roosevelta,a wszystkie te interwencje państwa w gospodarkę przeciągnęły kryzys na długie lata aż do II wojny światowej, wcale nie pomagając go przezwyciężyć. To polityka FEdu spowodowała kryzys, a giełda tylko to odzwierciedlała. Gospodarkę zabijała polityka celna z Ustawą o taryfie celnej Smoota-Hawleya, przez którą odwet ze strony odbiorców spowodował utratę przez amerykańskich rolników 1/3 rynku zbytu. Sztuczne naciski ze strony administracji rządowej na przedsiębiorców na utrzymanie wysokich pensji przy spadających cenach dodatkowo wypychały kolejne grupy na bezrobocie. Rząd zwiększał zapomogi, subwencje, udział rządu federalnego w PKB wzrósł z 16% w 1930 roku do 22% w 1931 roku. Rząd podnosił podatki nie proponując żadnych premii dla bogatych z przeznaczeniem ich na inwestycje w postaci fabryk, żeby pobudzać zatrudnienie. Wydatki państwa rosły, a koszty przerzucano na społeczeństwo. Na krytyce poczynań Hoovera wyrósł Roosevelt, przewodzący Partii Demokratycznej. Rzucano hasła redukcji o 25% wydatków, zrównoważonego budżetu itp. To dało zwycięstwo i zaprzysiężenie w 1933 roku, ale jak się miało okazać były to tylko mrzonki których nie zrealizowano. Zaczęto od urlopu od bankowości, przejęto prywatne zasoby złota, ustalono odgórnie jego cenę, zerwano z parytetem złota, przy 3 mld USD dochodów, zaproponowano w New Deal 10 mld USD wydatków. W latach 1933-1936 wydatki wzrosły o 83%, a dług o 73%. Powołano do życia SCA rządową agencję ubezpieczenia społecznego, uchwalono Agricultural Adjustment Act AAA próbując nadzorować produkcję rolniczą odgórnie, powołano National Recovery Administration NRA, próbowano regulować ceny. Wszystkie te działania owocowały kolejnymi spadkami produkcji. Najwyższa stawka podatku dochodowego sięgnęła 90%. Programami rządowymi takimi jak WPA Works Progress Administration próbowano ratować zatrudnienie, ale było to zupełnie bezskuteczne generując kolejne regulacje, socjalne wsparcie i rozdawnictwo kosztem coraz większych podatków duszących przedsiębiorczość. Taki budżet WPA tylko w 59% kierowany był na pensję, resztę przeżerała jego administracja. Sąd Najwyższy ku niezadowoleniu Roosvelta pozbawiał mocy prawnej takie tworzy jak NRA czy AAA, ale rząd dalej ingerował. Kolejne akty takie jak takie jak np. Ustawa Wagnera z 1935 r. otwierając drogę związkom zawodowym, a w efekcie bojkotom, strajkom i zakłóceniom produkcji, pchały produktywność w dół a bezrobocie w górę. W ciągu dwóch miesięcy 1937 roku wydajność rynku stali spadła z 83% do 35%. Czyniono kolejne wysiłki by zdzierać pieniądze z najbogatszych poprzez np. podatki "od zysków niepodzielonych". Polityka Hoovera podniosła krańcową stawkę podatku w 1932 roku z 24% do 63%, Roosevelt pchnął ją na niebotyczny poziom 90%. Wydawano coraz więcej pieniędzy, niestety przez lata nic to nie przynosiło, dopiero ożywienie handlowe w okresie II wojny światowej zaczęło uwalniać przedsiębiorczość. Jak widać tematem tej pracy jest polityka Hoovera po krachu na giełdzie i kolejne posunięcia Roosevelta, mamy więc koncentrację nie tylko na 1929 roku, ale głównie okresie 1929-1936 uświadamiając nam jak długo kryzys ten trwał i co go tak bardzo przeciągało. Dałem 6 gwiazdek ze względu na skrótowość i przede wszystkim brak głębszych opisów początkowych mechanizmów, które doprowadziły nas do kryzysu i ostatecznie Czarnego Czwartku na giełdzie. Warto się zapoznać z tą pracą, ale to nie jest studium kompletne.