Jesteśmy społecznością, która kocha książki

„Zmowa. IV rozbiór Polski”. Książka skupiająca się wyłącznie na kilku rzeczach. Pakcie Ribbentrop-Mołotow. Wojnie z Niemcami oraz Związkiem Radzieckim. Skomplikowanych stosunkach między oboma wymienionymi mocarstwami. Autor wykazał się niesamowitą skrupulatnością. Dzięki temu, że skupił się na stosunkowo wąskiej tematyce, mógł przedstawić ją niezwykle szczegółowo. Ustrzegł się również zbędnego w publikacjach historycznych subiektywizmu. Książka zawiera również mapy. Co jednak istotniejsze dla treści, znajdziemy w środku kopie dokumentów związanych z opisywanymi wydarzeniami. Najmocniejszą stroną „Zmowy” są dokładnie przedstawione stosunki polityczne między Niemcami i ZSRR. Jak również ich zamiary wobec Polski. Andrzej Leszek Szcześniak przybliża nam dyplomację obu mocarstw na przestrzeni długiego okresu. Obfitowała ona w dwuznaczności, nieufność, egoizm oraz wspólne interesy. Teoretycznie to wszystko zawsze przewija się w polityce zagranicznej. W tym przypadku jednak ogromna niepewność czyni rozmowy tych dwóch państw tak intrygującymi. Niekiedy czytelnik może odnieść wrażenie, że wystarczyłby inny dyplomata oraz inne decyzje ze strony Polski czy państw zachodnich. Wtedy tragiczny 1939 różniłby się od tego znanego nam. Innym razem fakty przemawiają za tym, że nasz kraj i tak stałby się ofiarą obu mocarstw. Niemniej jednak ta druga alternatywa podczas lektury rzadziej przewija się w myślach. Książka z obiektywnego punktu widzenia powinna zasłużyć na odrobinę wyższą ocenę od mojej. Jednak punktowe wybranie tematyki nie potrafi mnie zaciekawić aż do takiego stopnia jak dłuższe i bardziej rozbudowane publikacje. Kontekst wydarzeń był wprawdzie optymalnie nakreślony, jednak wolałbym szerszą perspektywę. Dobrze, że autor zebrał w jednym miejscu różne dokumenty oraz wypowiedzi istotnych postaci. Jednak ostatecznie jest tego niewspółmiernie dużo jak na tak cienką publikację. Ostatecznie Szcześniak nie włożył wiele od siebie. Próżno by szukać w tej książce tezy, podsumowania, wniosków. W tym przypadku nie mowa o zaniedbaniu, ale raczej o niemożności odgórnie narzuconej przez tematykę. Jednak fakt, że coś rozumiem, nie sprawia, iż publikacja stanie się dla mnie ciekawsza. „Zmowę. IV rozbiór Polski” mogę polecić historykom lubującym się w okresie II wojny światowej. Zwłaszcza tym, których w szczególności ciekawi polski kontekst.