Grażyna Jonkajtys-Luba

Grażyna Maria Jonkajtys-Luba, urodzona w rodzinie nauczycielskiej. W dniu wybuchu II wojny światowej była uczennicą klasy maturalnej miejscowego liceum ogólnokształcącego. We wrześniu 1939 r. najstarszy jej brat, Bronisław, uczeń Szkoły Podchorążych Piechoty, został zastrzelony przez bolszewików w czasie próby przejścia w grupie żołnierzy polskich na Litwę. Ojciec jej, Hieronim Jonkajtys, aresztowany przez NKWD w październiku 1939 r., zaginął bez wieści w więzieniach ZSSR. Wraz z matką i rodzeństwem w kwietniu 1940 r. została deportowana do Północnego Kazachstanu. W ciągu 6 lat zesłania wykonywała różne prace polowe w kołchozie: wyrabiała cegły, pasła świnie, a przede wszystkim murowała piece i remontowała budynki kołchozowe.
Po powrocie do Kraju w 1946 r., w październiku rozpoczęła studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Pracowała w warszawskich biurach projektów, kilka lat spędziła na pracy w ramach kontraktu „Polservice’u” w Ghanie i w Nigerii. Od 1990 roku często przebywała w Nowym Jorku, gdzie pracowała jako wolontariusz w Instytucie Józefa Piłsudskiego oraz w Stowarzyszeniu Weteranów Armii Polskiej w Ameryce; urządzała wystawy, wygłaszała odczyty oraz publikowała w miejscowej prasie polonijnej artykuły o problematyce syberyjskiej oraz o zabytkowej architekturze polskiej. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi RP, Medalem „Merentibus” Instytutu Józefa Piłsudskiego, Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP, Krzyżem Sybiraka. Przez wiele lat w Polsce włączała się w działalność społeczną na rzecz utrwalania pamięci i tradycji narodowej – odznaczona Medalem „Pro Memoria” oraz Krzyżem Obrońców Kresów Wschodnich II, współpracowała – w ramach zachowania pamięci historycznej – ze szkołami imienia Sybiraków w Augustowie oraz z Archiwum Akt Nowych.