Moralność mózgu. Co neuronauka mówi o moralności

Patricia Churchland jest filozofką, ale w rzeczonej książce znacznie rozszerza swoje kompetencje. Co więcej – robi to bardzo skrupulatnie, co działa z korzyścią dla edukacyjnych walorów publikacji. Churchland bada moralność, czyli problem par excellence filozoficzny, jednakże jej argumenty zawierają wnikliwe analizy wyników współczesnych badań naukowych. Autorka korzysta z osiągnięć neurobiologii, neuroendokrynologii, biologii ewolucyjnej, psychologii oraz etologii i badań porównawczych nad zwierzętami. Znaczna część książki jest poświęcona filogenetycznemu rozwojowi zachowań moralnych i prospołecznych. Treść całego wywodu uderza w wiele dogmatów zakorzenionych w europejskiej kulturze intelektualnej. Przykładem może być twierdzenie, że moralność zależy od znajomości abstrakcyjnych reguł postępowania i racjonalnego rozumowania, przy zupełnym braku znaczenia procesów emocjonalnych. Kolejnym jest antropocentryczny punkt widzenia zgodnie z którym moralność i tworzenie międzyosobniczego przywiązania są fenomenami wyłącznie ludzkimi, niespotykanymi nigdzie indziej w królestwie zwierząt. Amerykańska filozofka przedstawia tutaj spójną teorię zachowań moralnych, zgodnie z którą wyewoluowały one z troski organizmu o siebie oraz potomstwo, z czasem rozszerzając się na partnerów i osoby niespokrewnione. Ważną rolę pełni tutaj oksytocyna (OXT)– hormon neuropeptydowy, który w biegu rozwoju filogenetycznego pełnił rozmaite funkcje, aż w końcu został zaadaptowany do inicjowania zachowań prospołecznych i troski międzyosobniczej. Wydaje się, że ta publikacja powinna być szerzej dostępna – mogłaby nawet wejść w zakres materiału do nauczania w szkołach średnich, gdyż przedstawia wykorzenioną z przesądów i zabobonów, za to zgodną z naukowym obrazem świata i naturalizmem metodologicznym, wizję ludzkich zachowań moralnych.

Patricia Churchland jest filozofką, ale w rzeczonej książce znacznie rozszerza swoje kompetencje. Co więcej – robi to bardzo skrupulatnie, co działa z korzyścią dla edukacyjnych walorów publikacji. Churchland bada moralność, czyli problem par excellence filozoficzny, jednakże jej argumenty zawierają wnikliwe analizy wyników współczesnych badań naukowych. Autorka korzysta z...

Dla mnie, ciekawa i wartościowa. Wprawdzie sprowadza moralność do chemii i działania hormonów, ale może i tak jest? W każdym razie bardzo interesująca. Kolejna cegiełka do tezy, że człowiek to maszyna biologiczno - chemiczna. Warto przeczytać.

Dla mnie, ciekawa i wartościowa. Wprawdzie sprowadza moralność do chemii i działania hormonów, ale może i tak jest? W każdym razie bardzo interesująca. Kolejna cegiełka do tezy, że człowiek to maszyna biologiczno - chemiczna. Warto przeczytać.

Moralność mózgu to pozycja książkowa, w której autorka próbuje przytaczać biologiczne podstawy dotyczące funkcjonowania społecznego, zarówno wśród zwierząt jak i ludzi. Dostarcza informacji nt. hormonów takich jak oksytocyna i wazopresyna, a także ich wpływu na zachowanie m.in. opieka nad potomstwem. Ukazuje także, iż nie można wykazać związku przyczynowego między genami a zachowaniem. "Każdy system nerwowy zorganizowany jest tak by dbać o przetrwanie ciała, którego jest częścią".
W niektórych momentach autorka bardzo powierzchownie porusza się po zagadnieniu, nie rozważając go na głębszym poziomie, co daje poczucie niedosytu.
Autorka mimo, iż pisze książkę popularnonaukową nie odnosi się w sposób obiektywny do zagadnienia, co szczególnie jest widoczne w rozdziale: Moralność a religia. Brak rzetelnej dyskusji, a jedynie ukazanie własnych poglądów i opinii autorki.

Moralność mózgu to pozycja książkowa, w której autorka próbuje przytaczać biologiczne podstawy dotyczące funkcjonowania społecznego, zarówno wśród zwierząt jak i ludzi. Dostarcza informacji nt. hormonów takich jak oksytocyna i wazopresyna, a także ich wpływu na zachowanie m.in. opieka nad potomstwem. Ukazuje także, iż nie można wykazać związku przyczynowego między genami a...

Ktoś kiedyś powiedział, że nie ma szczęścia - jest tylko matematyka i wynikający z niej rachunek prawdopodobieństwa, a także - nie ma miłości jest tylko chemia oraz - nie ma cudów jest tylko fizyka.
Po przeczytaniu niniejszej pozycji dorzuciłbym do tej trójcy stwierdzenie, że nie ma moralności, jest tylko homeostaza napędzana biochemią organizmu ukształtowaną dziesiątkami tysięcy lat ewolucji.
A zatem - posiadamy moralność, czy tylko kopiujemy z pokolenia na pokolenie zachowania ułatwiające przetrwanie? A może jedno oznacza to samo co drugie?

Jeśli chcecie poznać szczegóły mechanizmów wpływających na kształtowanie się naszych relacji społecznych, to zapraszam do tej bardzo ciekawej lektury.

Ktoś kiedyś powiedział, że nie ma szczęścia - jest tylko matematyka i wynikający z niej rachunek prawdopodobieństwa, a także - nie ma miłości jest tylko chemia oraz - nie ma cudów jest tylko fizyka.
Po przeczytaniu niniejszej pozycji dorzuciłbym do tej trójcy stwierdzenie, że nie ma moralności, jest tylko homeostaza napędzana biochemią organizmu ukształtowaną dziesiątkami...

T książka nie jest w zasadzie o moralności, to bardziej takie czytadełko, wstęp do ogarnięcia Neuro-Psychologii. Człowiek uświadamia sobie, na jakich bzdurach opiera się Psychologia Freuda i Junga. Że modele osobowościowe, hipotezy mające opisywać części składowe świadomości. Rozbijają się o Neurobiologię.

Nie ma ID, nie ma Ego, Super Ego. Za to są - układ limbiczny, przysadka mózgowa itd. Książka jest dobrym wstępem do zrozumienia właściwego podejścia, do Psychologii w ogóle. Odejścia od poradników Motywacji i podobnych bzdur, a szukanie odpowiedzi w naukach takich jak Neurologia, Endokrynologia, Biochemia.

T książka nie jest w zasadzie o moralności, to bardziej takie czytadełko, wstęp do ogarnięcia Neuro-Psychologii. Człowiek uświadamia sobie, na jakich bzdurach opiera się Psychologia Freuda i Junga. Że modele osobowościowe, hipotezy mające opisywać części składowe świadomości. Rozbijają się o Neurobiologię.

Nie ma ID, nie ma Ego, Super Ego. Za to są - układ limbiczny,...

Kiedy sięgam po książkę popularnonaukową i coś w niej mi nie do końca leży, zawsze długo zastanawiam się, czy książka od samego początku taka jest, czy też nie podchodzi mi styl tłumaczenia i jego redakcja. „Moralność mózgu” jest pozycją bardziej naukową niż popularną, wymaga od czytelnika pewnego oczytania. Czytałem dość długo, z przerwami. Język wydaje się prosty i zrozumiały, ale tekst jest jakby bez polotu (tłumaczenie?),brak jest polemicznej werwy dobrych popularyzatorów nauki. Spodziewałem się jakiegoś wyraźniejszego stanowiska autorki w najważniejszych kwestiach dotyczących źródeł moralności i neurobiologicznych jej mechanizmów. Tytuł wyraźnie sugeruje, że rzecz będzie o biologicznych podstawach ludzkich postaw etycznych. Niby cała książka o tym jest, ale autorka dość niewyraźnie dotyka na przykład tematów ewolucyjnych. Owszem, obszernie omawia wpływ niektórych neuroprzekaźników (zwłaszcza oksytocyny i wazopresyny) na ludzkie i zwierzęce zachowania, ale częściej podkreśla obecny mechanizm neurochemiczny tych zachowań niż snuje domysły, dlaczego i kiedy mogły one wyewoluować. Gdzieś to między wierszami się pojawia, ale mało wyraźnie. Autorka bardziej skupia się na stanie obecnym niż na mechanizmach, które mogły zachowania moralne ukształtować, dokonuje przeglądu dzisiejszego stan wiedzy, nie deklaruje się, ku którym teoriom sama się najbardziej skłania. Przez taki dość asekurancki sposób pisania książka wydaje się chwilami nie do końca spójna. Nie odczuwa się wyraźnej, logicznej kontynuacji wątków z rozdziału na rozdział. Rozdziały można by czytać w dowolnej kolejności. Taki temat jak teoria umysłu praktycznie jest w książce tylko liźnięty, niemal zlekceważony a przecież niewątpliwie istotny dla rozważania kiedy pierwociny moralności mogły się pojawić. Praktycznie nigdzie nie pada konkretna definicja moralności czy zachowań moralnych. A od tego przecież zależy, czy daną teorię warto w ogóle rozpatrywać, czy nie. Fakt, że neuroprzekaźniki czy jakieś obwody w naszym mózgu wpływają na nasze zachowanie wiadomo od dawna. Ale jak to się ma do pojęcia moralności – tu autorka unika własnych deklaracji. Właściwie książkę należało by zacząć czytać od rozdziału siódmego, gdzie mamy przedstawione pewne dylematy dotyczące kilku generalnych reguł postępowania i ewentualnych odeń wyjątków. Dopiero tam możemy zastanowić się, jak szeroko lub wąsko rozumieć moralność i zachowania moralne. A to powinno znaleźć się właśnie na początku książki.
Teraz odrobina hejterstwa ;-)
Kiedy biorę do ręki czytadło, nie zwracam większej uwagi na drobne literówki czy błędy językowe. Nie to, że mi one nie przeszkadzają, ale… trochę się już przyzwyczaiłem, że wiele wydawnictw zleca korektę i redakcję komu popadnie, byleby taniej i szybciej wypchnąć tytuł na rynek. W przypadku tytułów popularnonaukowych oczekuję jednak wysokiego poziomu nie tylko tłumaczenia, ale i redakcji. Niestety w tekście sporo jest drobnych literówek, ale i znaczących błędów gramatycznych i stylistycznych. Nie brakuje również zdań, które… hmm… praktycznie są zupełnie niezrozumiałe. Poniżej kilka wybranych przykładów:
Str. 93: tu mamy dwukrotnie popełniony błąd praktycznie ortograficzny. Dwie łacińskie nazwy rodzajowe pewnego gatunku gryzoni zapisane są małą literą. To się rzuca w oczy.
Str. 135: Zdanie iście kuriozalne, którego nie sposób zrozumieć. „W biologii, jak dobrze wiadomo, krzywa ∩ [tu wstawiony jest znaczek odwróconego dużego U – krzywa dzwonowa??] - odnosząca się do maksymalnej efektywności – często nie osiąga ani minimum, ani maksimum.”
Zabawne twierdzenie, bo jeśli to krzywa dzwonowa to jak najbardziej ma maksimum. Absolutnie każda! Z kontekstu pobliskich zdań również trudno zawyrokować, co autorka miała na myśli.
Str. 171: „[…] gdy myszy nauczą się kojarzyć położenie z łagodnym kopnięciem prądu.” – zaskakujący kolokwializm nie pasujący zupełnie do skądinąd poważnej książki.
Str. 211; „[…] status społeczny dziedziczony jest w sposób matrylinearny, co oznacza, ze rodowód przechodzi z matki na córkę.” Rodowód to nie jest coś, co może przechodzić z kogoś na kogoś. Rodowodu również nie można dziedziczyć. Wiem, co autorka miała na myśli, ale tu albo poległa językowo ona, albo tłumacz. Albo oboje. A redakcja nie zauważyła ;-)
Podsumowując: „Moralność mózgu” nie jest pozycją, do której kiedykolwiek wrócę z miłą chęcią. Przeczytane, zaliczone, można odstawić na półkę a najlepiej sprzedać.
P.S.
Jeszcze jeden kwiatek…
Str. 204/205: „Zmiany te nie byłyby interesujące, gdyby nie fakt, że sygnał BOLD koreluje ze średnim poziomem aktywności komórek w tkance nerwowej, o rzędzie wielkości sięgającym mniej niż jeden milimetr sześcienny – w zależności od siły zastosowanego magnesu.”
Nie wiedziałem, że aktywność komórek można mierzyć w milimetrach sześciennych. Zapewne chodziło o rozdzielczość metody a nie samą aktywność. Kto poległ? Autorka, tłumacz, czy redakcja?

Kiedy sięgam po książkę popularnonaukową i coś w niej mi nie do końca leży, zawsze długo zastanawiam się, czy książka od samego początku taka jest, czy też nie podchodzi mi styl tłumaczenia i jego redakcja. „Moralność mózgu” jest pozycją bardziej naukową niż popularną, wymaga od czytelnika pewnego oczytania. Czytałem dość długo, z przerwami. Język wydaje się prosty i...

Książka została napisana przystępnym językiem. Pierwsza część zawiera przegląd myśli najważniejszych filozofów na temat natury umysłu. W kolejnych rozdziałach autorka mierzy się z takimi zagadnieniami jak:
- ewolucja moralności na przestrzeni ostatnich kilkuset tysięcy lat,
- związek pomiędzy postawami moralnymi a poziomem niektórych neuroprzekaźników w mózgu (opis zawężono głównie do oksytocyny),
- wpływ genów na postawy moralne,
- warunki kooperacji na przykładzie wybranych zagadnień teorii gier.

Po jej przeczytaniu czułem pewien niedosyt informacji, które potencjalnie można było zawrzeć w książce o takim tytule. Odniosłem wrażenie, że autorka niepewnie stąpa po nieco obcym dla niej gruncie genetyki i neurologii. Jej spostrzeżenia nie są zbyt odważne w porównaniu do innych autorów książek ewolucyjnego nurtu.

Jedną z zalet książki jest spora liczba odwołań do aktualnych wyników badań z ostatniego dziesięciolecia. Książkę polecam szczególnie tym czytelnikom, którzy nie zapoznali się jeszcze z popularnonaukowymi publikacjami Stevena Pinkera, Daniela Dennetta i Matta Ridleya.

Książka została napisana przystępnym językiem. Pierwsza część zawiera przegląd myśli najważniejszych filozofów na temat natury umysłu. W kolejnych rozdziałach autorka mierzy się z takimi zagadnieniami jak:
- ewolucja moralności na przestrzeni ostatnich kilkuset tysięcy lat,
- związek pomiędzy postawami moralnymi a poziomem niektórych neuroprzekaźników w mózgu (opis...

Dość dobrze napisana, czyta się przyjemnie, a treść przedstawiona jest przystępnie. Brakuje mi w niej kilku rzeczy, ale to wciąż całkiem niezła pozycja.

Dość dobrze napisana, czyta się przyjemnie, a treść przedstawiona jest przystępnie. Brakuje mi w niej kilku rzeczy, ale to wciąż całkiem niezła pozycja.