Do przeczytania tej książki podszedłem niejako z poczucia obowiązku i konieczności przed jaką postawił mnie historyczny kierunek studiów. Imię i nazwisko autora nie mówiło mi wówczas nic. Józef Wolski – nieżyjący już profesor historii starożytnej, członek Polskiej Akademii Nauk. Na wstępie patrząc po bogatej bibliografii, od razu rzuca się w oczy że autor jest znawcą tematyki bliskowschodnich imperiów tych czasów. Sporą część bibliografii stanowią jego wcześniejsze książki dotyczące Seleucydów, ale także Partów, Baktrów i Greków. Autor oparł się także na wielu pracach i opracowaniach swoich kolegów i koleżanek po fachu z Niemiec, Francji i innych krajów. Książka – wydana już zgoła ponad dziesięć lat temu, a mianowicie w 1999 przez wydawnictwo „The Enigma Press”, jest jak najbardziej dalej aktualna i używana jako pomoc dla studentów historii. Myliłby się ten kto uważałby że jest to praca o wyłącznie uniwersyteckim przeznaczeniu. Sięgnięcie po nią przez laików, czy miłośników historii jest jak najbardziej wskazane.
Wizualnie nie odstrasza. 121 stron treści, bogato okraszonymi ilustracjami, w twardej oprawie. Książka „Dzieje i upadek Imperium Seleucydów” porusza tematykę zazwyczaj pomijaną na lekcjach historii w szkołach, a także na studiach z powodu braku czasu. Z doświadczenia wiem że nauka o czasach zaczynających się śmiercią Aleksandra Wielkiego, skupia się na wymienieniu nowo powstałych państw, po czym przechodzi się już do tematyki Rzymu. Praca Józefa Wolskiego pozwala zapełnić tą białą plamę. Na rynku obecnie niewiele jest pozycji poruszających ten fragment historii. W porównaniu do książek o np. żydach, ich kulturze i historii które wręcz „zalewają” księgarnie, jest to zaledwie promil. Informacje o Seleucydach, można znaleźć zazwyczaj w większych zestawieniach takich jak encyklopedia, vademecum np.: Historia Starożytnych Greków autorstwa Benedetto Bravo lub różnych pracach o zabarwieniu czysto naukowym. Praca Józefa Wolskiego łączy w sobie zarówno dużą dawkę informacji jaki odniesienie do szerszego kontekstu historycznego. Dzieje i upadek Imperium Seleucydów czyta się bardzo dobrze i szybko, mimo ilości informacji historycznych. Czytelnik nie jest ich mnogością przytłoczony. Szybkość czytania potęguje duża czcionka która ułatwia odnalezienie się w tekście. Materiał został ujęty w jedenastu rozdziałach, dotarcie więc do konkretnej informacji nie stanowi więc problemu. Dodatkowo na końcu została dodana tablica chronologiczna z najważniejszymi wydarzeniami. Kolejną zaletą książki są zajmujące kilkadziesiąt stron ilustracje, zdjęcia eksponatów archeologicznych, plany budowli i mapy. Wszystkie bogato opisane stanowią idealne uzupełnienie informacji o polityce, wojnach i podbojach zawartych w tekście.
Od pierwszych stron książki uderza czytelnika styl pisania autora. Lekki, ale jednocześnie naukowy. We wprowadzeniu autor nakreśla sam sobie cel niniejszej książki: „przedstawienie na nowo historii Seleucydów, jako podmiotu procesu historycznego”. W toku czytania, czytelnik przekonuje się że udało się to autorowi w dużej mierze osiągnąć. Profesor Wolski pokazał czynniki i przyczyny upadku monarchii Seleucydów, w oparciu o bazę źródłową która jak sam zastrzega jest dość skąpa. Nie mniej jednak Autorowi udało się stworzyć bardzo dobrą syntezę dziejów tego państwa.
Profesor Wolski skupił się głównie na pokazaniu czynników politycznych w jednej spójnej całości. Opisy polityki państwa wewnętrznej i zagranicznej, porównania i odwołania do państw ościennych są prosto i czytelnie opisane. Mimo iż jest to zazwyczaj najważniejsza część Książki czy danego rozdziału i powinna być najszerzej i najdokładniej opisana to nie każdemu autorowi się to udaje. Nie dalej jak pół roku temu czytałem „Zaginione Królestwa” autorstwa Normana Davisa, autora który swoje książki adresuje do zwykłego niemającego z historią na co dzień do czynienia czytelnika. Autor ten w kilku rozdziałach nie ustrzegł się błędu podania za dużej liczby dat, nazwisk, przydomków, władców, na zbyt małej liczbie stron dotyczących danego zagadnienia. W efekcie czytelnik gubił się w tym natłoku informacji już po kilku akapitach. Tak było z rozdziałem o Królestwie na Skale. W Książce profesora Wolskiego tego typu problemów nie ma.
Ku mojemu zaskoczeniu, duży poziom szczegółowości charakteryzuje także sytuację społeczną w państwie Seleucydów na przestrzeni wieków. Autor trafnie zauważa że sam podbój nie rozwiązuje wszystkich problemów. Armie przychodzą i odchodzą a ludność zostaje. Państwo Seleukosa stało się spadkobiercom problemów nękających najpierw państwo perskie Achemenidów , oraz państwo Aleksandra wielkiego. Rychło się okaże że oprócz interwencji państw ościennych, kłopotów dynastycznych, to właśnie opór ludności miejscowej stanie się utrapieniem i przyczyną chylenia się ku upadkowi wielkiej monarchii Syryjskiej.
Interesujące są zwłaszcza opisy uzbrojenia i wyposażenia starożytnych armii. Ich różnice, porównania unaoczniają zmiany jaki zachodziły przez kilka wieków istnienia tego hellenistycznego molocha wśród państw starożytnych. W porównaniu do szeroko znanych i rozpowszechnionych wizerunków armii rzymskiej, greckiej lub ewentualnie egipskiej, wygląd i rynsztunek wojowników państwa Seleukosa wydaje się co najmniej egzotyczny. Czytelnikowi pomaga znacznie bogaty materiał ilustracyjny oparty na źródłach, zwłaszcza numizmatycznych. W prawdziwe zdumienie wprawiają opisy kampanii wojennych. Mimo iż opisy są w dużej mierze przeładowane faktami, czytelnik będzie potrafił się w nich odnaleźć. Tak było gdy czytałem opis kampanii prowadzonej przez Antiocha III przeciw Partom. Duże wrażenie zrobiła na mnie liczba uczestników wyprawy, zebranie ponad sześćdziesięciu tysięcy żołnierzy nie było łatwym zadaniem. Sam Aleksander ponad sto lat wcześniej prowadził armię prawie czterdziestotysięczną. Żołnierze mieli do pokonania ponad trzy tysiące kilometrów piasków pustyni, a mimo to morale było bardzo wysokie. Podobnych barwnych opisów i porównań w „Dziejach Upadku…” jest naprawdę dużo.
Moją szczególną uwagę zwróciły przypisy stosowane pod tekstem. Nie są to jałowe, odwołania do użytych książek w pracy, a dodatkowe informacje uzupełniające tekst. Czytelnik znajdzie wiele informacji z wielu pokrewnych historii dziedzin. Dużo można dowiedzieć się o stanie prac archeologicznych. Opisy miast, artefaktów i stanowisk badawczych często pomagają lepiej zrozumieć sytuację danego okresu.
Według mnie autorowi udało się połączyć w swojej książce zarówno garść informacji przydatnych historykowi, jak i łatwe i przystępne opisanie tych faktów tak aby zwykły laik także mógł się czegoś dowiedzieć. Tak jak pisałem wyżej, Książka „Dzieje i Upadek imperium Seleucydów” jest bardzo dobrą monografią poświęconą temu państwu i temu okresowi historycznemu. Ze swojej strony mogę wyrazić jedynie ubolewanie że prace tego typu powstają niezwykle rzadko, a jeśli już to przechodzą bez echa, ginąc w wysypie pseudohistorycznych nastawionych jedynie na zysk publikacji. Niezwykle trudno dostać dziś rzetelnie napisane monografie, a te które są można dostać już tylko w bibliotekach lub antykwariatach. Książka Profesora Wolskiego jest jedną z nich. Lektura ta zmienia sposób patrzenia na czasy starożytne, czasy wybitnych wodzów, wielkich mocarstw powstających i upadających raz po raz.
Podsumowując, szczerze polecam tę książkę każdej osobie chcącej poszerzyć swoją wiedzę dotyczącą starożytności.

Do przeczytania tej książki podszedłem niejako z poczucia obowiązku i konieczności przed jaką postawił mnie historyczny kierunek studiów. Imię i nazwisko autora nie mówiło mi wówczas nic. Józef Wolski – nieżyjący już profesor historii starożytnej, członek Polskiej Akademii Nauk. Na wstępie patrząc po bogatej bibliografii, od razu rzuca się w oczy że autor jest znawcą...