Tytuł oryginału, „Aino Folk-Tales” („Ludowe opowieści Ajnów”) lepiej oddaje charakter tej niewielkiej książeczki niż wersja polskiego wydawcy, mit kojarzy się z czymś bardziej rozbudowanym, obszerniejszym, i skoro Basil Hall Chamberlain użył określenia „folk-tales” a nie „myths” – powinno to być uszanowane. Zresztą z uwagi na wybitnie oralny charakter przekazywania większości z tych historii, tak na przestrzeni wieków jak i na fakt, że brytyjski uczony pozyskuje je sam, na własną rękę, podczas spotkań z Ainami – pioniersko, i jak się zdaje w ostatnim momencie kiedy można to było zrobić w ten sposób, dodatkowo uzasadnia taki a nie inny tytuł.
Wszystko, co zapisał tu rezydujący wiele lat w Japonii Chamberlain, pochodzi z bezpośrednich rozmów przeprowadzonych w 1886 roku (książka została wydana rok później). Jak się zdaje, pojawienie się tej pracy na polskim rynku (2010) zawdzięczamy wygaśnięciu praw autorskich do oryginału, wydana została bowiem w ruchu niemalże oddolnym, od sympatyków szeroko rozumianej historii i kultury Wysp Japońskich dla sympatyków.
Zawarte w niej opowieści dają nam pewne wejrzenie w stosunków proste, ale urokliwe i silnie oddziałujące na wyobraźnię (szczególnie dziecięcą) przekonania Ajnów odnośnie otaczającej ich przyrody i natury ludzkiej. Przypominają wszystkie inne opowieści tego typu, powstające od tysiącleci na obszarze całego świata, tak pod kątem poruszanych treści jak i formy. Choć dla laika, szczególnie tego obcującego jedynie z wygładzonymi, ocenzurowanymi wersjami mitów, takimi jak opracowanie Parandowskiego nt. bogów greckich, przaśność obyczajowa, wysoki poziom abstrakcyjności, a nawet absurdu – może być konsternujący. Motyw lisów, magii iluzji, przenikania się sfery sacrum i profanum, stosunkowo nieskomplikowane ujęcie wielu spraw natury obyczajowej, ma w sobie jakiś unikalny, pierwotny magnetyzm, który sprawia że czyta się o tym ze szczerą ciekawością, a najchętniej człowiek by po prostu posłuchał – wieczorem, przy ogniu, w jakiejś spokojnej zatoczce. Podczas lektury trzeba mieć świadomość że to tylko okruch kultury ajnoskiej. Jej fragment – tyle ile udało się autorowi pozyskać.
Ajnowie są (a raczej byli, bo silnie zmieszali się już z Japończykami, a wielu ich nie ma) bardzo oryginalnym narodem, znacząco odstającym od sąsiadów w regionie – tak pod kątem językowym jak i genetycznym. Chambarlain trafnie pisze we wstępie że przypominają „brodatych rosyjskich chłopów” – ich odmienna fizjonomia czyni z nich nie lada ciekawostkę i zarazem zagadkę antropologiczną. Co ciekawe, jednym z pierwszych badaczy jacy zajmowali się Ajnami był Bronisław Piłsudski, brat Marszałka; spędził trochę czasu na Sachalinie i Hokkaido, spłodził tam potomstwo, dokonywał rejestracji dźwiękowych języka wyspiarzy, pozostawił po sobie bogate zapiski, mało tego: Ruscy postawili mu pomnik (patrz: National Geographic, nr 12 (51), grudzień 2003 – tekst Andrzeja Mellera i biogram badacza na polskiej Wikipedii).

Każdy tekścik zamieszczony w książce autor kończy informacją czy opowieść została odtworzona z pamięci, czy też słowo w słowo przetłumaczona, tak jak ją usłyszał (rzecz jasna te pierwsze brzmią lepiej, są stylistycznie ugładzone i bardziej przemyślane konstrukcyjnie – cóż, przewaga piszącego nad mówiącym).

Fragmenty do poprawki:
str. 12 – ostatnie zdanie na stronie jest jakieś przekombinowane... sens zrozumiały, ale nie jest to jednak poprawnie sformułowana myśl; str. 24 – ostatnie słowo opowiastki to „spodziewało”, a powinno być „spodziewano”; str. 41 – jest „dostałyśmy” a powinno „dostaliśmy”; str. 59 – jest „ludzie” zamiast „ludziom”; str. 124 – „po tym, jak zostanę utopię się w jej wodach” – trzeba poprawić na „zostanę utopiony” albo usunąć „zostanę”; poza kwestiami stricte technicznymi, w tekście jest bład opowiadającego Ajnosa (albo powstały podczas tłumaczenia), na str. 96 jest „teraz [w chwili waszego przybycia] panuje tu wiosna”, na 98 pada z ust kobiety „trafiliście tutaj latem” – są to informacje względem siebie sprzeczne.

Niekonsekwencja z jaką tłumaczka stawia kropki w zdaniach ujętych w nawias jest wprost zadziwiająca – bo dwa sposoby potrafią ze sobą sąsiadować i występować naprzemiennie, a niekiedy zwyczajnie zapomina o przyciśnięciu klawisza nad prawym altem.
Są dwie szkoły – stawiania kropki wewnątrz nawiasu i poza nim. Częściej spotyka się tę drugą wersję – niezależnie jednak od tego jak się komu bardziej podoba, dobrze byłoby zdecydować się na jeden sposób.

Poza tym przekład pani Adrianny Wosińskiej wydaje się dobry. Oryginalne teksty są bardzo proste, przystępne i nie stwarzają raczej trudności translatorskich, a tłumaczka dobrze oddała ich ducha. (W książce pod redakcją tejże pani – „Spojrzenia. Japonia według Zachodu, Zachód według Japonii” znajduje się tekst pt. „Basil Hall Chamberlain i Lafcadio Hearn – ich dwie Japonie”, w którym można trochę poczytać o postaci brytyjskiego japonisty i o tym jak Kraj Kwitnącej Wiśni działał mu na nerwy).

Tytuł oryginału, „Aino Folk-Tales” („Ludowe opowieści Ajnów”) lepiej oddaje charakter tej niewielkiej książeczki niż wersja polskiego wydawcy, mit kojarzy się z czymś bardziej rozbudowanym, obszerniejszym, i skoro Basil Hall Chamberlain użył określenia „folk-tales” a nie „myths” – powinno to być uszanowane. Zresztą z uwagi na wybitnie oralny charakter przekazywania...