Niezbędnik inteligenta - „Religie świata”

Jak zawsze poradniki czy niezbędniki z Polityki reprezentują co najmniej przyzwoity poziom nie inaczej jest tutaj. Pozycja ta nie ma pretensji do bycia kompendium, jest raczej zbiorem różnych artykułów w temacie rozmaitych religii, z dominującą tematyką chrześcijaństwa. Jak każda praca zbiorowa jest nierówna i pewne artykuły, wydały mi się średnio interesujące, żeby nie powiedzieć mdłe (jak choćby ten o Auschwitz). Ogólnie całe wydanie na plus, czegoś nowego się jednak dowiedziałem, a przy okazji doceniam, że zamiast ponownie wałkować oczywistości, redaktorom chciało się poszukać rzadszych i mniej eksploatowanych tematów z zakresu religii.

Jak zawsze poradniki czy niezbędniki z Polityki reprezentują co najmniej przyzwoity poziom nie inaczej jest tutaj. Pozycja ta nie ma pretensji do bycia kompendium, jest raczej zbiorem różnych artykułów w temacie rozmaitych religii, z dominującą tematyką chrześcijaństwa. Jak każda praca zbiorowa jest nierówna i pewne artykuły, wydały mi się średnio interesujące, żeby nie...

Przede wszystkim, autorem przeważającej części tekstów z tego tomu jest Adam Szostkiewicz, co dla jednych może być czynnikiem zachęcającym, dla innych wręcz przeciwnie, jeszcze innych zaś pozostawić obojętnymi. Ja początkowo zaliczałem się do tej ostatniej grupy, ale gdy pod którymś już z kolei tekstem widziałem nazwisko tego samego autora, zaczęło mnie to do pewnego stopnia irytować i zadawałem sobie pytanie, dlaczego w zasadzie „Polityka” nie wydala po prostu autorskiej książki Adama Szostkiewicza o religiach, ewentualnie dlaczego nie wydała tomu pod jego redakcją, wyraźniej zaznaczając w ten sposób kto jest autorem znakomitej większości artykułów?

Tom nie trzyma na pewno jednego poziomu; zdecydowanie najlepiej wypadają artykuły na temat katolicyzmu i protestantyzmu, obszernie reprezentowany jest też judaizm, choć artykuł Mariana Turskiego na temat Mojżesza Majmonidesa ma poziom nieledwie wypracowania niezbyt lotnego licealisty. Zresztą, równie wielkim rozczarowaniem okazuje się skoncentrowany na katolicyzmie tekst na temat relacji państwo-Kościół, nie byle jakiego przecież autora jakim jest Ludwik Stomma. Religie azjatyckie reprezentowane są stosunkowo słabo, artykuł na temat hinduizmu autorstwa Krzysztofa Mroziewicza ma wręcz momentami ton nadmiernie frywolny - by nie powiedzieć że niepoważny. Po macoszemu potraktowano też konserwatywne prawosławie, poświęcając mu zaledwie jeden tekst – rzetelnie przygotowany, ale ograniczony do wycinkowej kwestii utworzenia po I wojnie światowej polskiej Cerkwi. Z tzw. „wielkich” religii pominięto zupełnie japoński sintoizm. Nie ma też ani jednego tekstu o wierzeniach pogańskich i synkretyzmach chrześcijańsko-pogańskich oraz islamsko-pogańskich. Pozytywnym zaskoczeniem było dla mnie natomiast, że redaktorzy tomu nie ograniczyli się do religii historycznie już utrwalonych, ale wzięli też pod lupę buddyzm na Zachodzie oraz ruch Nowej Ery (choć w tym drugim przypadku, Mirosław Pęczak napisał artykuł na podstawie jednej, powszechnie dostępnej książki polskiej autorki). Mając na uwadze liberalny profil redakcji, nie jest zaskoczeniem że sporo miejsca poświęcono zagadnieniom takim jak dialog międzyreligijny, dialog z niewierzącymi, tzw. „nowy ateizm”, socjobiologiczna i neurologiczna interpretacja religii itp. Kwestie te omawiane są zazwyczaj na wysokim poziomie, choć już artykuł na temat odbicia się na religii (chrześcijańskiej i żydowskiej) ludobójstwa na Żydach w czasie ostatniej wojny światowej to już czyste wodolejstwo – od czasu pamiętnych esejów Tomasza Gabisia na łamach „Stańczyka”, nikt w Polsce nie powiedział (i raczej już nie powie, biorąc pod uwagę obecne regulacje kodeksu karnego) na ten temat nic ciekawszego.

Plusem tomu są na pewno liczne odniesienia do wydarzeń znanych z doniesień prasowych z ostatnich lat, co zazwyczaj trudno znaleźć w opracowaniach stricte naukowych. Lektura na dłuższą metę jest jednak męcząca z powodu zdominowania wydawnictwa przez jednego w zasadzie autora, liberalna perspektywa redakcji momentami działa na nerwy (np. w tekstach o islamie),a poziom merytoryczny całości bynajmniej nie zwala z nóg. Zdecydowanie więc, można te dwadzieścia złotych wydać lepiej.

Przede wszystkim, autorem przeważającej części tekstów z tego tomu jest Adam Szostkiewicz, co dla jednych może być czynnikiem zachęcającym, dla innych wręcz przeciwnie, jeszcze innych zaś pozostawić obojętnymi. Ja początkowo zaliczałem się do tej ostatniej grupy, ale gdy pod którymś już z kolei tekstem widziałem nazwisko tego samego autora, zaczęło mnie to do pewnego...

Miałam nawet tego numeru nie czytać, spodziewając się tego mniej więcej tego samego co zawsze zestawu informacji, a tymczasem są to artykuły pisane czasem z zaskakująco dla mnie nowych punktów widzenia.
Głównie pan Szostkiewicz, ale nie tylko.

Miałam nawet tego numeru nie czytać, spodziewając się tego mniej więcej tego samego co zawsze zestawu informacji, a tymczasem są to artykuły pisane czasem z zaskakująco dla mnie nowych punktów widzenia.
Głównie pan Szostkiewicz, ale nie tylko.