Tak zwane Państwo Islamskie, gdyż ten przerażający twór z faktycznym państwem nie ma nic wspólnego, to zagadnienie bardzo skomplikowane i wielowymiarowe. Tym bardziej muszę więc wyrazić szacunek dla autora recenzowanej książki, gdyż zarówno podtytuł pierwotny („The Rise of ISIS”), jak i jego tłumaczenie na nasz język („Geneza Państwa Islamskiego”), doskonale odzwierciedla zawartość książki, obiecując czytelnikowi dokładnie to i nic poza tym: zajmujący opis genezy tego makabrycznego dziwadła. Żądni sensacji czytelnicy, którzy szukają przytłaczających brutalnością opisów funkcjonowania ISIS lub szczegółowej chronologii kampanii militarnych mogą się poczuć rozczarowani, jednakże nie jest to w żadnym przypadku zarzutem z mojej strony. Zaciekawiony tytułem sięgnąłem po książkę Warricka i otrzymałem dokładnie to, czego oczekiwałem.

Warrick jest, o ile dobrze się zorientowałem, dziennikarzem pracującym dla szanownego „Washington Post”. I trzeba przyznać, że nietrudno jego umiejętności warsztatowe zauważyć – teoretycznie mówimy o reportażu i literaturze faktu, jednakże zarówno wyśmienity styl, jak i zdolność podtrzymywania napięcia sprawiają, że książka mogłaby spokojnie powalczyć z dobrymi kryminałami. Warrick potrafi doskonale opowiadać, żaden, nawet najmniejszy fragment książki nie jest niepotrzebnie rozwleczony czy nie prowadzi donikąd, cóż, książkę czyta się po prostu wyśmienicie. Nie dziwią również różnorakie nagrody, jakie Warrick za nią otrzymał, bo to literatura faktu bardzo wysokich lotów.

Pod względem treści jest również bardzo dobrze. Warrick nie skupia się na niepotrzebnych szczegółach, nie dryfuje w kierunku zbędnych rozważań, po prostu przedstawia w bardzo zajmujący sposób genezę tej ekstremistycznej organizacji. Skupia się przy tym w dużej mierze na historii jednego człowieka, niejakiego Az-Zarkawiego, opisując skrótowo jego pochodzenie, jego motywacje oraz czyny. Działania Az-Zarkawiego stanowią treść mniej więcej 2/3 książki, dopiero wtedy pojawia się w ogóle coś takiego, jak Państwo Islamskie. Dlatego właśnie wspomniałem na początku o znaczeniu tytułu książki – to nie jest szczegółowa analiza samego ISIS, lecz próba zrozumienia, skąd się ono w ogóle wzięło.

Trudno cokolwiek książce Warricka zarzucić. Można oczywiście deliberować nad tym, na ile książka napisana przez Amerykanina może być w tym kontekście obiektywna, ale sądzę, że Warrick spisał się tutaj całkiem nieźle. Nie brak krytycznych uwag wobec Stanów Zjednoczonych, autor bezlitośnie punktuje Amerykanów pod względem błędów, których dopuszczali się nagminnie w Iraku i nie tylko. Z pewnością podobna książka autora z innego kraju mogłaby wprost pęcznieć od krytyki wobec USA, ale cóż, nie jest źle. Za pewną słabość książki uważam natomiast trochę zbyt pozytywny jak na moje oczekiwania obraz jednej z ważnych postaci, króla Jordanii. Nie znam oczywiście tematu na tyle, by móc sypać kontrdowodami z rękawa, ale nie sądzę, by tenże król różnił się diametralnie od pozostałych satrapów z regionu Bliskiego Wschodu. W książce Warricka natomiast niejaki Abd Allah (jeśli nie przekręcam) to niezwykle światły, troszczący się dobrobyt obywateli, honorowy i Bóg wie jeszcze jaki człowiek. Być może, ale trochę moim zdaniem Warrick tu przesadził.

Wadą pomniejszą, o której jednak myślę warto wspomnieć, jest brak szerszej perspektywy. Spodziewałem się trochę głębszej analizy tego, co dzieje się aktualnie na Bliskim Wschodzie, gdyż książka o ISIS stanowi do tego doskonały pretekst. To prawda, Warrick wspomina w kilku zdaniach o niezwykle ważnej umowie Sykes-Picot, pisze też jak wspomniałem wyżej o błędach Amerykanów, jednak odczuwałem tutaj pewien niedosyt, bo chciałbym, aby Warrick pogrzebał w historii trochę głębiej (czytaj: w dawniejszych jeszcze czasach) i zatrzymał się nad tym arcyważnym zagadnieniem na dłużej. W mojej opinii tylko w ten sposób można zrozumieć problematykę obecnej sytuacji w pełni. Ale zapewnie Warrick obawiał się, że w ten sposób może ugrzęznąć w coraz głębszych pokładach historii i po prostu zbyt daleko odejść od konkretnego przedstawienia tematu.

To jednakże wady niewielkie, biorąc pod uwagę zarówno umiejętności warsztatowe autora, jak i książkę jako całość. To dzieło godne polecenia dla każdego, kto chciałby w jakiś sposób pojąć, skąd nagle, w dziwnej pustce, pojawiło się w wiadomościach coś takiego jak ISIS, składające się z dziesiątek tysięcy szaleńców, mordujących na lewo i na prawo co popadnie.

Tak zwane Państwo Islamskie, gdyż ten przerażający twór z faktycznym państwem nie ma nic wspólnego, to zagadnienie bardzo skomplikowane i wielowymiarowe. Tym bardziej muszę więc wyrazić szacunek dla autora recenzowanej książki, gdyż zarówno podtytuł pierwotny („The Rise of ISIS”), jak i jego tłumaczenie na nasz język („Geneza Państwa Islamskiego”), doskonale odzwierciedla...