Julian Tuwim to autor, który uwielbiał gry słowne, zwielokrotnienia znaczeń jednego wyrazu przez inne i którego twórczość charakteryzuje się błyskotliwym, giętkim językiem i niebywałą kulturą słowa. Czego (być może) nie wiecie o autorze „Kwiatów polskich"?

1. Znamię na policzku miało duży wpływ na jego życie

Tuwim na większości zdjęć ukazywany jest z prawego profilu. Nie bez powodu. Na zdjęciach en face widoczne jest jego znamię na lewym policzku. Matka Juliana, Adela Tuwimowa, widziała w znamieniu przekleństwo losu. Udawała się z synem do wróżek, chciała też poddać go operacji. Sam poeta przyznawał, że znamię miało duży wpływ na jego życie. Od najmłodszych lat czuł się naznaczony i inny niż wszyscy. Pisał o tym m.in. w listach do swojej siostry. „Kto wie, czy z twojego Julka pozbawionego tej cechy szczególnej wyrósłby poeta… Powiem ci, że na pewno nie. Wyrosłem w poczuciu upośledzenia i krzywdy osobistej jaką los mi sprawił i to stało się macierzystą glebą mojej poezji„ - czytamy w korespondencji.

Tzw. myszka na jego policzku mogła być też, zdaniem niektórych, powodem, dla którego w młodości krył się w murach swojego mieszkania oraz agorafobii, z którą autor „Lokomotywy” zmagał się w latach późniejszych.

2. Cierpiał na agorafobię - lęk przed otwartą przestrzenią

Agorafobia, czyli lęk przed otwartą przestrzenią, dotknęła poetę w dużym stopniu. W pewnym momencie Tuwim mógł przemieszczać się po mieście jedynie taksówkami i w towarzystwie swojej żony. Miał lęk przed przebywaniem na otwartej przestrzeni, wyjściem z domu, do sklepu, a także przed tłumem i miejscami publicznymi.

Ten uwielbiany przez kolejne pokolenia autor literatury dziecięcej, tekstów kabaretowych, zabawnych piosenek, dowcipów, znany ze swojego świetnego humoru i pełnej polotu satyry zmagał się jednak nie tylko z agorafobią. Cierpiał także na inne zaburzenia nerwicowe, nerwicę wegetatywną, depresję i uzależnienie od alkoholu.

3. Interesował się demonologią, planował też stworzenie wielkiej monografii szczurów

Tuwim rozwijał swoje zainteresowania z wielką pasją, a interesował się m.in… demonologią. W 1924 roku, gdy był już znanym lirykiem, wydał antologię pt. „Czary i czarty polskie". Dał się w niej poznać jako niebywały kolekcjoner, amator białych kruków, magazynów starożytności, antykwarni i wszystkiego, co rzadkie, dziwne i tajemnicze. Wypisy czarnoksięskie, które stanowią część książki są próbą antologii polskiej literatury magicznej. Zawierają m.in. przedruki z rzadkich dzieł, stanowiących często białe kruki, a przez to szerszemu ogółowi bliżej nieznane.

Domowa „czarcia" biblioteka Tuwima liczyła ponoć ponad 1000 tomów. Miał też ponoć bibliotekę szczurologiczną i planował stworzenie wielkiej monografii poświęconej tym gryzoniom.

Pasja leksykograficzna poety znalazła upust także w „Polskim słowniku pijackim". Dla jednego słowa „pijak” znalazł w niej 135 wyrazów bliskoznacznych. Napisał także m.in. „Pegaz dęba, czyli panopticum poetyckie", w której zawarł znalezione przez siebie w dawnej prasie i księgach kurioza oraz ciekawostki poetyckie. Przywołał w niej szereg niebanalnych palindromów, kunsztownych rymów, zadziwiających kalamburów i innych absurdalnych językowych wynalazków.

4. Jest autorem znanych i powszechnie używanych dziś powiedzeń

„Miłość ci wszystko wybaczy” to nie tylko tytuł wiersza Tuwima, ale zarazem największy przebój Hanki Ordonówny, który na dobre zadomowił się w naszej kulturze. Do znanych powiedzeń poety należy też m.in. „Żyj tak, aby twoim znajomym zrobiło się nudno, gdy umrzesz” czy „Radio to cudowny wynalazek! Jeden ruch ręki - i nic nie słychać”. Tuwim był jednak autorem wielu innych, humorystycznych cytatów i aforyzmów. Oto niektóre z nich, które wybrali użytkownicy lubimyczytać.pl:

„Błogosławieni ci, którzy nie mając nic do powiedzenia, nie oblekają tego faktu w słowa", „Jaka to oszczędność czasu - zakochać się od pierwszego wejrzenia", „Mężczyzna pozostaje zazwyczaj bardzo długo pod wrażeniem, jakie zrobił na kobiecie", „Pesymista: optymista z praktyką życiową", „Gdy ci coś wpada do oka, pamiętaj, że to odrobina kosmosu", „Rodzynka, stroskane winogrono".

5. Tłumaczył dzieła innych twórców m.in. na język esperanto

Choć Tuwim znał kilka języków nie uważał się za poliglotę. Mimo to tłumaczył poezję francuską, niemiecką, łacińską czy rosyjską. Przekładał na język polski m.in. dzieła Rimbauda, Horacego, Majakowskiego, Pasternaka i Błoka. Niezwykle wysoko cenił sobie twórczość Puszkina. Przez kilka lat tłumaczył „Eugeniusza Oniegina", ale je zarzucił - ponoć po wielu tygodniach pracy nad jedną linijką. Choć był wielkim znawcą twórczości tego poety nie uważał się za specjalistę w tej dziedzinie. Nie uważał się za puszkinistę, ale tłumacza Puszkina. Postrzegał siebie natomiast jako gogolistę. Jego zdaniem język rosyjski był jak gdyby umyślnie stworzony dla poezji.

Tuwim znał także język esperanto i to właśnie w tym języku zadebiutował jako tłumacz. Jako pierwszy przełożył wiersz Leopolda Staffa na esperanto. Potem tłumaczył na ten język także utwory Juliusza Słowackiego, Kazimierza Przerwy-Tetmajera i Artura Rimbauda.

Samego poetę możemy lepiej poznać m.in. za sprawą książki pt. „Tuwim. Wylękniony bluźnierca” autorstwa Mariusza Urbanka. Jak pisze autor biografii, „nazywano go księciem poetów, jego debiut porównywano do debiutu Adama Mickiewicza, a dzieło jego życia „Kwiaty polskie" zestawiano z „Panem Tadeuszem".”

Twórczość Tuwima tłumaczona jest na wiele języków. Jego słynną „Lokomotywę” poznają m.in. najmłodsi anglojęzyczni czytelnicy. Książka stała się m.in. częścią serii wydawniczej – XX-wiecznej Klasyki dla Dzieci (20th-century Children’s Classics) angielsko-amerykańskiego wydawnictwa Thames & Hudson.

Lubicie twórczość autora „Ptasiego radia"? Jakie jego wiersze najbardziej przypadły Wam do gustu?

[pr]