Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Sporo osób uważa, że historycy są trochę towarzystwem wzajemnej adoracji – niby się spierają, kłócą o szczegóły, ale ogólnie w większości spraw są zgodni. Lektura książek Hansa Delbrücka szybko wyprowadza z tego błędu. Autor ten dosyć dawno, bo już jakieś sto lat temu, postanowił obalić większość poglądów swoich kolegów. I to w sposób dosyć dosadny, nie unikając słów, których użycie nie przystoi XIX-wiecznemu dżentelmenowi. Ale H. Delbrück był przede wszystkim żołnierzem i to jest widoczne na każdej stronie jego książki. Nie lubił ględzenia – wszystkie jego analizy są krótkie i zwięzłe, a w sytuacji, gdy nie miał nic do dodania do ogólnego stanu wiedzy… potrafił zwyczajnie temat pominąć, nawet jeżeli mowa była o najważniejszych bitwach historii! Z drugiej strony, gdy jakiś szczegół uznał za ważny, uparcie drążył i drążył... Był również absolutnie bezkompromisowy – po przyłapaniu jakiegoś kronikarza na pomyłce, zupełnie tracił zaufanie do całej relacji. Jego doświadczenia wojenne miały ogromny wpływ na całą analizę, którą napisano z punktu widzenia pruskiego piechura. Jako doświadczony żołnierz mógł wprawdzie wiele spraw ocenić lepiej, jednak uparcie stosował porównania do swoich czasów, nie rozumiejąc, że realia epok „nieco” od siebie odbiegają. Muszę przyznać, że przeczytałem jego książkę z dużym zainteresowaniem, gdyż lubię autorów kontrowersyjnych, a ktoś kto bezwzględnie (i raczej słusznie) odrzuca nie tylko tezy o milionach Persów, ale i o posiadaniu przez nich jakiejkolwiek przewagi liczebnej (!) na pewno ich nie uniknie, ale przez błędy warsztatowe i rzeczowe (np. kardakowie, perski odpowiednik hoplitów, zostali uznani za jakieś plemię, po czym autor stwierdził, że Persowie piechoty innej niż łucznicy nie mieli) i trudny styl sprawiają, że traktuję „Antyczną sztukę wojenną” jako ciekawostkę, którą można przeczytać – ale głównie po to, żeby zrozumieć jak wiele się przez ostatni wiek nauczyliśmy o historii.