Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Wprawdzie tytuł tej książki został chyba nadany nieco na wyrost, ale jest faktem, że Armenia i Ormianie odegrali w dziejach świata rolę naprawdę doniosłą. Lang prezentuje w tej pracy wybrane epizody z dziejów tego kaukaskiego narodu. Początkowo snuje opowieść o najstarszych przodkach Ormian: o ludziach pierwotnych, pierwszych rolnikach, państwie Urartu i wreszcie o powstaniu monarchii Artaksydów, a więc pierwszego królestwa Armenii. Taką chronologiczną narrację prowadzi Autor właściwie do początków drugiego tysiąclecia po Chrystusie, gdyż potem omawia już tylko swoisty fenomen, jakim było królestwo Armenii Cylicyjskiej powstałe w okresie krucjat, a w rozdziale dwunastym (i ostatnim) losy Ormian XX-wiecznych. Po drodze jeszcze dwa rozdziały poświęca na kulturę i sztukę ormiańską. "Armenia. Kolebka cywilizacji" to praca oparta o obszerną literaturę przedmiotu, do której czasem pojawiają się w tekście odnośniki (choć nie ma systemu regularnych przypisów bibliograficznych). Pewną wadą książki jest czas jej powstania przypadający na istnienie Armeńskiej SRR, skutkiem czego mamy w książce parę pięknych socjalistycznych kwiatków, z których najwdzięczniejszy jest opis utworzenia Armenii Radzieckiej na s. 263. Jeśli idzie o wady, to można by się przyczepić do kilku miejsc w przekładzie, w których tekst polski brzmi bardzo niezręcznie, jakby Tłumacz nie do końca wiedział, o co chodzi. Teraz dla równowagi o zaletach książki. Przede wszystkim udało się Langowi ukazać miejsce Armenii w wielokulturowym świecie Kaukazu i Bliskiego Wschodu. Kultura armeńska nie tylko czerpała z Iranu, Bizancjum, czy świata arabskiego, ale też wiele elementów innym cywilizacjom przekazała. Dobrze, że Autor zaprezentował ten najczarniejszy okres w dziejach Ormian, jakim było tureckie ludobójstwo pod koniec XIX i na początku XX wieku. Praca niniejsza nie jest historią Armenii, ale dobrze naświetla najważniejsze moim zdaniem aspekty jej dziejów. Najwięcej miejsca poświęcił Lang okresowi starożytnemu (przeszło połowa treści),co zapewne zainteresuje tych czytelników, którzy szukają informacji o miejscu tego kraju w świecie wielkich antycznych imperiów. Tomasz Babnis