Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Powieść iworyjskiego pisarza, tworzącego po francusku, napisana jeszcze w 1968 roku. Rozgrywa się w w fikcyjnej Republice „Wybrzeża Hebanowego” oraz po części w sąsiednim państwie - Republice Nikinai już po uzyskaniu niepodległości przez większość państw afrykańskich, szczególnie dawny kolonii francuskich. Zapewne chodzi o ojczyste dla autora Wybrzeże Kości Słoniowej i Ghanę, ale równie dobrze fabuła mogłaby się toczyć w wielu ościennych krajach. Powieść bowiem przekazuje pewne prawdy uniwersalne, właściwe dla całego regionu, a w pewnym sensie i kontynentu. Narracje obejmuje ostatni okres życia tytułowego bohatera, potomka kacyków ze wsi Togobala regionu Horodugu, arbitralnie podzielonego przez mocarstwa kolonialne. I można powiedzieć, że fabuła obejmuje trzy zasadnicze problemy, a którymi borykają się postkolonialne społeczeństwa afrykańskie łączące się , przecinające i przeplatające ze sobą. Pierwszym z nich są lokalne dyktatury, z dożywotnimi prezydentami i jedynymi partiami i ideologiami przez nie głoszonymi, nierzadko „socjalistycznymi”. Drugi to erozja dotychczasowych więzi społecznych i opartych na nich wspólnot, gdzie władza kacyków miesza się z władzą komitetów partyjnych i naznaczonych przez nie organów pseudo-samorządowych a nowe i tradycyjne instytucje łącza się raczej personalnie, niż organizacyjnie. Trzecia płaszczyzna, na której rozgrywa się książka, to życie Iworyjczyków, wywodzących się z różnych plemion i tradycji religijnych (w tym przypadku muzułmańskich i animistycznych). I niewątpliwie ostatni wątek jest najciekawszy dla czytelnika. Wizja życia społeczności interioru, z jednej strony praktykującej islam, a z drugiej hołdującej fetyszom i totemom, duchom i zanimizowanym postaciom zwierząt pociąga barwnymi opisami, zwyczajami, postaciami marabutów i griotów, a zarazem odstrasza – brudem, smrodem, biedą oraz barbarzyńskimi praktykami na kobietach. Niepodległość spowodowała zmianę dotychczasowych kolonizatorów na nową, jedyna partię i jej przywódców. Kto się nie załapał – a w tym stanie tkwi 99% społeczeństwa - żyje z dnia na dzień. Wielkim atutem książki jest język, prosty i autentyczny. Autor arkansaską paletą barw, szerokim pędzlem wyczarowuje pejzaże z jaskrawych i nasyconych kolorów, żywe postacie postacie, ludzi, zwierzęta, domy, rytm i dźwięk, taniec, modlitwy i nagabywanie przekupniów. A także sny, tak ważne w tamtejszej kulturze. Znakomita, zapomniana i niedoceniana u nas powieść.