Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Obszerna monografia pióra Brigitte Hamann ma zgodnie ze swoim tytułem dwóch bohaterów. Pierwszym z nich jest Adolf Hitler, drugim natomiast miasto Wiedeń w ostatnich latach przed wybuchem I wojny światowej. Autorka w sposób niezwykle udany łączy wątki biograficzne z opisem sytuacji w monarchii Franciszka Józefa i jej stolicy. Podtytuł "Lata nauki pewnego dyktatora niezwykle trafnie wskazuje na to, że to podczas pobytu w Wiedniu przyswoił sobie Hitler niemałą część swych późniejszych pomysłów. Wysiłek Brigitte Hamann zasługuje na uwagę tym bardziej, że młodość przyszłego dyktatora III Rzeszy jest słabo uchwytna źródłowo (m.in. przez działania samego Hitlera, gdy stał się już znanym politykiem). Przed czytelnikami ukazuje się jednak niezwykle zaskakujący obraz. Oto młody Hitler nie wykazywał wcale tendencji antysemickich, a wręcz utrzymywał dobre stosunki z Żydami! Bardzo ciekawe są rozdziały, w których Autorka opisuje polityków i "filozofów", których działalność miała potem oddziałać na hitlerowski system totalitarny. Wszystko tylko potwierdza opinię, że przyszły Führer swoją wiedzę o świecie czerpał nie z życia, a tylko z książek i gazet. Interesująco zostały też przedstawione ostatnie lata monarchii habsburskiej rozdzieranej walkami socjalnymi i - zwłaszcza - narodowościowymi. Hamann szczególnie dokładnie omówiła działalność najbliższego ideologicznie Hitlerowi ruchu wszechniemieckiego. Powodowane przez jego członków zamieszki jako żywo przypominały realia Niemiec lat trzydziestych XX wieku. Panorama modernistycznego Wiednia (jakże do niej ten Hitler nie pasował!) odmalowana została także bardzo dobrze, choć może trochę zbyt dużo miejsca poświęcono w niej antysemityzmowi. Czarno-biały obraz tej problematyki daleki jest wszakże od prawdy. Można by odnieść wrażenie, że obraz ten wynika z przyjętych przez Autorkę założeń natury ideologicznej. To wszakże usterka nie najpoważniejsza i z całą pewnością książka "Wiedeń Hitlera" zasługuje na uważną lekturę. Tomasz Babnis