Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Czytając pochlebne opinie na temat książki oraz jej Autora, zamieszczone na tylnej stronie okładki oraz w odredakcyjnym wstępie, spodziewałem się dużo więcej. Tymczasem lektura opisu bitwy pod Lipskiem pióra D. Smitha mocno mnie zawiodła. Przede wszystkim, Autor nie zdołał utrzymać zapowiadanej we wspomnianym wstępie równowagi pomiędzy ukazaniem ogólnego obrazu batalii, a korzystaniem ze szczegółowych relacji pamiętnikarskich. Tym drugim oddał zdecydowanie palmę pierwszeństwa, wstawiając je do tekstu przy każdej możliwej okazji. Nie byłoby w tym może nic złego, gdyby nie odbywało się jednak kosztem partii syntetycznych i analitycznych, przedstawiających strategię, ruchy wojsk itp. Wspomniane przekazy pamiętnikarskie są w gruncie rzeczy bardzo do siebie podobne, ukazują głównie ogólny chaos zmagań widzianych z perspektywy zwykłego żołnierza czy oficera oraz przeżycia ludności cywilnej, opisywane przez mieszkańców Lipska i okolicznych wsi. Oddaje to obraz okrucieństwa wojny, ale utrudnia śledzenie całokształtu wydarzeń. Nadto Autor dobrał cytowane przekazy w sposób niekoniecznie wyważony. Dominują relacje niemieckich uczestników bitwy oraz miejscowej ludności cywilnej, znacznie już mniej przekazów francuskich, niewiele rosyjskich, trafiają się jeden czy dwa szwedzkie. Relacji polskiej nie odnajdujemy ani jednej. Taki sposób doboru wyjaśnić może częściowo fakt, iż D. Smith, przebywając wiele lat w Niemczech, miał okazję poznać język i zebrać stosowne materiały. Tym niemniej, sprawia to wrażenie nieprzyjemnie stronnicze. Dodajmy, iż wbrew zapewnieniom Wydawcy (zamieszczonym na tylnej stronie okładki),brytyjski Autor bardzo niewiele uwagi poświęca udziałowi w bitwie wojsk polskich. Jak już wspomniałem, wśród licznych zamieszczonych, nie znajdziemy ani jednej relacji polskiego uczestnika wydarzeń. O śmierci księcia Józefa Poniatowskiego (w końcu najwyższego rangą oficera poległego pod Lipskiem) na najbardziej obszerną wiadomość natrafiamy, paradoksalnie, w cytowanym liście jednego z niemieckich generałów. Sam Autor poświęca temu wydarzeniu marginalną wzmiankę, podobnie zresztą jak i zagładzie osłaniającego odwrót armii Napoleona korpusu polskiego. Obszernie rozwodzi się natomiast nad losami niemieckich sprzymierzeńców cesarza Francuzów, których oddziały częściowo przeszły w trakcie walk na stronę koalicji, częściowo dostały się do niewoli. Zapewne to kolejny skutek korzystania przez D. Smitha głównie ze źródeł i opracowań niemieckojęzycznych. Lektura książki pozwala przekonać się, iż poszczególne nacje mogą zupełnie inaczej przedstawiać te same wydarzenia historyczne, nawet jeżeli rozegrały się one przed dwoma wiekami i obecnie nie posiadają już bezpośredniego wymiaru politycznego.