Jesteśmy społecznością, która kocha książki

"Społeczność żydowska Staszowa w latach 1918-1939" pióra Pawła Skowrona to książka bardzo ambitna. Choć we wstępie autor pisze, iż niniejsza praca oparta jest na ubogich źródłach, i choć niewątpliwie ma rację, śmiem twierdzić, że praca ta jest bardzo obszerna i niezwykle szczegółowa. Paweł Skowron musiał wykonać bardzo żmudną i czasochłonną pracę w archiwach, by zebrać tak wiele materiału – i brawo mu za to! Ciężko jest mi podjąć się recenzji tej książki, gdyż niestety wykracza poza zakres moich zainteresowań i dostępu do źródeł. Ponadto wydaje mi się być monografią Staszowa, takim swego rodzaju spisem ewidencjonalnym społeczności Staszowa. Być może odnoszę mylne wrażenie, niemniej książka jest trudna do czytania. Nie zrozumcie mnie źle, książka jest ciekawa, ale trafia raczej w gusta osób o specjalistycznych zainteresowaniach. Moim zdaniem nie jest ona skierowana do przeciętnego czytelnika. Książka "Społeczność żydowska..." zawiera cenne informacje o bogatym życiu kulturalnym i politycznym opisywanej gminy żydowskiej podkieleckiego miasteczka. Czytając ją miejscami byłem zdziwiony taką bujnością życia ludzkiego, mnogością zainteresowań, zapatrywań i umiejętnościami organizacji swego życia umysłowego. Wydaje mi się czymś niesamowitym ilość różnych organizacji żydowskich, takich jak choćby Towarzystwa Dobroczynnego Kasy Bezprocentowej "Gemiłus Chesed" zajmujące się pomocą ubogim z gminy żydowskiej, czy też Towarzystwo Kursów Wieczorowych dla Robotników, co samo mówi za siebie. Tutejsi Żydzi czynnie uczestniczyli w życiu politycznym swej żydowskiej i polskiej społeczności, biorąc między innymi udział w zbieraniu funduszy na zakup ziemi w Palestynie, czy pisząc protesty do innych państw, które nie wywiązywały się z obietnic poczynionych wobec Żydów. Poznacie również próby polemiki i oporu wobec wzrastających w państwie polskim tendencji antyżydowskich, zwłaszcza ze strony Stronnictwa Narodowego. Z książki można dowiedzieć się jak społeczność Staszowa usiłowała radzić sobie z nieprzychylnym Żydom ustawodawstwem rządu II Rzeczpospolitej w sprawach gospodarczych. Fascynujące jest również to, gdy Paweł Skowron opisuje życie kulturalne tej gminy. Dowiecie się o czym rozprawiali na swych zebraniach – jak choćby o "Roli kobiety w dziełach Dostojewskiego". Paweł Skowron nie wahał się również opowiedzieć losu niektórych przedstawicieli społeczności staszowskiej w czasie wojny i po jej zakończeniu. Niestety, duża część mieszkańców Staszowa została wmordowana przez nazistów. Znajdziecie tutaj wiele innych cennych informacji. Jak już pisałem powyżej, książka jest ciekawa, ale jest trudna w odbiorze dla zwykłego czytelnika. Niewątpliwie wymaga szerszej wiedzy odbiorcy, aby mógł pojąć wszystko to, o czym pisał autor. Niemniej sądzę, że "Społeczność żydowska Staszowa w latach 1918-1939" jest warta uwagi.