Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Chyba żadna książka nie wywołała we mnie tak skrajnych wrażeń. Z jednej strony zachwyt, bo przeżyłem w Wesołej 30 lat, a i nadal jestem z nią związany. Brakowało mi więc wydawnictwa, gdzie mógłbym się dowiedzieć o różnych ciekawostkach związanych z miejscem zamieszkania i właściwie urodzenia. Właściwie, bo urodziłem się w Warszawie, ale od pierwszych dni zamieszkałem w Wesołej z rodzicami. I tu pełen szacunek dla autora i podziw, że udało mu się zebrać masę informacji i przedstawić je w formie pewnego rodzaju – jak to sam określa – gawęd. Chylę czoła do samej ziemi. Sporo się dowiedziałem. Owe gawędy były (nie wiem, czy wszystkie) pierwotnie publikowane w miejskiej, internetowej gazecie. I to jest przyczyna, dla której nie mogę wysoko ocenić ich zbioru w formie książki. Doskonale rozumiem, że publikacja self-made wiąże się z tym, że będzie miała pewne braki, i na pewne niedociągnięcia można przymknąć oczy. Ale książka sprawia wrażenie na naprędce zebranych rozdziałach-gawędach i sklejonych w całość kompletnie bez żadnej pracy redakcyjnej. Autor zastrzega we wstępie, że książka nie rości sobie pretensji do jakiejkolwiek monografii i jest to oczywiste. Nie jest też efektem jakichś głębokich kwerend archiwalnych. I to też jest zrozumiałe, choć odrobina takowych kwerend by się przydała, o czym za chwilę. Co rzuca się w oczy w pierwszej kolejności? Ilustracje. Wielkość większego znaczka pocztowego to nie najlepszy pomysł. Odniosłem wrażenie, że autor poszedł na ilość, a nie na jakość. Czasem mniej znaczy więcej. Większość ilustracji jest monochromatyczna, więc lepszym rozwiązaniem było by umieszczenie ich w większym formacie w tekście, zamiast na końcu w formie kredowej wklejki. Niektóre mapy są tak małe, że bez lupy trudno coś dokładnie zobaczyć. Nie brakuje też zdjęć, które nie mają żadnego sensownego związku z treścią książki. Mamy więc rozdział o wojskach węgierskich w Wesołej w okresie II wojny i jako ilustracje do tego tekstu zostały zamieszczone na przykład zdjęcia… kawalerii na froncie wschodnim, kawalerii pokonującej ewidentnie górski teren oraz pojazdu pancernego i węgierskich czołgów. Zdjęcia po prostu wyrwane z kontekstu. Czytelnik może dojść do wniosku, że w Wesołej lub okolicy stacjonowały węgierskie wojska pancerne i przeciwlotnicze. W tekście jednak o tym informacji nie ma. Trochę lepiej jest w przypadku legionu gruzińskiego, ale po co beznadziejna mapka holenderskiej wyspy, gdzie Gruzini odbyli ostatnią swoją walkę? Jako ilustracje do rozdziału o konspiracji na terenie Wesołej mamy przegląd broni, otrzymywanej w zrzutach, jak i produkowanej w Polsce. Po co? Nie do końca rozumiem. Co do samego tekstu… W kolejnych rozdziałach nierzadko informacje się powtarzają. O ile przy publikacji w Internecie to ma sens, to w książce jako całości już nie zawsze. Częste powtórzenia po prostu drażnią. Jako że wydawnictwo jest inicjatywą autorską, z oczywistych względów dobór informacji jest subiektywny. Zaskakuje jednak, jak wielu informacji tam brakuje. O ile współcześnie bez sensu było by pisać o konkretnych sklepach, bo tu profil handlu może się zmieniać nawet kilka razy w roku, to w latach ’60-’80 ubiegłego wieku sklepy były często prowadzone przez tych samych ludzi, z tym samym asortymentem przez kilkanaście, a i czasem kilkadziesiąt lat. Tak więc, kiedy ktoś mówił, że idzie do sklepu Wiśniewskiej czy Kowalskiej, każdy mieszkaniec Wesołej wiedział, o co chodzi. Nie ma ani słowa o wesołowskiej aptece prowadzonej latami przez jednego farmaceutę. Praktycznie nie ma nic o szkole podstawowej im. St. Staszica. A to duży, okazały budynek. Jego historia na pewno była by ciekawa dla zainteresowanych historią Wesołej. Nie ma nic o zwykłym życiu szarych mieszkańców, a myślę, że trochę ciekawostek można by wymienić. Chociażby fakt, że z terenu wojskowego poligonu, na początku lat siedemdziesiątych, wożono piasek na budowy w Warszawie. W dwóch wykopach na owym poligonie zebrała się woda i było to naturalne kąpielisko dla dzieciaków, które często były podwożone w lesie przez kierowców wywrotek. Dla dzieciaków to była niesamowita frajda. Zabrakło mi informacji, kiedy teren osiedla wojskowego został udostępniony cywilom. Dobrze pamiętam, że jako dzieciak chodziłem do kolegów ze szkoły i na tamtejszy plac zabaw. Nie było już wtedy strażnicy przy wejściu. Wesoła nigdy nie miała swojego kina, ale od pewnego czasu kino zorganizowano w klubie „Kościuszkowiec” na terenie jednostki wojskowej, dostępne również dla cywilów. O tym też ani słowa. W rozdzialikach o znanych ludziach zamieszkujących Wesołą zaskakujące dla mnie było nie umieszczenie informacji, że w Wesołej miał swój dom kapitan Baranowski, słynny żeglarz. Nie ma żadnej informacji o kawiarni „Relaks”, która działała przez lata niedaleko stacji, a która spłonęła z bliżej mi nieznanych przyczyn. Nie ma ani słowa o skomunikowaniu „dzielnic” Wesołej z Warszawą, poza oczywiście tematem linii kolejowej, a przecież to właśnie było główną przyczyną zróżnicowanego rozwoju poszczególnych części administracyjnej Wesołej. Trzy „dzielnice”: Stara Miłosna, Zielona/Grzybowa i Wesoła „właściwa” bardzo długo nie miały ze sobą żadnego połączenia komunikacyjnego, a miały z Warszawą, co rzutowało na to, że długo rozwijały się praktycznie niezależnie. Można by wymieniać jeszcze długo, czego w tekście zabrakło. Doszukałem się też dwóch nieścisłości, ale to już naprawdę detal. Cóż jeszcze? W książce nie ma żadnego, choćby orientacyjnego planu Wesołej. A myślę, że dostęp do takich planów nie wymagałby jakiejś skomplikowanej kwerendy. Różnice pomiędzy „dzielnicami” Wesołej w latach – powiedzmy siedemdziesiątych XX, a terenem w XXI wieku to różnica ogromna. Czytelnikowi nie znającemu rejonu raczej trudno będzie się zorientować w topografii i historii rozwoju poszczególnych części Wesołej. I na koniec wreszcie: zabrakło indeksu osobowego i geograficznego, co przy takiej publikacji wg mnie jest konieczne, nawet jeśli nie ma ona aspiracji do monografii. Podsumowując… Jeszcze raz wyrazy szacunku i podziwu dla autora, ale książka jako wydawnictwo rozczarowuje.