Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Nie pamiętam kiedy ostatni raz widziałem równie nowatorską pracę dotyczącą zagadnień związanych z Powstaniem Warszawskim. Mieliśmy już do czynienia z dziesiątkami książek oceniających je z punktu widzenia politycznego, nie wspominając już chyba liczonych w tysiącach wspomnień, opracowań, wyborów dokumentów i innych publikacji poświęconych walkom poszczególnych oddziałów czy w poszczególnych dzielnicach Warszawy. Maria Zima postanowiła tymczasem opisać historię Węgrów i ich stosunku do walczącej stolicy. Węgry oficjalnie były w czasie II wojny światowej sojusznikiem Niemców, natomiast w chwili wybuchu Powstania były już okupowane przez niemieckie wojska. To powodowało, że ewentualne przyłączenie się stacjonujących w Warszawie i jej okolicach węgierskich oddziałów było całkiem realne, ale pod warunkiem, iż miałoby to wpływ na alianckie gwarancje dla Węgrów. Dowództwo walkach nie mogło jednak niczego zagwarantować, dlatego rozmowy na temat przyłączenia się Węgrów przeciągały się i ostatecznie do niczego nie doprowadziły. Z tego powodu Węgrom pozostało jedynie dezerterować ze swoich wojsk, przy czym najpopularniejszą formą współpracy z Polakami była po prostu pomoc dla walczących oraz dla samej ludności cywilnej. Autorka opisuje więc przypadki oddawania Powstańcom broni, przepuszczania ich przez węgierskie posterunki (Niemcy musieli w końcu wycofywać bratanków z obrzeży Warszawy),zaopatrywania w żywność czy też pomocy dla ludności cywilnej. Węgrów wspominają przy tym bardzo dobrze mieszkańcy okolicznych miejscowości pokroju Podkowy Leśnej, gdzie węgierscy żołnierze nawiązywali przyjacielskie kontakty z Polakami. Na uwagę zwraca fakt mrówczej pracy autorki, która zrobiła niezwykle dokładną kwerendę wszelkich źródeł, przytaczając także różne rozbieżne relacje dotyczące danych wydarzeń, co nie zawsze jest niestety normą. Warto w tym miejscu podkreślić zresztą, że Maria Zima opierała się również na węgierskich źródłach w postaci wspomnień i dokumentów, dlatego praca zyskuje dzięki temu ogromnie na wartości. Z tego powodu jest według mnie lekturą obowiązkową dla każdego miłośnika historii Powstania Warszawskiego.