Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Oglądany w TV serial w latach *0-tych zrobił na mnie, wtedy dziecku, ogromne wrażenie. Współczesnej ekranizacji jeszcze nie oglądałam, niemniej jednak jestem jej bardzo ciekawa. Jeśli chodzi o książkę, to czytałam tłumaczenie z lat 70-tych. Obecnie sięgnęłam po tłumaczenie współczesne i to właśnie chcę zrecenzować.
Po pierwsze, mam wrażenie, jakbym czytała zupełnie inną książkę, ponieważ tłumacze zdecydowali się na tłumaczenie stylem ujednoliconym, tzw .przeźroczystym, co ma wadę i zaletę. Wadą jest to, że zamaskowany zostaje cały mrok tej ksiażki, rozdarcie Johna Blackthorna między Japonią a Anglią, posłuszenstwem wasala, wieźnia i zakładnika, którym de facto Blackthorne jest, a przywiązaniem do wolności niespokojnego żeglarza, pilota statków, pirata, odkrywcy i zdobywcy, który chce żyć na własnych zasadach. Japonia fascynyje, ale jest dla niego złotą klatką, z której nie wyleci nikt, kto w nią wpadnie. Zaletą obranego przez tłumaczy stylu jest niezaprzeczalny fakt, że lepiej się ją czyta, bo czytelnik koncentruje się na akcji, choć jest troszkę oszukiwany, bo powieść jest tak napisana, że nie ma tu właściwie klasycznej linearnej akcji. Clavell był scenarzystą i komponował powieść składając ją ze scen, niechronologiczne pomieszanych, jak sceny teatru kabuki, opowiadającego o wielkich bohaterach, pięknych, przebiegłych i nieszczęśliwych damach oraz legendarnych kurtyzanach. Poza tym wszystkim rozgrywa się dramat w szekspirowskim stylu: o tym, czym jest władza absolutna, o tym, że czy się chce czy też nie, trzeba w tych rozgrywkach uczestniczyć, bo inaczej jest się przegranym, wreszcie konflikt różnych kultur, w który wpadł Blackthorne dokładając swoje przekonania. Ciemność tej powieści ujawnia się od razu, wraz z prezentacją poszczególnych bohaterów, którzy nie reprezentują dobra i zła, w ogóle nie podlegają temu wartościowaniu. Niedawno spotkałam się z bezskutecznym porównaniem Shoguna do Gry o tron Martina, co skutkowało całkowitym niezrozumieniem powieści Clavella przez czytelnika przyzwyczajonego do narracji linearnej zakończonej wielką bitwą dobra ze złem. Niczego takiego w powieści Shogun nie ma, bo to nie jest fantasy, ani epicka proza historyczna, na tym zresztą opiera się jej inność. Kategorie dobra i zła znikają zastąpione przez pojęcia powinności, obowiązku, posłuszeństwa, ponieważ zdejmują z jednostki wszelką indywidualną odpowiedzialność moralną za popełnione czyny. Ale bez względu na wyznawane zasady każdy jest marionetką w rozgrywkach toczonych między Jezuitami a feudalnymi japonskimi magnatami, w której obyczaje i wierzenia są jedynie pocieszeniem dla maluczkich. Wielkość Clavella jako pisarza polega na tym, że nie każe swoim bohaterow wybierać jednej z nich, nie wskazuje ani wyższości chrześcijaństwa nad buddyzmem czy shinto. Jest jedynie inność, ale obu systemom wierzeń przypisuje się tę samą rolę: wsparcia w obliczu śmierci, jedynej stuprocentowo pewnej rzeczy w zyciu każdego człowieka.

Oglądany w TV serial w latach *0-tych zrobił na mnie, wtedy dziecku, ogromne wrażenie. Współczesnej ekranizacji jeszcze nie oglądałam, niemniej jednak jestem jej bardzo ciekawa. Jeśli chodzi o książkę, to czytałam tłumaczenie z lat 70-tych. Obecnie sięgnęłam po tłumaczenie współczesne i to...

Rozwiń Zwiń

Jak ktoś jest wielkim pisarzem to nawet demencja nie przeszkadza mu dobrze pisać. To tylko zarys powieści, niemniej jednak bardzo dobry.

Jak ktoś jest wielkim pisarzem to nawet demencja nie przeszkadza mu dobrze pisać. To tylko zarys powieści, niemniej jednak bardzo dobry.

Należy zastrzelić tłumacza. Im szybciej, tym lepiej.

Należy zastrzelić tłumacza. Im szybciej, tym lepiej.

Pozycja ciekawa. Trzeba jednak mieć na uwadze, że napisała ja dziennikarka i popularyzatorska, a nie archeolożka bądź antropolożka. Nie jest to zatem pozycja naukowa. Przedstawione treści to jedynie sugestie, zresztą cała archeologia na nich się opiera. Jest to ciekawa podróż w czasie, pokazującą życie miejskie nie od strony warstw najbogatszych i najwyżej uplasowanych społecznie, lecz średniaków i pospólstwa. Słusznie, bo przecież nie tylko patrycjat zamieszkuje w miastach. Autorkę interesuje przede wszystkim upadek miast, rzecz wg niej równie mozolna jak ich zakładanie i budową, ponieważ ludzie odchodzą z miasta pomału i nawet po katastrofach naturalnych próbują wracać, odbudowywać, żyć nadal, chyba, że rzeczywiście już się nie da. Autorka stawia tezę iż ludzie w taki sam sposób opuszczają miasta jsk je budują: jest to proces społeczno polityczny, rozciągnięty na stulecia. I to jest jeszcze dla mnie w tej książce jasne. Natomiast próba odpowiedzi na pytanie, dlaczego ludzie z nich odchodzą jest dość infantylna. Autorka pisze tak, jakby nie umiała pojąć procesu miasto i państwotwórczego. Ona po prostu tego nie czuje, albo czegoś się nie douczyła. Odniosłam wrażenie, że książka została napisana przez kogoś, kto nie bardzo rozumie, o czym pisze, ale gruntownie odrobił zadanie domowe, starannie wszystko opisał, tyle, że niczego donie nie poukładał w głowie. Autorka w analizie upadku Ankor Wat nie pisze o bardzo prostej możliwej przyczynie jego upadku. Jeżeli król przenosi stolicę do innego miasta, bo np. Nie pochodzi z rodziny królewskiej i nie czuje się bezpiecznie wśród lokalnej arystokracji, w której żyłach płynie więcej królewskiej krwi niż w nim samym, to oczywiste jest, że natychmiast zacznie się upadek miasta i to zauważalny. Bo za deorem podążą do nowej siedziby bankierzy, rzemieślnicy prezentyjacy najwyższy kunszt, najbogatsi kupcy, najlepsi prawnicy i lekarze, artyści, aktorzy, medycyna i filozofowie, krawcy, fryzjerzy, modystki oraz lichwarze i złotnicy, ptostytutki z najwyższej półki, muzycy, zespoły aktorskie, ponieważ im wszystkim dawał utrzymanie dwór. Klasie średniej, czy będącej w niełasce arystokracji artystyczne rzemiosło i sztuka nie jest aż tak potrzebna do celów reprezentacyjnych, oni nie muszą olśniewać ani prezentować się u dworu. Naciskanie na demokratyzację upadku jest bezsensowne, bo wraz z upadkiem splendoru, spada znaczenie polityczne i finansowe, a z biedniejacego miasta ludzie się wyniosą. Oczywiście ktoś zawsze zostanie, ale to już nie będzie to. Duże znaczenie mają także rozrywki, religia i sport, ale jeśli nie ma w mieście władzy, która na ren cel loży, nie ma również rozrywek, a przynajmniej nie ta pewnym poziomie. Jak było naprawdę, nie dowiemy się nigdy. Jedno jest pewne: ludzie mieszkają tam, gdzie mogą zarobić i zabawić się, bo miasta nie są ani bezpieczne, ani najzdrowsze do zamieszkania. Prawdopodobnie jeśli sami sobie nie odpowiemy na pytanie, co nas trzyma w mieście, dlaczego że swoich miast jesteśmy dumni lub opłakujemy ich stratę, nie dowiemy się nigdy, dlaczego nasi przodkowie je porzucali.
Książka zostawia czytelnika z dużo większym zbiorem pytań niż odpowiedzi i to jest moim zdaniem w niej najlepsze. Przyczyn jest mnóstwo i prawdopodobnie wciąż funkcjonują wśród nas. Najczestrze to te, że nie ma pracy, a w ogóle to jest nudno. I ten ostatni banał nawet najeieksza gwiazda współczesnej archeologii musi się liczyć. Nuta potrafi opróżnić miasto nie gorzej niż najstraszliwszą epidemią.

Pozycja ciekawa. Trzeba jednak mieć na uwadze, że napisała ja dziennikarka i popularyzatorska, a nie archeolożka bądź antropolożka. Nie jest to zatem pozycja naukowa. Przedstawione treści to jedynie sugestie, zresztą cała archeologia na nich się opiera. Jest to ciekawa podróż w czasie, pok...

Rozwiń Zwiń