Jest rok 1924 i „Dziki Zachód” nie jest już tak dziki, jak dawniej. To czasy pierwszych automobili, początków kina i elektryczności. W tych czasach dwaj bracia, Phil i George, są współwłaścicielami największego rancza w dolinie Montany. Od lat wspólnie zajmują się gospodarstwem, dzieląc między siebie obowiązki, razem jedząc, pracują i śpiąc. Co mogłoby stanąć między dwoma tak mocno ze sobą zżytymi mężczyznami? Oczywiście: kobieta. Wraz z jej pojawieniem się, western stopniowo nabiera cech thrillera psychologicznego, odsłaniając oblicze zła w tym, co wydawało się ideałem.

„Psie pazury” Thomasa Savage’a to doskonała książka, która przez długie lata pozostawała mało znana w Ameryce, a zupełnie nieznana w Polsce, aż doczekała się ekranizacji na Netflixie, z Benedictem Cumberbatchem w roli głównej. Dzięki filmowi mamy wreszcie możliwość sięgnąć po polski przekład powieści, która czekała na odkrycie przez szersze grono czytelników od 1967 roku. I choć to znakomicie napisana historia, to może rozczarować tych, którzy od westernów oczekują rewolwerowych pojedynków, napadów na pociągi i starć z Indianami. Zamiast tego Thomas Savage oferuje mniej spektakularne, ale o wiele głębsze starcia ludzkiej psychiki.

Siła powieści leży w jej bohaterach i w tym, w jaki sposób zostali przedstawieni. Phil to wzór męskości: silny, pewny siebie, inteligentny, zdolny i spostrzegawczy, podziwiany przez pracowników i bezkompromisowy. Ale też zimny i okrutny wobec cudzej słabości, zawzięty i pozbawiony współczucia. George to przeciwieństwo brata: krępy, nie tak bystry, mniej sprawny, stanowi raczej przedmiot żartów, niż podziwu. A równocześnie jest cierpliwy i pełen współczucia, lojalny i hojny. Te przeciwieństwa przez lata doskonale się uzupełniają, aż na scenie pojawia się Rose i jej nastoletni syn. Od tego momentu napięcie rośnie wraz z każdym rozdziałem, tajemnice z przeszłości wychodzą na jaw, pewne aluzje i wydarzenia nabierają nowego znaczenia i rozpoczyna się starcie między dwoma wyjątkowymi umysłami, które nie zawahają się zniszczyć wszystkiego, co stanie na ich drodze.

Savage ma bardzo wciągający sposób pisania, nie tyle ze względu na wartką akcję, ile na to, jak łączy ze sobą wydarzenia: często potrzeba kilku rozdziałów, żeby dostrzec jakieś powiązanie, zrozumieć aluzję, rozszyfrować zagadkę. Fabuła jest raczej fragmentaryczna niż zwarta, ale z czasem wszystko zaczyna do siebie pasować i nabiera sensu. Autor pokazuje ludzi nieprzystosowanych, ich sztywne relacje, dialogi pełne niedomówień, niezdolność do szczerego porozumienia – wszystko to z czasem musi doprowadzić do tragedii. „Psie pazury” mają w sobie szorstki humor oraz coś psychodelicznego i mrocznego. To pewnego rodzaju thriller psychologiczny, rozgrywający się w scenerii westernu – dzięki temu nieoczekiwanemu połączeniu konwencji możemy przeżyć niepowtarzalne doświadczenie czytelnicze.

A po lekturze warto sprawdzić, czy książka okaże się lepsza niż film.

Agnieszka Kruk